Internet sortu zenean batzuek paperaren desagerpena iragarri zuten. Egunkaria pantaila batean irakurriko genuela esan zuenik ere bada. Baina gaur egun papera kontsumitzen jarraitzen dugu. Zer gertatu da iragarpen haiekin?

LUISTXO FERNANDEZ. Paperaren halako gainbeheratxoa badago, eta hemendik aurrera paperaren munduak aldaketa handiagoak jasango dituela uste dut. Adibideak topatzeko ez dago urrunegi joan beharrik. Interneteko hamar urte hauetan paperezko euskarazko literatur aldizkariak desagertu egin dira eta zaila iruditzen zait halako beste bat sortzea. Aldiz, horien lekua zenbait blogek hartu dute, Bazka edo Volgako Batelariak izenekoek, adibidez.

LONTZO SAINZ. Behin Ramon Salaberria Nafarroako Unibertsitateko irakasleari entzun nion paperean sekula baino gehiago irakurtzen dela. Doako egunkariek gorantz egin dute eta ordainduzkoek aldiz, beherantz. Papera desagertuko denik esatera ez naiz ausartzen. Luisek dioen moduan, egia da kontsumitzeko modua aldatu egin dela. Baina euskararen kasuan, egunkari bakarra dago eta beraz, egoera oso desberdina da.

AITOR LOPEZ DE ABERASTURI. Nik estatistikek esaten dutena aipatuko dut. Azkenaldian gai horren inguruan bi txosten argitaratu dira: Financial Times egunkariarena bata eta KPMG enpresak egin duena bestea. Txosten horietan aipatzen da gaur egun Internet paperaren gainetik dagoela.

L. SAINZ. Paperaren gainetik, irratiaren gainetik eta telebistaren gainetik.

A. LOPEZ DE ABERASTURI. Gaur egun telebista Interneten gainetik dago, baina aldea pixkanaka murriztuz doa. OJDk esaten duena ere aintzat hartu behar da. Hau da, prentsa idatzia gero eta gutxiago saltzen eta irakurtzen dela eta prentsa digitalarekiko aldea gero eta txikiagoa dela. Nik ohitura daukat paperean irakurtzeko. Interneten sarritan titularrak eta azken orduko albisteak jarraitzen ditut. Baina egia da gazteek Internet gero eta gehiago erabiliko dutela eta beraz, prentsa idatziak gero eta irakurle gutxiago izango dituela. Hala ere, ez dut uste papera desagertuko denik, batik bat kontuan hartuta gaur egun Interneten dagoen eskaintzarekin paperaren irakurle kopurua ez dela asko jaitsi. Egunkariak eta aldizkariak argitaratzen jarraituko dira.

GORKA JULIO. Gure inguruko komunikabideei begiratzea besterik ez dago. Egunkariak eta aldizkariak jada ez dira ez egunkari eta ez aldizkari. Bideoak eta audioak eskaintzen dituzte. AEBetan hainbat aldizkarik beraien argitalpenak Interneten soilik eskaintzea eta hortik dirua ateratzea erabaki dute. Denda bilakatzen ari dira. Gure inguruan, Gara edo Berriara jotzen badugu, egunkariak izanik, denda ikuspegia ere badute. Alde teknologikoari erreparatuz, oraindik ere papera esku artean izatea asko baloratzen da. Hau da, ez da gauza bera artikulu bat pantaila batean edo paperean irakurtzea. Oraindik belaunaldi batzuk igaro beharko dira paperak ematen duen mugikortasunaren antzeko baliabide teknikoak topatzeko, izan daiteke gailu apropos bat edo paper digitala.
L. SAINZ. Denden ikuspegiari dagokionez, nik uste dut bakoitzak bere negozio eredua bilatu behar duela.

G. JULIO. Nik hori aipatzen dut krisi edo antzeko zerbaiten seinale delako. Hau da, paperak diru hori emango balu, ez litzateke beste ezer asmatu beharko.

Egoera horren aurrean zer egin beharko luke paperak Interneten abiadurari eusteko? Egokitu egin behar al du? Bi medioek osagarriak izan behar al dute?

G. JULIO. Tamainaren menpe dago. Niri oraindik kosta egiten zait testu luzeak Interneten irakurtzea, liburuak edo hogei orritik gorako testuak inprimatu egin behar ditut. Beraz, paperarentzat badago analisira jotzeko tartea. Baina ikusi behar da belaunaldi berriek zer joera duten. Nik ikusten ditudan belaunaldiek oraindik papera behar dute, agian lehen aipatu dudan horregatik, oraindik ez delako jaio paperaren funtzioa beteko duen gailu aproposik.

L. FERNANDEZ. Zurekin ados nago. Paperean gauza luzeagoak irakurtzeko joera daukagu. Azpeitian Uztarriak oso ongi egiten du hori. Alde batetik hilabetekaria dute eta bertan elkarrizketa edo artikulu luzeak biltzen dituzte. Produktu hori oso ongi osatzen dute informazio dosi txikiak eskaintzen dituen agerkari digitalarekin. Osagarritasunerako bideak badaude. Hala ere, ez naiz ausartzen paperari gomendioak ematen. Zer gertatuko den asmatzea zaila da. Ez paperaren guruek, ez Interneteko guruek ez dute etorkizuna zehatz asmatuko. Joera batzuk orain mahai gainera bota ditugu, baina hortik Euskal Herriko komunikabideei Interneten zer egin behar duten agintzea tarte handia dago. Hala ere, medio horietako jendeak ziur gaiari hainbat buelta eman dizkiola.

L. SAINZ. Telebista agertu zenean irratiari gertatu zitzaion gauza bera gertatuko zaio paperari. Bere lekua eta osagarritasuna bilatu beharko du. Bi medioen arteko osagarritasuna bilatzen saiatu diren proiektu batzuk izan dira, eta emaitza onak lortu dituzte.

Azken urteotan Internetek sekulako jauzi kualitatiboa eman du elementu multimediei dagokienez. Gero eta bideo eta audio gehiago ikusi eta entzuten dira eta beraz, Internet telebista eta irratiaren esparruan sartzen ari da. Hori kontuan izanik, nola jokatu beharko lukete irratiak eta telebistak?

L. SAINZ. EITB24-ko aholkulari batek behin zera esan zigun: “Zer ari zarete zuek egunkari bat egiten? Ez al zarete irratia eta telebista? Zergatik ematen diezue hainbesteko garrantzia testuei eta argazkiei?”. Horrek zer pentsatu ematen dizu. Dena den, beste eredu batzuk ere badaude. ABC kate estatubatuarrak, adibidez, jauzi hori eman zuen, testuetatik erabateko bideo dimentsiora pasa zen. Baina uste dut horrelako urratsa bat-batean emanez gero, jendeak ez lukeela ulertuko. Egia da gero eta bideo gehiago eskatzen dela, baina Interneten testuak ikaragarrizko garrantzia dauka oraindik. Batzuei entzun nien 2007. urtea bideoen urtea izango zela. Urtea igaro da eta nik ez dut horrelakorik igarri. Bai, bideoak zabaldu egin dira, baina ez dute izan sekulako hedapena. Beharbada datorren urtean edo hurrengoetan helduko da zabalkuntza hori emateko unea; guztiok etxean behar bezalako konexioak ditugunean. Bideoek gero eta garrantzia handiagoa izango dute. Bilatzaile handiek bideoak aurkitzeko moduak hobetu nahi dituzte. Google edo Yahoo bezalako atariek horren formula bilatzen dutenean helduko da bideoaren garaia eta ordurako prest egon behar dugu.

L. FERNANDEZ. Nik uste dut Internet telebistaren eta bideoaren mundua guztiz aldatzera datorrela, irratiarena baino gehiago. Ez zait iruditzen irrati aparailuek eta ordenagailuek bat egingo dutenik, baina telebista aparailuek eta disko gogorrek edo wi-fi aparailuek bai. Bat egiteko une hori agian ez da aurten ezta datorren urtean iritsiko, baina gauza batzuk oso garbi ikusten dira jada. Etxean bizi dut. Orain haurrek Mr. Bean ikusteko ez daukate telebista piztu beharrik, YouTuben sartu eta esketx guztiak han dauzkate. Googlek YouTube erostean eman zuen jauzia sekulakoa izan zen. Bilaketetan daukaten bezala, posizio indartsua hartu dute bideoaren munduan ere.

G. JULIO. Ados nago Luisekin. Gauza bat gaineratuko nuke. P2P teknologia erabiltzen duten Zattoo bezalako tresnak daude. Hau da, banda zabalera jada ez da arazoa eta telebista edozein ordenagailutan ikus dezakegu, txartelik edo ezer berezirik izan gabe. Bestalde, konbergentzia ere aipatu nahiko nuke. AEBetan podcast-a edo jario bidezko audio emisioa hartu dutenak egunkariak izan dira, ez irratiak. Egunkariek bideoak ere sartu dituzte. Lehen esan dut egunkariak denda moduko zerbait bilakatzen ari direla, baina baita telebista edo irratiaren antzeko zer edo zertan ere. Medioen konbergentziarantz goaz. Bestalde, gero eta kamera gehiago daude (telefono mugikorrean ditugunak, esaterako) eta horrek ere medioa bera aldatuko du, edozein pertsonak informazioa helarazi ahal izango baitu. Jada gertatzen ari da eta You Tubeko fenomenoa adibide bat da.

A. LOPEZ DE ABERASTURI. Duela hamar urte bideoan pentsatzea ia ezinezkoa zen. Azken urteotan sekulako aldaketa egon da, bereziki Interneteko abiadurari eta konpresio teknikei esker. Duela sei urte streaming teknologia agertu zen eta gaur egun Flasheko FLV formatuarekin kalitaterik ia ez da galtzen. Publizitateari dagokionez ere, sekulako aurrerakuntza izan da. Lehen telebista bidez ikusten ziren spotak orain Internet bidez ikusten dira.

L. FERNANDEZ. Duela hamar urtetik hona nik ez nuen inondik inora bideoaren eztanda hau aurreikusten. Ez nuen uste Internet telebistaren gainera hain erraz etorriko zenik. Hiru urteko kontua izan da.
L. SAINZ. Badaude Interneten sortutako esperientziak, ondoren telebista bilakatzen direnak. Italian badago “Nessuno” telebista (“Inor ez” telebista). Teorian ez dago inor. Egoitza taberna batean daukate. Bertatik programa batzuk egiten dituzte, baina gainerako programazio osoa jendeak bidaltzen dituen bideoekin osatzen dute. Hori ikaragarria da.

Uste duzue gaur egun telebista erasotuta sentitzen dela?

L. SAINZ. Ez dut uste telebista erasotuta dagoenik, ezta egongo denik ere. Lehen aipatu dugun konbergentzia horretan egokitu egin beharko dugu. Telebistarentzat Internet ez da mehatxua, aukera baizik. Bestalde, gaur egungo telebistak, Espainiako Estatukoak behintzat, kezkatuago daude euren arteko konpetentziaz Internetek sortzen duen konpetentziaz baino.

L. FERNANDEZ. Ikusleek telebista aurrean ematen dituzten minutuak jaitsi egingo dira, kate digitalek eta Internetek telebistari ikuskatze minutuak kentzen dizkiotelako. Hala ere, uste dut etxean gaudenean ez dugula nabigatu nahi; ematen digutena jaso nahi dugu, besterik gabe. Kontsumo hori ere ez da desagertuko.

L. SAINZ. Telebistako publizitate munduan aritzen direnek beste beldur bat dute. Beldur dira agian etorkizunean ikusleak euren programarik gogokoenak publizitaterik gabe ikusiko dituztelako, jada hori egiten duten aparailuak sortu dira-eta.

A. LOPEZ DE ABERASTURI. Etorkizunean telebistak Internet izango du; agian hemendik pare bat urtera etorriko da boom hori. Sony-k eta antzerako konpainiek horren inguruan lan egingo dute eta segur aski hemendik bi edo hiru urte barru euren produktuak aterako dituzte.

Internetek edukien produkzioa merketu egiten duela esan izan da hasieratik. Hori are nabarmenagoa bihurtu da blogekin eta web 2.0 kontzeptuak bere gain hartzen duen guztiarekin. Zer bide egin du Internetek 2.0 belaunaldira iritsi arte?

G. JULIO. Hasieran elite batzuek erabiltzen zuten Internet, informazioa eta dokumentazioa elkartrukatzeko. Ondoren ‘puntu com’ enpresen garaian sartu ginen. Enpresek ulertu zuten bakoitzak bere atariak eta kanalak sortu behar zituela eta bertatik dena eskainiko zigutela. Horrek porrot egin zuen. Orduan P2P garaia iritsi zen eta informazioa elkartrukatzen hasi ginen. Kultura gero eta eskuragarriago genuen, bai paperean, bai bideoan, bai audio bidez. Zenbait sektorek hori eraso moduan ulertu zuten. Ondoren web 2.0 garaia etorri da, gaur egun gauden garaia. Hau da, erabiltzaileek komunikatzeko eta informazioa zabaltzeko aukera gehiago dituzte, batik bat trabak kendu direlako. Hortik ulertu behar da blogen eztanda. Bestalde, copyright-arekin edo orain arte ‘jabetza eskubidea’ terminoa ulertzen zen moduarekin borrokan hasi gara. Elkartrukatze eta zabalkunde garai gorenean, zabaltzen ari den sozializazioarekin talka egin dute eredu zaharrek. Beste sektore batzuk jabetza publikoaren edo jabetza guztion esku izatearen alde agertu dira. Hala, Creative Commons lizentziak zabaltzen hasi dira eta software libreak jada bere heldutasuna lortu du.

L. FERNANDEZ. Duela hamar urte Interneten oinarrizko promesa hauxe zen: hartzaileok igorle ere izan gintezkeela. Promesa hori egia bihurtzeko gero eta tresna hobeak ditugu. Eta ez nago ados Gorkak esan duen gauza batekin, ‘puntu com’ enpresek porrot egin zutela, alegia. Nik uste dut gaur egun 2000. urtean baino enpresa gehiagok dituztela webguneak eta gero eta etekin hobea ateratzen dietela. Badakite Internet behar dutela beren produktua ezagutzera emateko eta Interneteko atari edo webgune korporatiboaren gero eta behar handiagoa ikusten dut. Bestalde, elite baten tresna izatetik mundu guztiak erabiltzen duen tresna izatera pasa da.

L. SAINZ. Oso erakargarria iruditzen zait pertsona arruntak igorle bilakatu ahal izatea. Baina gehien erakartzen nauena komunitateek duten indarra da. Ikusten dut AEBetako komunitate handiek zer jende pila biltzen duten eta zer nolako gauzak mugitzeko gai diren. Euskal Herrian txikia da eta beharbada hemen komunitate askoz ere txikiagoak sortuko ditugu.

A. LOPEZ DE ABERASTURI. Internet ez da hainbeste aldatu. Internet beti izan da ‘edukiak + zerbitzuak’. Egia da gero eta eduki gehiago dagoela eta zerbitzuek gero eta kalitate handiagoa daukatela. Baina Internet zentzu horretan ez da asko aldatu. Hasieran bilatzaileak izan ziren, ondoren atariak agertu ziren eta azkenik blogak, web 2.0 eta abarrak. Baina azken finean, erabiltzaileek bilatzaile eta atariak kontsultatzen jarraitzen dute. Gaur egun gehien erabiltzen diren zerbitzuak orain dela zazpi edo zortzi urte erabiltzen genituenak dira, Google bezalako bilatzaileak, edizio digitalak…

Ezin da ukatu hemen aipatu den moduan sozializazio prozesu bat eman denik. Hala ere, ez al zaizue iruditzen ikusle gehiago daudela, aktiboki parte hartzen dutenak baino?

L. FERNANDEZ. Argi dago horrela dela, hemen eta leku guztietan. Duela hamar urtetik hona posta zerrenda guztiek horrela funtzionatu dute. Baina, bestalde, sekula ez du gaur egun bezainbeste jendek euskaraz idatzi. Euskal idazlez beteta dago Internet.

A.LOPEZ DE ABERASTURI. Euskaldunak pasiboak gara. Ni gogoratzen naiz Kaixo.com sortu nuenean, jasotzen nituen posta gehienak Ameriketatik etortzen zirela, diasporatik, nahiz eta erabiltzaile gehienak hemengoak izan. Luisek Sustatu nik baino hobeto ezagutzen duen arren, webgune horren estatistika batzuk aterako ditugu. Demagun Sustatuk 1.000 erabiltzaile dituela eta egunean bost albiste eta hogei iruzkin sartzen direla. Hala, Sustatuk 25 erabiltzaile aktibo ditu. Horrek esan nahi du Sustatu bisitatzen dutenen %2,5 soilik dela aktiboa.

L.SAINZ. Ba niri hori asko iruditzen zait.

L. FERNANDEZ. Estatistika horiek Sustatun eta edozein lekutan ematen dira. Hala ere, oraindik batzuk esaten dute: “Aizu, hau ez duzue publikatu”. Bada garaia horren aurrean beste hau esateko: “Barkatu, zerbait garrantzitsua dela uste baduzu eta Interneten topatzerik ez badago, errua zurea da”. Baina horrelako kexak gero eta gutxiago dira eta zerbait garrantzitsua esateko duenak badaki bloga sortu edota Sustatun, Zabaldun edo beste nonbait idatz dezakeela.

G. JULIO. Ni ez nago ados ikuspegi horrekin. Komunitate batean gutxi batzuek parte hartu arren, gainontzekoak komunitate horren parte sentitzen dira. Nik uste dut horrek publizitateak duen ikuspegia alda dezakeela. Jada ez da bisita kopurua neurtuko, baizik eta norberak besteekiko erlazioa kontuan hartuta zer sinesgarritasun daukan. Adibidez, nik badakit nire blogean nire ordenagailu eramangarri berriari buruzko xehetasunak eman nituenean, Luisek berea erostea erabaki zuela, nitaz fido zelako. Wikipedia edo Zabaldu bezalako komunitateetan nik badakit %5ek soilik parte hartzen dutela, baina artikuluak jende askok kontsultatzen ditu egunero. Egia da bisitari gehiago daudela, baina nire ustez gakoa aukeran dago, edonork aukera izatea edozer kontatzeko. Zentzu horretan azpimarratu nahiko nuke jada gaur egun komunikabideek ez dutela informazio guztia kontrolatzen, nahiz eta oraindik gizartearen iritzi orokorra zuzendu dezaketen. Baina zenbait unetan lehen aipatu dudan aukera hori nabarmendu egiten da. Eta orduan, jendeak eskura dituen tresnak erabiltzen ditu. Adibidez, Espainiako Estatuan gizarteak ia-ia gobernu bat botatzea lortu zuen, SMS, blog, foro eta abarren bitartez. Halako tresnarik ez balego, horrelakorik ezingo litzateke gertatu.

Blogak sortzeko aukera izatearekin konformatu behar al dugu? Edukien kalitateari edo hizkuntza mailari ez al diogu erreparatu behar?

L.FERNANDEZ. Baina nori esan behar zaio,”ez idatzi mesedez”?

G. JULIO. Web 2.0 garaiak ekarri duen beste gauza on bat sindikazioa da eta sindikazioak aukera ematen dizu zure menua aukeratzeko, zu zara zure informazio iturrien jabe. Beraz, norberak erabakitzen du ortografia akatsak errespetatzen dituen pertsona bat interesatzen zaion edo hizkuntza aldetik hanka-sartze handiak egiten dituen norbaitek idazten duena irakurri nahi duen.

Hala ere, blogak sortzeko aukera ematen duten komunikabideen kasuan, auzi honek beste esanahi bat har dezake. Medio batek bere webgunean agertzen diren edukiak kontrolatu beharko al lituzke?

L. SAINZ. Norberak izan behar du idazten duenaren erantzule. Egia da komunikabide baten webgunean dagoela, baina eduki hori sinatuta dago. Pertsona bat dago eduki horren atzean.

Blogak eta web 2.0 kontzeptua bere horretan, Interneten izan diren beste asmakizun batzuen artean bat baino gehiago ez ote dira? Moda kontu bat, foroak edo posta zerrendak bere garaian izan ziren bezala, adibidez?

L. FERNANDEZ. Hemen blogen trena hartu dugunaren ideia zabaldu da. Hori gezurra da, oraindik ez dakigu zertan edo zertarako ari garen. Adibidez, blogari euskaldun gehienek photoblogak idazten dituzte, Messenger-eko hizkuntza arraro horretan. Eibarren esaterako, agian 200 photoblog daude. Hori batetik. Bestetik blog komunitateak sortzen dira. Adibidez, UEUk duela ez asko blog komunitate bat sortu zuen. Udako ikastaroak pasa dira eta horiei buruz sarrera bakarra argitaratu da. Ez zait iruditzen blog gehiegi dagoenik. Euskaraz ez dago ia ezer, oso eduki gutxi dago.

G. JULIO. Teknikoki blogak foroen ondorengoak izan daitezke. Gertatu dena da edizio pertsonalerako prozesua arindu egin dela eta izaera hori duen edozein tresna, bloga izan edo beste zerbait izan, geratzeko etorri dela. Gainera, norberaren Interneteko izaera islatzeko balio duten tresna bihurtzen ari dira.

Zer etorriko da ondoren? Web 3.0 edo Internet semantikoa web 2.0ren ondorengoa izango al da?

L. SAINZ. Tim O’Reilly, software librearen bultzatzaile ezaguna Gasteizen egon zenean esan zuen berari ez zitzaiola gehiegi axola 2.0 izendapenak. Gauzak izendatzeko modu bat baino ez dela adierazi zuen, Internet bizitzeko modu bat. Ni prospektiba egitera ez naiz ausartzen, baina uste dut Interneten bilakaera komunitateen inguruan mugituko dela. Hori alor guztietan, informazioaren alorrean adibidez, “Zu kazetari” bezalako ekimenekin; edo harremanen alorrean.

G. JULIO. Web 2.0 garaiak eman ditu jada sorkuntzaren aldetik bere etekinak, ez da burbuila hutsa. Baina ukitu espekulatibo batzuk nabari dira. Enpresak sorkuntza horietatik irabaziak lortu nahian ari dira eta hortik etor daiteke aipatzen dudan espekulazioa. Etorkizunari begira, Lontzok aipatu duen komunitateen mugimenduarena ere ikusten dut, batik bat publizitatean eta marketinean eragin handia izan dezakeela uste dudalako. Epe ertainera egin daitekeen prospektiba bati dagokionez berriz, web semantikoaren lehen zantzuak ikusten hasi gara. Informazioa jada ez da kontsumitu soilik egingo, gauza gehiago egin ahal izango dira, nahastu, funtzio edo ekintza gehiago gauzatu eta abar. Bestalde, etorkizunean mugikortasunean sakontzeko aukerak badaude, baina baldintzak behar dira. Hau da, aparailu egokiak behar dira eta aparailu horietatik konexioak duen kostua ere garrantzitsua da. Azkenik, uste dut pertsonalizazio gorenerantz goazela. Ez soilik norberak nahi dituen zerbitzuak nahi bezala eta nahi dituenean jasotzeko duen aukerari dagokionez, baita gauza fisikoei dagokienez ere. Adibidez, kamiseta bat etxean inprimatzeko aukera izatea. AEBetan esaterako, jendeak bere zapatilak pertsonalizatzen ditu eta Nike etxeak hori egiteko aukera eskaintzen du.

L. FERNANDEZ. Mugikorretik Internetera konektatzeko tarifa laua eta kokapenaren berri ematen duten mugikorrak laster helduko dira. Horrek gauza dezente aldatuko ditu. Bestalde, telebista eta Interneteko esperientziak bat egitera doaz. Nik beste zalantza bat daukat, gaur egun Messenger-arekin dabiltzan gazteek zertara joko duten, zer zerbitzu erabiliko dituzten eta euskaraz zer sortuko duten.

A. LOPEZ DE ABERASTURI. Nire ustez Internet ez da asko aldatuko. Gero eta eduki gehiago egongo da eta zerbitzuak aldatu egingo dira. Ez dakit nolako aldaketa izango den, baina ez dut uste handia izango denik. Batik bat teknologia aldatuko da. Lehen aipatu duzuen bezala, mugikorretatik egiten diren konexioak gero eta azkarragoak eta merkeagoak izango dira.

Horrek zer esan nahi du, azpiegiturak edukiak baino garrantzitsuagoak direla?

L. FERNANDEZ. Azpiegituraren menpe dago. Adibidez, banda zabalerak bideoak ikustea baldintzatzen du. Eta mugikorren erabilera prezioari oso lotuta dago. Japonian beste kontu bat da. Han tarifa laua dute eta guztiak telefono handi batzuekin ibiltzen dira.

G. JULIO. Mugikorren mundua aldatzen ari da. Jada kode bidimentsionalak daude. Hau da, ezer tekleatu gabe ekintzak egin daitezke. Operadoreak hori egiten ari badira, zerbitzuren bat eskaini nahiko dutelako izango da. Ezen bestela, ezingo dugu erabili eta WAP teknologiak jasan zuen porrotaren antzeko zerbait gertatuko da. Eta Interneten bideo handiak ikusi eta batik bat igotzeko arazoak ditugu oraindik, banda zabalera ez delako simetrikoa, asimetrikoa baizik. Hau da, aukera gutxiago dago gauzak igotzeko jaisteko baino. Hori teknikoki horrela izan da denbora askoan eta ikusiko dugu hori ere aldatuko ote den.

Eta euskararen esparrura etorriz, Eustaten 2006ko azken hiruhileko datuen arabera, euskara Interneten nabigatzaileen artean hirugarren hizkuntza zen, gaztelania eta ingelesaren atzetik. Zer egin beharko genuke euskararen presentzia areagotzeko?

L. SAINZ. Dena egin behar da. Edukien esparruan aritzen garenok gauza ahalik eta interesgarrienak sortzen saiatzen gara. Gainera, ahalegin bat egiten denean jendeak eskertu egiten du. Adibidez, guk infografiak euskaraz landu ditugunean, jendeak eskertu egin du. Gutxi izango dira kontsultatu dituztenak, baina egiten dutenek eskertu egiten dute.

A. LOPEZ DE ABERASTURI. Ni askoz positiboagoa izango naiz. Duela hamar urte ezinezkoa zen Interneten egunkaria euskaraz irakurtzea edo irratia euskaraz entzutea, ezta orain Eitb24-ek edo Sustatuk eskaintzen dituzten bezalako albisteak euskaraz irakurtzea ere. Gaur egun aldiz, hori guztia posible da.

G. JULIO. Nik lau puntu bereiziko nituzke. Fronte guztietan borrokatu behar dela esan nahi dut. Alde batetik ikuspena dei genezakeena dago. Hau da, euskarazko komunitatea azaleratu behar dugu. Nahiz eta gehiegi ez izan, bagarela erakutsi behar dugu. Horretarako hainbat gauza egin daitezke: nabigatzailea euskaraz jarri, orrialdeak ‘eu’ etiketarekin zehaztu eta abar. Horren guztiaren inguruan badago jendea lanean (web 2.0 elkartea, Wikipediaren inguruan dabilen jendea…). Bigarren puntua edukiak dira. Era guztietako edukiak sortzen jarraitu behar dugu. Euskal blogosferarekin, euskarazko wikipediarekin, atari tematikoekin... Bestalde, tresnak euskaraz izatea garrantzitsua da. Hau da, lehenengo interakzioa euskaraz egitea ahalbidetzen duten tresnak aplikatzea. Adibidez, nabigatzailea euskaraz izatea. Eta azkenik alfabetizazioa. Herritar arruntek teknologia berrietan hezi behar dute eta erakunde publikoak horretan aritu behar dira.

L. FERNANDEZ. Hainbat frontetan saiatu behar dugu. Adibidez, bideoen munduan Googlek You Tuberekin lortu duen nagusitasuna ikaragarrizkoa da. Nola egin Interneteko bideo komunitate bat euskaraz? Estrategia desberdinak daude. Batzuk You Tubetik kanpo saiatu dira, EuskalTube sortuz. Agian beste estrategia bat You Tuberen gainean eraikitzea zen. Bestalde, ‘presentziazko mezularitza’ bezala definitu genitzakeen zerbitzuak daude: Yaiku eta Twitter adibidez. Hor ere zerbitzu paraleloak sortu behar al ditugu? Zuk adibidez, Gorka, horren gaineko zerbait eraiki duzu, Txioka. Ez dakit gauza berriak zerbitzu hegemoniko horiekiko paralelo sortu behar ote ditugun edo horiekin batera. Saiatu egin behar dugu. Bakoitza modu batera saiatuko da, eta nork asmatuko duen ez dago argi.

L. SAINZ. Nik Arkaitz Zubiagarekin [Zabaldu.com-en sustatzailea] hitz egin nuen EITB-k Aupatu sortu aurretik. Zabaldu egonik, antzerako zerbait sortu behar izateaz zalantzak nituen. Berak nola ikusten zuen galdetu nion; antzerako beste zerbitzu bat izatea onerako edo txarrerako izango ote zen. Aupatu martxan jarri eta abenduan hitz egitekotan geratu ginen.

G. JULIO. Euskal komunitatea hain txikia izanik, horrek eragin negatiboa izan dezakeela aurreikusi daiteke. Ez da blogekin gertatu den gauza bera. Zabaldu edo Aupatu bezalako zerbitzuak zentralistak dira. Horrek Espainiako Estatuan gertatzen denarekin konparaketa egitera garamatza. Bertan bi komunitate daude, Meneame eta Fresqui. Komunitate bat oso indartsua da eta bestea ez. Zerak kezkatzen nau: euskalduna bezalako komunitate txiki batean antzerako bi zerbitzu izateak zer eragin izango duen.

Ekimen aldetik, guretzat erreferente diren Herrialde Katalanen atzetik al gaude?

G. JULIO. Code&Sintax enpresako kide den Gari Araolazak Informatikari Euskaldunen Bilkuran konparaketa bat egin zuen eta adibidez, Wikipediako edukietan eta Interneteko edukietan oro har katalanak baino hobeto geunden, proportzioak kontuan izanda noski, biztanleria eta hiztun kopurua, besteak beste. Horrek ez du esan nahi egoera hobea denik. Baina nik uste dut paretsu gaudela, edo behintzat aldeak ez direla handiak.