Lipoatrofia dagoeneko azaldu da Euskal Herrian. Lanak sortutako gaixotasuna izan arren, oraindik ez da halakotzat jotzen; bai ordea lan istriputzat. Joan den uda baino lehen, Lakuako Gobernuak enpresa publiko nahiz pribatutan azaldutako bederatzi kasu posibleren berri izan zuen. Horietatik bost Eusko Jaurlaritzaren Donostiako egoitzan antzeman ziren, hiru Zornotzako enpresa batean, eta beste bat Gasteizko Udalean. Uda ondoren lehenengo lau kasuak baieztatu dituzte eta bederatzi kasu gehiago aipatu dituzte.

Espainiako Estatua kontuan hartuta, Katalunian sortu dira kasu gehienak, hain zuzen ere joan den uda baino lehen izandako 650 kasuetatik 619 antzeman ziren bertan. Hori dela eta, Katalunia gaitz berri hau ikertzen hasi da eta gaixotasun berriaren aurka borrokatzeko protokoloa sortu du. Horren ildotik, Eusko Jaurlaritzak, Gurutzetako Ospitaleko Dermatologia Zerbitzuarekin lankidetzan, lipoatrofiaren aurkako protokolo katalana martxan jarri eta egokitu zuen abuztuaren hasieran, batik bat emakumeei gantz ehunaren galera dakarkien gaitz honen agerpenari aurrea hartzeko.

Zerk eragiten du lipoatrofia?

Adituek diote ehun horien galera eragiten duena bi faktore elkartzea izan litekeela: batetik, ingurumeneko lehortasuna eta bestetik, energia elektrostatiko edo elektrikoko eremuen pilaketa. Gaitzak gehiago eragiten die emakumeei, hanketan gantz ehun gehiago izaten dutelako gizonek baino.

Katalunian jada lanbideak eragindako gaixotasuntzat jotzen dute, nahiz eta oraingoz gaixotasun larria ez izan eta ez den beharrezkoa baja hartzea. Adituen arabera, ondoeza arintzeko nahikoa da eremu elektrostatikoetatik urruntzea; dena dela, zenbait kasutan kortikoideak ere erabil daitezke.

Protokoloa nola aplikatu?

Eusko Jaurlaritzak lipoatrofia kasuetarako egokitu duen Kataluniako protokoloak 21 orrialde ditu eta bi galde-sorta, horrelako kasuak azaltzen direnean prebentzio zerbitzuek ezaugarri klinikoak eta lan baldintzak beroietan jaso ditzaten. Protokoloaren helburua da lipoatrofia kasuetan nola jardun behar duten azaltzea medikuei eta mutualitateetako langileei. Lehenik eta behin gaitza antzeman eta, ondorioz, diagnostikatu eta lan istripu gisa tratatzeko argibideak ematen ditu. Eta, azkenik, lanpostuetako baldintzen jarraipena egin eta ikertzeko inprimakiak dakartza.

Bulegoetan karga elektrostatikoak sortutako arazorik egonez gero, protokoloak airean %50eko hezetasun erlatiboa bermatzeko aholkatzen die enpresei. Instalazio elektrikoek lan mahaietan izaten duten eragina saihesteko, kableen isolamendua hobetu eta lur hartuneak egiteko aholkua ere ematen du. Laneko gaixotasun berri honen 190 kasu ikertu ondoren sartu dituzte aholku horiek Kataluniako eta EAEko protokoloetan.

Protokolo berriak derrigortuta, lehenengo kasua diagnostikatzen denean enpresak kasu berriak bilatu beharko ditu. Eta beste kasu bat azaltzen bada, prebentzio zerbitzuari abisatu beharko dio, zerbitzu hori esposizioaren ebaluazioa egiten has dadin. Osalani ere abisatu beharko zaio. Lan osasuneko institutu horrek, enpresara joan eta medikuntza-galdeketa eta gaixotasuna ager litekeen lanpostu guztietako baldintzen inguruko galdeketa bete beharko du. Protokoloak dio gaixotasuna azaldu izanaren arrazoia lantokia dela susmatzen bada –leku eta lan denbora berean kasu bat baino gehiago agertu direlako– gaixoa mutualitatera bidali behar dela. Bestalde, gaitz honi aurrea hartzeko eta aurre egiteko protokoloa negoziatzeko eskatu beharko liekete sindikatuek enpresei.

Lege aldaketa

Berdintasunerako Lege berriak Laneko Arriskuen Prebentzioko Legea aldatu du, langileen sexuari lotutako osasun galerak antzeman eta halakorik ez gertatzeko. Mintzagai dugun lipoatrofia erdizirkularra da, hain zuzen ere, lege aldaketaren lehenengo aplikazioetako bat, gaitz arin honen kasuan sexuaren eta lan arriskuaren arteko kausalitatea ezartzea lortu baita. n