Sagarra eta garrazkiak

  • Aizkolari, trontzalari, arraunlari... lari askoren gisan milaka urtetan langintza hedatuak izan diren ugari, folkloriko edo, arras makurrago dena, kirol modura ezagutzen ditugu orain.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Folkloreak gozatzeko zirrikitua uzten du sikiera... Horretan aritu gara azken egun hauetan Ezkioko Igartubeiti dolare-baserri gotikoan, gozatzen, XVI. mendeko dolarearen krakatekoen negarretan. Baztango Arizkungo Gamioxarreko dolare barrokoan habia duen “Jo ala Jo” elkartekoek berreskuratu egin dute garai bateko sagar-jole koadrilek biziko zuten lan-giroa eta, egun mirakulutik gertu dena, kantuan jarri zuten ikusle jendea: biko eta hiruko erritmoetako dolare-kantuak, “Aldapeko sagarraren...”, Azkuek jasotako “Rau, rau, rau...” erako “A, a, a, sagarra joa dela... E, e, e, ni sagardoaren alde”... Nafar hauek beti erakusteko pronto eta, sagarra, kirikoketa, adar, txistu edo txalaparta jotze saio eta sagar ardo eta muztio trago artean, sagarren buruz; ea gure hizkuntzak medio, batzuon eta besteon jakintzak berdintzen ditugun, ahosabaiarena bezala sagarrena: sagarrak zenbat multzotan bana daitezke, galdera; sagar zuritze, desmutxikintze eta koskadizo ugariren ondoren: baztandarrentzako eztiak beterritarrontzako gozoak, geuretzako gezak haientzako saminak eta biontzako gaziak. Gazietan behinik bat gara eta...

Gamioxarreko kamioaz gain, sagarraren gazi horrek berak baditu makina bat bide, asko eta gehiegi. Mandarinatan bat. Britainiar ikerle batzuen arabera mandarinaren azalean dagoen salbestrola minbizi saldo baten aurka eraginkorra izan daiteke. Giza-minbizien zeluletan ugaria den P450CYP1B1 entzima jo eta txikitzen omen du fitoalexina horrek. Intsektuak eta onddoak uxatuaz haien erasoetatik babesteko landareek ekoizten dituzten gaiak dira fitoalexinak. Mandarinaz gain, garrazki guztietan beste bat. Kanadako KGK Synergize botikagilea eta AEBetako Nekazaritza Sailaren artean burututako ikerketa baten harira, kolesterol kaltegarria gutxitzen egungo edozein botika baino eraginkorragoa den osagai bat omen dute garrazkiek azalean: PMF. Polimetoxilatutako flabona, alegia.
Hori gutxi balitz, beste sendagaiek sortu ohi dituzten gibeleko gaitzak eta giharren flakia bezalako albo-eraginik ez omen dakar.

Azkenak
Gure gorputza gudu zelai bat da

Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]


“Irtenbidea Polizia kopurua handitzea balitz, arazoa jadanik konponduta legoke”

Albiste izan da Gasteizko Errota auzoa azken asteetan, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak burutzen baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]


2024-11-25 | ARGIA
A-25: mugimendu feministak gizonei dei egin die konplizitatea eta justifikazioa desagerrarazteko konpromisoa hartzera

Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]


Udazkena agurtzen negua besarkatzeko

Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]


2024-11-25 | Iñaki Sanz-Azkue
Sugandila bat “ezer ez dagoen lekuan”

Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]


2024-11-25 | Jakoba Errekondo
Birigarroak zirinetan heriotza

Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.


2024-11-25 | Garazi Zabaleta
Gaztaina feria basaburuan
Gaztainadiak eta gaztainaren kultura protagonista

Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]


Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


Eguneraketa berriak daude