222 eskailera zerura
- Bedartzandiko eta Urregaraiko tontorrek Santa Eufemiako zelaian egiten dute bat.
Harainoko igoera erraza da eta ikuspegia zoragarria. Aulestira hurbilduz gero,
bertara bisita egitea nahitaezkoa da.
Giro ederra egokitu zaigu, goi aldeetako ikuspegiaz gozatzeko egun ezin hobea. Aulestin hasiko dugu gure ibilbidea. Lea Ibarrako herria da Aulesti. Markina eta Lekeitio arteko Erdi Aroko bidearen erdian dago, Iluntzar eta Bedartzandi mendien artean. Elizatea da berez eta herriguneaz gain, bederatzi auzok osatzen dute: Goierri, Ibarrola, Narea, Malats, San Anton, Urriola, Zubero, Solaguren eta Garaurre. Lekeitiotik, Markinatik zein Gernika-Lumotik heldu daiteke Aulestira.
Malats eta Zuberorako bidean
PR-BI-141 ibilbidea hartu behar dugu Santa Eufemiara igotzeko. Bide hau antzina aulestiarrek Malats eta Zubero auzoetara igo edota Lekoiz eta Markinaraino joateko erabiltzen zuten. Zubero auzoraino antzinako galtzadatik joan behar da. Bertotik Malats auzoraino doa bidea, bertan ikusiko dugu jatorrizko galtzada. Malatsetik aurrera eginez helduko gara Urregaraiko zelaira eta Urregaraiko tontorrean dago Santa Eufemiako ermita.
Guk bestelako bidea hartu dugu oraingo honetan. Autoz, Aulestitik Markinarako bidea hartu dugu (BI-3448 errepidea), Lekoizeko gainera joateko. Malats auzoa pasa eta harrobia atzean utzi ostean, ezkerrera Santa Eufemia baseliza, Urregarai edo Bedartzandirako bidea zein den dioskute egurrezko seinaleek. Autoa inguruan utzi eta gorantz doan pista hartu dugu. Berez, autoz igo daiteke Santa Eufemiako zelairaino, baina guk oinez egin dugu bidea. Hasieran, inguruan harrobia dagoela argi eta garbi adierazten duten harrizko blokeek inguratuko gaituzte. Gorantz egiten dugun neurrian gero eta urrunagoko parajeak agertzen zaizkigu begien aurrean eta han goian aurkituko duguna imajinatzen hasten gara, ezinbestean. Laprast egin barik, heldu gara zelaira. Bertan atseden-gunea dago eta ongi hornituta gainera: mahaiak, eserlekuak, iturriak, barbakoak zein askak... Ez dabil jende asko, hala ere. Oraindik goizegi da. Bolatokian isiltasuna da nagusi. Atxagarai aterpetxeak ere leiho eta ateak itxita ditu.
Tabernarik ere ez dago. Hori uda sasoian baino ez dute zabaltzen. Aterpetxean lehentasuna herriko taldeek dute. Hala ere, edonor joan daiteke. Erreserbak udaletxean bertan egin behar dira.
Ardoaren eta arrainaren ibilbidea
Behin zelaian hiru aukera daude. Bedartzandiko tontorra, Urregaraiko tontorra edota Markinara bidea hartzea. Aulestitik barik, jende asko Markinatik etortzen da Santa Eufemiara. Ordu eta erdiko bidea baino ez da Markinatik Urregarai tontorrera doana. Amoroto eta Santa Eufemiako zelaiaren artean pasatzen da “Ardoaren eta arrainaren ibilbidea” ere; Lekeitio eta Ondarroa Arabako Errioxarekin lotzen dituen garai bateko bidea. GR 38 ibilbidea, hain zuzen ere. Bide hau ere ondo markatuta dago, zuri-gorriz. Amoroto eta Aulestiko baserrietan barrena pasatzen da ibilbide hau eta Bedartzandira igotzen da. Bedartzanditik Santa Eufemiako zelaira eta hemendik Urregaraiko tontorrera. Ibilbidea Markinan amaitzen da.
Guk lehenengo Bedartzandirako (699 m) bidea hartu dugu. Bidea harkaitz artetik doa. Kontuz ibiltzeko bidea da, baina ezelako zailtasun barik. Tontorretik, ikuspegia izugarria da: Iluntzar, Ereñozar eta Urdaibai batetik, Lekeitio eta Otoio parez pare, Gipuzkoako kostaldea eta Aiako Harria, Aizkorri, Anboto, Oiz, Tologorri... Picos de Europako tontor zurituak ere ikusten ei dira bertatik egurats garbia fortunatuz gero; gaur egun ederra dago, baina ez hainbesterainokoa. Nabarnizko Iluntzar mendira ere joan daiteke bertotik. Santa Eufemiako baseliza eta Urregaraiko tontorra parez pare ditugu. Zergatik ez dugu haraino igotzeko ahalegina egingo?
222 eskailera
Berriro ere atsedenlekura jaitsi eta Santa Eufemia baselizarantz doan pista hartu dugu. Beste aldera goaz. Harrizko bide zabaletik zelai txikiago batera heldu gara. Bertotik baselizarako eskailerak hasten dira: 222 guztira. Gerriko minak sendatzen omen ditu Santa Eufemiak. Baseliza ondoan dago Urregaraiko tontorra (704 m). Bedartzandiren inbidiarik ez dauka tontor honek, hemendik ere ikuspegia izugarria baita. Ez dago gure begiei trabarik egingo dien ezer. Urregarai ez da osorik aulestiarrena, Markinarena omen da zati bat.
Berriro ere zelaira jaitsi garenerako berbotsa da nagusi, mahaiak bete dira eta umeak dira nonahi. Egun-pasa egiteko leku egokia da Santa Eufemiako zelaia. Horretarako, eta bestetarako ere bai. Bertan egiten zen erromeria ere ezaguna da inguruetan, eta gaur egun ere jai handia izaten da irailaren 16koa.
Mendira buelta egin eta Aulestin bertan bazkaltzeko ez dago ezelako arazorik. Jatetxeak bat baino gehiago dira eta ondo jatearen fama du Aulestik.
Ermitaz ermita
Aulesti ezagutu gura duenarentzat ere bada beste ibilbide bat: herriko baselizetatik doana, hain zuzen. Ibilbidea Aulestiko plazan hasten da, bertan dago San Juan Bataiatzailearen eliza. Hemendik San Blas ermitara, Urriola auzora, Maria Magdalenaren ermitara, Zubero auzora, San Lorentzora, Malats auzora, Santa Eufemiako baselizara, Bedartzandi eta Urregarai tontorretara, Goierri auzora, Narea auzora, San Bizente baselizara, Ibarrola auzora eta San Pablo, San Anton eta San Juan Burumoztuaren ermitetara doa bidea.
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Albiste izan da Gasteizko Errota auzoa azken asteetan, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak burutzen baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]
Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]
Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]
Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]