Ezagutzak arduratsuagoak eginen gaituen esperantzan
- Angel Amigo: El año de todos los demonios. Dokumentala. (Zurriola Group Entertaiment).
Ernesto Che Guevara hil zuten urtemugaren –40. urteurrena– bezperan ikusi nuen ETAko buruzagi Eduardo Moreno Bergaretxe Pertur-i buruzko dokumentala. Zinema-aretoaren sarbidean (Donostiako Bretxan) Cheren aipu hau irakurri nuen: “El conocimiento nos hace responsables” (“Ezagutzak arduratsu egiten gaitu”).
Pertur-en heriotzari –desagertzeari– buruzko bi hipotesi zabaldu dira. Lehenaren arabera kide zen erakundeko kideek desagerrarazia izan zatekeen. Bigarrena, Angel Amigok El año de todos los demonios filmean agertu den hipotesia da: Italiako neofaxistek hila, Espainiako eskuin muturrarekin edota talde parapolizialekin elkarlanean.
Pertur borrokakidearen –nire borrokalari izaera edo kategoria aitortzea erabaki dut– desagertzea lehen hipotesiaren zantzuetan “onartua” nuen nik. Zenbait konbikzio nuen. Ziur egotea besterik da, jakina. Frogarik ez den bitartean, usteak ustel. Film honek ez dit bestela pentsatzeko uste sendoagorik eman, ordea.
Bestalde, hainbat irizpide jalgiarazi zizkidan filmak:espainiarrentzat egina dago. Nire aburuz, ikuspegi kultural batetik, filma espainiarra da. Eta ondorioz, juzku hau egin nuen: herri honek arazo politikoa dauka Espainiarekin –eta Frantziarekin– baina kultur arazo itzela ere bai bere buruarekin. Ezagutza arazo itzela. Ez da berria.
Irudien artean, pankarta batean “Azkatasuna eta Anmistia” (sic) irakurri nuen. Garai bateko herri honen ezagutza maila erakutsi zidan: eskasa, apala. Herriarekiko errespetu guztiarekin diot. Filmean elkarrizketatuek zenbait gogoeta jalgiarazi zizkidaten. Biren esanak ditut bereziki gogoan: Angel Ugarte jeneralarenak –Francoren jenerala; letra beltza nirea da– eta Alain Etcheto frantses komisarioarenak (Baionakoa). Ugartek honela esan zuen: “Yo soy vasco. Ejerzo de vasco” (“Euskal herritarra naiz. Euskal herritar modura dihardut”). Etchetok berriz: “Yo soy vasco, pero no sabiniano” (“Euskaldunan naiz, baina ez sabindarra”)– gutxi gorabehera, buruz ari naiz-eta–.
Ugarte faxista –letra beltza nire da– eta vasco, euskaldunak akabatzeko vasco, bistan da. Etchetok, berriz, ETAko hainbait buruzagi ezagutu ditu –ezagutza sendo daukat, frogarik ez; berriz ere– eta ETAren 40 urteren ostean, euskalduntasun sabindarra baino ez du ezagutu.
Asimilazio hitzak inarrosi ninduen –beste behin ere–. Ainhoa Soraluze mezzo-sopranoaren ahotsak lagundu zidan filma barneratzen. Kredituetan baina Soraluzek Ahinoa (sic) izena zuen. Cheren aipuarekin gogoratu nintzen. Kalean jada, Pertur musikaria gogoratu nuen. Bi abesti euskaldunen letrak berritu nituen: “Gainerakotan gaude bertzen negurrian; espainol eginak gira joan den aspaldian!”. “Euskalduna naiz eta ez nago harro!”. Agian, egunen batean, ezagutzak arduratsuagoak eginen gaitu.
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]
Gastronomy Open Ecosystem (GOe) eraikinaren lanak azken etapan sartu dira dagoeneko, Joxe Mari Aizega Basque Culinary Centerreko (BCC) zuzendariak azaldu duenez, astelehenean Donostian egin duten bisita instituzionalean.
Irurtzunen jokatu da Nafarroako Eskolarteko Txapelketaren 39. edizioa. Sei bertsolari gaztek hartu dute parte txapelketan, eta horietatik, Arantzako Kattin Madariagak jantzi du txapela. Txapeldunorde, berriz, Kattalin Lizarraga izan da. Biak izanen dira Nafarroako ordezkari... [+]
NBEren esanetan, gatazka hasi zenetik gutxienez 13 milioi sudandarrek euren bizilekuetatik alde egin behar izan dute, eta biztanleriaren erdiak elikagai eskasia du. RSF Laguntza Azkarrerako Indarrak talde paramilitarrak asteburuan egin dio eraso Darfur eskualdeari, eta... [+]
AINE Noain-Elortzibarreko talde independentea, Harana Gara eta Aldatu Elortzibar egongo dira udalaren agintean, eta azken horretako Luis Mayak hartuko du aginte makila. Martxoaren 31n iragarri zuten mozioa aurkeztuko zutela, UPNren kudeaketaren "noraeza" eta... [+]
Iradokitzailea delakoan edo, muga-zergen gatazkaren harira norbaitek berriro zirkulazioan jarri duen Maoren 1953ko bideoaren garai hartakoa da milioi bat igerilariren txantxa. Alegia, orain harekin bat egiten omen duen Xi Jinping jaio zen urtekoa.
Ostegun gauean emakume bat bortxatzea egotzita atxilotu zuten gizon bat larunbatean. Gizona kasua argitu arte zaintzapean dago. Mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean 18:30ean, Baionako Herriko Etxean, eta horren erantzukizuna azpimarratu du.
1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.
Gipuzkoako sorrera prozesuari buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro... [+]
Gernikako "gazte langileen interes eta beharrei" erantzungo dien proiektu bat martxan jarriko duela adierazi du Egurre Gazte Asanbladak. Eraikina duela hamar urte itxi zuten, eta salatu dute Gernikako Udalak hiru legegintzaldi daramatzala esanez liburutegi bat jarriko... [+]
89 urterekin hil da, Liman, eta idazle perutarraren seme-alabek eman dute haren heriotzaren berri. Gaztelaniazko literaturaren egilerik ospetsuenetakoa izan zen, eta 1960ko eta 1970eko hamarkadetan Latinoamerikan literaturak izan zuen loraldian paper garrantzitsua jokatu zuen... [+]
Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.