“Mundua osorik diseinatuko nuke berriz”
- Diseinu eta komunikazio enpresa baten jabea da eta Nafarroako Emakume Enpresari eta Zuzendarien Elkarteko lehendakariordea. Baina baita gauza gehiago ere. Aulki askotan esertzen da zona mixta-ko euskaldun hau, eta denetan eroso dabilela dirudi.
Zure diseinu enpresa RBK deitzen da eta zure bizitzan siglak oso presente daude...
BAI zorionez, ETA zoritxarrez, baditut ondoan sigla gehiegi, eta gehienak ez dakit zer demontre esan nahi duten. Baditut izenak ere, izen osoak, izenez beteta dago gure bizitza eta gure mundua. Izen berriak, gauzak, sentimentuak, momentuak… Dena izendatzen da. Ez zen hori nahikoa? Baina RBK ez dira siglak.
Zer dira?
Niregana ailegatzeko bidezidorra.
Zer nahi zenuke diseinatu eta nola?
Mundua osorik diseinatuko nuke berriz makiltxo magiko batekin. Baita beste gauza polit bat ere: momentu inportanteak. Hau da, une horietan ikusten duzuna, usaintzen duzuna, ukitzen duzuna, nola eta norekin zauden... Dena zoragarria izan dadila.
Bai Euskarari Akordioaren Ziurtagiriaren Elkarteko (BEAZE) kide zaitugu: agiria inori kentzeko eskatu beharrik izan al duzu?
Alderantziz, nik neronek jende eta erakunde guztiei emango nieke. Nafarroan bederen, ziurtagiria jasotzeko interesa adierazten dutenek zerbait merezi dute, ez dakit ziurtagiria edo besarkada bat, baina edozein motatako omenaldia seguru.
Daramazun abizenak izendatzen duen herria “%100 euskaldun” izan da duela gutxi arte... Azken orduko informaziorik bai?
Ez, gaur ez naiz Arraratsen izan, baina uste dut horrela jarraitzen dutela. Nire bigarren abizena (Paños) “zona no vascofonan” dagoenez, ez daukat daturik.
Nafarroako Emakume Enpresari eta Zuzendarien Elkarteko (NEEZE) lehendakariordea zaitugu: zerk batzen zaituzte?
Emakumezkoen eskubideen alde lan egitea eta gizonezkoei munduaren zilborra ez direla erakustea. Baina suabe-suabe esan behar zaie, bestela haserretu egiten dira.
Gizonak gaizki diseinaturik al daude?
Ez, ez dut uste. Niri gizonak kanpotik nolakoak diren gustatzen zait, hala ere esan behar dut emakumezkoen gorputza askoz ederragoa dela, politagoa. Gizonezkoek ez dute gorputza behar den bezala erabiltzen, baina ez daude gaizki diseinatuta. Hormonak daude gaizki diseinatuta, gizonezkoenak zein emakumezkoenak. Hormona laborategiak ez zuen lan fina egin.
Euskarazko Komunikazio Taldeko Administrazio Kontseiluan (EKTAK) zaude: erdal hedabideen gainbehera antolatzen?
Inola ere ez, beste hainbat hizkuntzatan dauden hedabideek badute bizitzeko eskubidea. Hizkuntz aniztasuna beharrezkoa da eta aberastasunaren ezaugarria da, nahiz hemen, Nafarroan, kontrakoa pentsatu baten batek.
Nafarroako boteregune tradizionalak aldatzen hasi al dira eta kanpoan ez gara konturatu?
Ez, lasai egon, denak beti bezala jarraitzen du. Boteretsuak ez dira, hain zuzen, gauza berriak diseinatu zale. Betiko gauzak egiten dituzte, ez dira orijinalak. Aurpegi berria erakuts dezakete, baina betikoa egingo dute, aurretik egin duten berbera.
Bukatzeko, lan-enkargutxoa: diseinatuko al diguzu herri kontsultarako galdera egokia?
Zein eguraldi nahi duzu biharko: eguzkia ala euria? Hau ere makiltxo magikoarekin konpondu behar. Jendea kezkatzen duen gauzarik inportanteenetarikoa delako. Eguraldiari begira bizi gara beti eta eguraldiari buruz jende guztiak hitz egiten du, eta bere iritzia eman.
New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]
Ribabellosan 300 megawatioko gaitasuna duen eskala handiko datu zentroa eraikitzen ari da Merlin Propertiers enpresa madrildarra. Milaka milioi euro ari da gastatzen Iberiar Penintsula osoan, ustez puntako teknologia “jasangarria” duten baina elektro-intentsiboak... [+]
Hamabi haur eskola publiko daude Iruñean, eta horretatik bakarrean dago euskarazko eredua. Protesta egin dute dozena bat eragilek, eta euskal hiztunen “egoera berezia” aintzat har dezan galdegin diote udalari.
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Irutxuloko Hitzak asteartean parte hartu zuen Hordago - El Saltok antolatutako mahai inguruan, Hibai Arbide, Lucia Mbomio, Xalba Ramirez eta Miriam Najibi kazetariekin.
Ia 24 milioi euroko ordainsaria jaso zuen Jesús María Herrerak, CIE Automotiveko zuzendari exekutiboak, 2023an. 2022an 20 milioi euroko aparteko prima jaso, eta sei bider handitu zuen urteko soldata. Iberdrolak ere lekua hartu du podiumean, eta 2023an, energia... [+]
Abenduaren 13an mobilizazioa antolatu dute Santutxun (Bilbo), enpresa amerikarra palestinarren aurkako genozidioaren parte dela salatzeko. Auzoko kideek azpimarratu dute ez dutela nahi auzoan sarraskiari sostengua ematen dion enpresa multinazionalik.
Grebak 27 egun iraungo ditu, urtarrilaren 6 arte. Gutxieneko soldata kobratzeko “365 egunez eta 24 orduz” lan-baldintza “jasanezinetan” lan egiten dutela salatu dute, eta lanaldiaren benetako zenbaketa egin dezan exijitu.
Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.
HTSk boterea hartu duenetik, babes-eskaerak gelditu dituzte Mendebaldeko hainbat gobernuk. Alemaniak 47.270 eskaera utzi ditu bertan behera bat-batean, "Siriako etorkizun politikoa zalantzazkoa" dela argudiatuta.
Erasoen aurrean “kikilduko ez direla” eta "nazkaturik" daudela adierazi dute Lezo eta Errenteriako feministek eta autodefentsa feminista eta ekintza zuzena aldarrikatu dituzte.
Uharteko artzain egunean azaldu zuten Euskal Herriak nazioarteko ardi mozketa txapelketatan aritzeko onarpena lortu duela. Ofizialtasuna Eskoziako 2023ko munduko txapelketan etorri zen, euskal moztaileek aurkeztutako dosierra eta bertan egindako defentsa bikainaren ondorioz... [+]
Segur aski, gutariko gehienek jada erosiak dituzte, han eta hemen, Eguberrikari banatzeko opariak. Olentzeroren bisita gautar hori hitzordu handia baita, bereziki haurrentzat. Denak prestatzen dira urteko garai emankor horretarako: Bilbo sutan agertzen da, Gasteiz, Iruña... [+]
Zerk harritu zintuen gehien kartzelatik atera zinenean? Galdetu didate maiz azken urte eta erdian.
Bilboko kaleak turista eta bi hankadun txakurrez lepo daudela ikusteak, adibidez? Edo egoera politikoaren aldaketak? Lehenengoak akitu eta amorratu nau, badago zer borrokatzen... [+]