Burlatan eman dut uda. Ez dirudi oso originala, baina XXI. mendean munduko beste muturrera joateak ere ez. Hartara, etxean harrapatu naute Jose Inaziok aurrekoan aipaturikoek, eta banderen gerrak ere bai. Ez naiz, lanak hemen atxikia egon arren, batere aspertu –hau ez da egia–, adiskide guztien opor narrazioen entzule zintzoa izan bainaiz, txandaka, haiek itzuli ahala. Hondartzan, mendian, filmetako hirietan, paraje oraindik paradisuzkoetan zeinen ongi pasatu duten kontatzen zidaten bitartean, nik, errukiturik, sineste plantak egiten nituen, ahal bezain ulerkor. Haiek, bidaiara abiatu aurretik sentituko zutela bazekiten horri berari lotzen zitzaizkion, flotagailu bati bezala. Izan ere, izeba bat Egiptora lehen aldiz joatekoa da –hau egia da– eta aurrekoan inpresionatuta aletzen zizkidan bertako miragarriak, oraindik bisitatu gabeak baina ez hargatik ezagutu gabeak. “Piramideak inpresionanteak dira, norbera hain gauza gutxi sentitzen da beraien ondoan…”. Bidaiatzea dagoeneko ariketa ezinezkoa da. Oro bidaiatuta dago.

Karibera eta Tenerifera joateak gaur prezio bera dute. Kapitalismoak distantziak laburtu ditu eta etxean gelditzea garestitu arras. Antikapitalistak ere lekutzen dira, horratik. Nire auzokide bat, brigadista, Palestinara joan da aurten, iaz Venezuelan izan zen, aurreko urtean Chiapasen. Galdetzen diot neure buruari zein sistema soziopolitiko aupatzen dugun inora ez goazenok.

Berdin-berdin, zurea irakurri ondoren, Josi, neuretako galdetu dut zein bandera dagokigun inongo banderak ordezkatuta sentitzen ez garenoi. Zuriari –esango du batek–, zuria. Baina ez zait iruditzen zuri naizenik –hau ez da egia–; zuri, Ur?

Uztailean Eako Poesia Egunetan izan naiz. Emakumea eta Literatura –edo alderantziz, edo bata bestean, edo bata bestearen– gai nagusia zen. Luze joko luke hor ikusitako eta aditutako guztia kontatzeak, zenbat disfrutatu nuen –esan nahi baita, asko– azaltzeak eta ideiak zenbat argitu zizkidaten –kasu honetan, gutxi– aitortzeak. Hara bi belaunaldiko idazleak bildu zituzten, eta hortik atera nuen ondorio orokorra banderen auzira ere aplika zitekeen: aurreko belaunaldikoek eite esentzialista handiagoa daukate emakumetasunari buruzko ideiei dagokienez, eta gazteagoak ez dira arduratzen akaso oraindik lortu ez diren –baina agian bai nolabait garaitu diren– bataila zaharrez. Honek ez dakit zer frogatzen duen, baina zerbait frogatzen du seguruenik. Belaunaldien arteko iraultzak iraultzailea ez iruditzera eraman duela, agian. Gazteak esker beltzekoak direla –hau kasik ziurtatua da– aurrekoen lanekiko. Mundua, azkenean bai, aldatu egin dela.

Bertan Uxue Apaolazak esandako guztiarekin bat egin nuen nik. Hau, edozein banderapekoa delarik ere, herri normaldu bat ez delako enegarren froga da –egiaztatu berri dudanez– oraindik inork ez duela haren mintzaldia youtuben zintzilikatu.

Banderei hertsiago lotuta, eta zehazkiago ikurriñari, Nafarroan zer mintzatu asko eman dute Nafarroa Bai taldearen kanpainan ikusi diren ikurriña urriek. UPNk azpijokotzat jo du. Nik hala izan ez dela pentsatu nahi nuke, nik nahiago nuke gure euskalduntasunak, nahikoa ikurra izaki, ez balu trapurik behar. Besteak beste, genero kontuetan bezala, gauzak ez direnean batzuek ikusarazi nahi diguten bezain zuri-beltz. Banderek pertsonak dituzte, literalki, estaltzen. Gaurko identitateak higikorragoak, bestela esanda, turistagoak dira; norberaren biografiak ezartzen du nahierara. Askok ez lukete ulertuko nire identitate lehentasunetan nazio auzia oso behean dagoela esango banu.