Urdindutako urdina

  • Gorrietan ibili eta gero, landare eta abarretan, ezta uda ere ez dela betirako gogorarazten digun urdina aurkitzen dut egunotan. Ez, noski, garai bateko urdinik, egungoak baizik: berdeak, grisak eta urdinduak galduak dituen urdina, urdindutako urdina. Sasoi honetan maizter nauen itsasertzetik mendi tontorrerako bueltan, bertakoentzat izen zatar hori jartzeko adina itsusia eta berez inguruetako hondartza natural onena den Zumaiamiko Santio hondartzatik Gazume gailur dotorera, topatzen ditudan kardabera, kardentxa eta txarrantxa-belarraren tankerako armikak ditut urdinok.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Kresaletan itsas-armika (Eryngium maritimum) eta mendietan armika (Eryngium campestre) eta, inon izenik topatu ez diodan, Eryngium bourgatii, zeini baduenaren alde azkazal bat jokatu-eta, azaltzen den artean neronek jartzen diot: armika urdina. Izen galduko hau da, hain txorrotx, urdinena, ubelena, dotoreena, hor duzu argazkian. Txori-gardu, buruiska, buruiskexilar, gardutxa eta txilarra bera ere jaso izan dira, hala-nolako pulamentuz, armika honen izentzat...

Urtetik urtera gizentzen den sustrai nagusi bat dute landareok eta urtero berritzen du lurrari kentzen dion zatia. Jaki ditugu zainak eta kimu berraziak, azken hauek barazki fin. Zakarragoagatik sustraia gozo eta usaintsua da eta gozoa lehenaz gain azukreztatuta mokadu bikaina da, berdantzart baina lehenxeagotik, Shakespearetar Falstaffen “erigoe” edo “muxu-konpitteak” lekuko. Loreak ere eztidunak dira, inondik ere, erle-festagune ezagun baitira.

Sendabelar ezagunak armikak. Bere zainen urak hilekoa ekarri, txiza eginarazi, tripako minak baretu eta puzkarrak bideratzen dituela jaso zutela milaka urte bada. Ibilaldi luzeetan urratu, erredura edota egosturarik ez sortzeko soinean eraman izan da; Karlistadetan, adibidez, alde bietako soldaduen patriketan zain mutur bat ez zen faltako, ahal izanez gero patrikak, patrika izan nahi badu, duen zuloaren parean izterra ukituz. Lleidako Boiko unaien borden, katalanez ere horrelaxe deitzen diote borda... bada unaien borda inguruetan ugari diren sugeekin borrokan, hauen hozkadak harrapatutako erbinudeak zauria armika urdinarekin igurzten ikusi izan omen dituzte. Urdintzea ona denean...

Azkenak
Elizako sexu abusuen biktimei kalte-ordaina emango die Iruñeko Artzapezpikutzak, “laster”

Elizak 23 kasu ditu onarturik Nafarroa Garaian. Haiek "ekonomikoki, psikologikoki eta espiritualki laguntzeko" konpromisoa adierazi du Iruñeko artzapezpikuak.


Larhunen dabilen otsoaren presentziaren “ondorio larriak” salatu ditu ELB sindikatuak

Mendizale batek asteburuan ikusi du animalia Lapurdiko Azkaine herrian, eta otsoa dela baieztatu du Pirinio Atlantikoetako Prefeturak. ELB lurraldean "harraparien presentziaren kontra" agertu da.


Pagolarren gainean eolikoak jartzearen aurkako aldarria, plazara

Elkarretaratzea egin zuen Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak atzo Laudioko Lamuza plazan, Mugagabe Trail Lasterketaren testuinguruan. 


Erabat doan izango da Hondarribian euskara ikastea

EH Bilduk sustatuta, Hondarribiako udalak euskara sustatzeko diru-laguntzetan aldaketak egin eta laguntza-lerro berri bat sortu du. Horri esker, erabat doakoak izango dira euskalduntze ikastaroak, besteak beste.


Martxoak 3tik 49 urte
“1976ko Gasteizko greben mugimendua eskola politikoa izan zen”

Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]


Memoria bala bat da buruan

1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]


Txikori-belarra udaberrian

Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.


Engainuaren eredu

Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]


2025-03-03 | Jakoba Errekondo
Zakilixuten potroximela

Nori ez zaio gustatzen ahuakatea? Ia denok atsegin dugu fruitu berri hori, di-da amaren batean etxekotu zitzaigun. Zenbat urte da ba dendaero ikusten hasi garela? Gure mahaietara iritsi aurretik, historia luzea du.


2025-03-03 | Garazi Zabaleta
Amillubi
Lanerako, proiektua zabaltzeko eta komunitatea egiteko auzo(p)lanak

Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]


2025-02-28 | ARGIA
1936-1976an Nafarroan errepresaliatutako 407 irakasleak, nortzuk ziren?

Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.


2027an ixten hasi behar diren zentral nuklearrak mantentzeko eskatu diote Iberdrolak eta Endesak Espainiako Gobernuari

Espainiako Estatuko zentral nuklearrak itxi ez daitezen aktoreen presioak gora jarraitzen du. Otsailaren 12an Espainiako Kongresuak itxi beharreko zentral nuklearrak ez ixteko eskatu zion Espainiako Gobernuari, eta orain berdin egin dute Endesak eta Iberdrolak.


Eguneraketa berriak daude