Burbuilaren ordainsaria

  • Azkeneko hamarkadan finantza krisiak periferiako herrietan lehertu izan dira. Oraingoak Amerikako Estatu Batuetan (AEB) du epizentroa. Herrialde honetako ekonomiaren larritasuna aspalditik aurreikusten zen, bertan ematen baita munduko defizit mailarik garaiena, arlo fiskalean zein kanpoko merkataritzan. Bestalde finantzen globalizazioak zelaia libre uzten du finantza erakundeek kontrolik gabeko eragiketa espekulatiboak egin ditzaten. Kontestu honetan eman da udan AEBetako higiezinen burbuilaren eztanda.
Mikel Zurbano
Mikel ZurbanoDani Blanco
Higiezinen fondoak dira lehertu direnak, baina ondorioak haratago doaz, nazioarteko finantza sisteman bertan eragin baitu. Krisi honen ondorioak nozitzen ari gara dagoeneko: dolarraren depreziazioa, inflazioaren berpiztea nazioartean eta, honekin lotuta, munduko interes tasen goranzko joera indarberritua –hartzekodun ororen eta inbertsioaren kalterako–.

Leherketaren atzean eragiketa espekulatzailea egon da hemen ere. AEBetako egungo interes tasa %5,25 da, baina 2003an %1 historikora jaitsi zen. Oinarri honen gainean enpresak eta finantza erakundeak etxebizitza erosteko itsu-itsuan hasi ziren maileguz ematen. Honela, AEBetako kontsumitzaileen zor guztiaren %80 mailegu hipotekarioekin lotzen da. Eraikuntzak eta etxebizitzen erosketek hazkunde aparta ezagutu zuten. Etxebizitzen prezio igoerak mugagabea zirudien. Horrez gain, mailegu hipotekario hauetako asko “titulu finantzario” bihurtu zituzten eta beste finantza erakunde batzuei saltzen hasi ziren arrisku gabeko titulu gisa. Honela mailegu hipotekarioen arriskuen “zuriketa” gauzatu zen. Titulu hauen erosleei interes garaiak ordaintzen zizkieten. AEBetako finantza erakundeak ez ezik Europa eta Asiakoak ere titulu hauek erabili dituzte finantzazio iturri gisa: itxuraz arriskurik gabeko “titulu” bihurtutako arrisku handiko bilioika dolar ugari dago munduan zehar barreiatuta gaur egun. Soilik AEBetan hipoteken gaineko bigarren mailako titulu hauek bertako banku-aktibo guztien %49 dira.

Irabazpideek aurrera egin zuten harik eta interes tasak igotzearekin AEBetan ordain ezintasuna hedatzen hasi zen arte. Eta bigarren mailako tituluen jabeek hauek merkatutik erretiratzen hasi orduko, nazioarteko finantza sistema osora hedatu da krisia. Finantza erakunde askok porrota nozitu dute eta mendebaleko Banku Zentral ugarik finantza merkatuetan likidezia txertatu behar izan dute sistemaren erabateko porrota saiheste aldera. Berriro ere eskuhartze publikoa, finantza baliabide publikoekin egina, finantza erakundeen gehiegikeriaren kalteordainak estaltzera etorri da. Finantza erakunde pribatuen hondamendia ekiditeko, mendebaleko gobernuek ez dute erreparorik beste hainbat arlotan zorrozki aplikatzen den doktrina liberala hemen alboan uzteko. Izan ere, finantza sistema bera da kolokan dagoena, bertan mundu mailako integrazioa erabatekoa baita eta honelako krisia hedatuz gero izaera globala hartuko baitu.

AEBetako Erreserba Federalak interes tasen behin-behineko jaitsieraren bidea hartu du etxeko krisia gainditzeko baina ez dirudi luzeko mugimendua izango denik. Izan ere 1980ko hamarkadan eta duela bi urtetik indarrean egon den ekonomi politika probetxuzkoa izan baita AEBentzat: interes tasak igoz atzerriko kapitalak erakarri etxeko zor erraldoia estaltzeko, eta dolarraren makina astinduz hornitzaileak (Txina, Japonia edo Europa) ordaintzeko. Honen guztiaren xedea estatubatuarrei ez dagokien gehiegizko kontsumo mailari eustea izan da kostuak munduko enparaura hedatuz. Munduko finantza egonkortasuna hankaz gora eta mundua atzeraldi berri baten atarian ipintzea American way of life delakoa ziurtatzeko kalte kolaterala baino ez da AEBetako neocon eta gobernu liberalarentzat.

Azkenak
Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Teknologia
Oinak lurrean

Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]


Materialismo histerikoa
Zuentzat

Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Jendetasun zolatik, Kittof gogoan

Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]


2024-12-18 | Jesús Rodríguez
Borroka aro berria Herrialde Katalanetan

2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]


Izar Mendiguren. Saltsa berrietan beti
“Ni euskaraz bizitzeak ez du esan nahi beste hizkuntzei eta kulturei ateak ixtea”

Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]


Eguneraketa berriak daude