«Munduak daraman martxak etengabe krisian sarrarazten nau»
- “Bizitza da erresumarik zabalena / eta nik / nik besoak baino ezin zabaldu” idatzi zuen duela urte batzuk Harkaitz Canok (Lasarte-Oria, 1975). Geroztik bizitza zatiak beso artean bildu eta papereratu nahian dabil. Lehen liburua kaleratu zuenetik urte mordoxka joan da, eta honezkero puska asko bildu ditu bere obretan. Azkenetako bat hurrengo asteko ARGIArekin batera iritsiko zaizue irakurleoi: Hipotesiak gordinkeriaz ipuina.
Ipuin bat ekarriko diguzu ARGIAra, udako azken zenbakirako. Hori ote urtaro honetako berezko generoa?
Ezezkoan nago. Udan, urtean zehar pilatutako adreilutzarrak irakurtzen ditugula esango nuke. Hamakak, Karibeak eta hegazkin bidaia luzeek nobela eskatzen dute.
Askotan esan izan duzu ipuina duzula literatur genero guztien artean gustukoen. Baina ipuingileek behin baino gehiagotan aldarrikatu behar izaten duzue zuen lana. Bigarren mailako generoa delako aurreiritzia zabaldu samarra dagoelakoan nago... Zer iruditzen zaizu hori guztia?
Ez dakit ba... Irudipena daukat euskal irakurlegoaren zati batek dezente estimatzen duela ipuina genero bezala. Inguruko literaturetan baztertuago dago.
Zuk esana da: “Nobelagileari maleta bat egiteko esan eta mudantza bat antolatuko dizu. Ipuingileak ez: behar duen doia baino ez du honek maletan sartuko”. Hipotesiak gordinkeriaz ipuinak nolako ekipaia eskatu dizu?
Irratia eta ispilua eskatu dizkit inguruan zer egosten den entzun eta ikusteko. Eta nerbioa ere bai. Martxan dagoen ipuin bat da, martxan dagoen errealitate baten gainean idatzia. Kontraesanez, asimetriaz eta zalantzaz betetako narrazio bat egin nahi izan dut, bastidoreak agerian uzten dituena. Hasiera-korapiloa-amaiera egitura baino, korapiloarekin hasi, korapiloarekin jarraitu eta korapiloarekin amaitzen den ipuin bat. Maleta kaotiko samarra, beraz!
Irudipena daukat ipuin honen hasierako intentzioa ez zela indarkeriarekin loturiko istorio bat kontatzea. Azken urte honetako gaurkotasunak eragina izan duela, alegia.
Indarkeriaren zenbait albo-ondorio fikzionatzea zen asmoa, baina ipuina erabat ezberdina izango zen azken hilabeteotako zenbait gertaera jazo ez balira, dudarik ez. Ni behintzat, munduak daraman martxak, etengabe krisian sarrarazten nau fikzioa egiteko zenbait ikuspuntu eta gaien zentzuari buruz. Yemengo gertaerak, adibidez, fikzioan irakurri izan bagenitu, ziur norbaitek errealismo eza leporatuko ziela.
Narratzaileen arteko jokoa aurkezten du ipuinak. Baina narratzailea, berez, bat eta bakarra da, eta istorioaren gako garrantzitsuenetakoa da. Zer kontatzen den baino nork kontatzen duen da inportanteena?
Narratzaile adina istorio dago. Baina narratzailea nortasun anitzekoa ere izan daiteke, ez du beti zertan pertsona fidagarria izan. Nire asmoa, elkarri txanda kendu nahi dioten narratzaile batzuen arteko norgehiagoka kontatzea zen.
“Badakik ez zaiela gustatzen gu ezer idazten ibiltzea”. Oraindik ere arauen kontra egiteko modu bat da literatura?
Galderak egiteko modu bat da. Baita arauei buruzko galderak ere.
Euskadi Saria irabazi zenuen duela bi urte. Zer iritzi duzu azken aldian izan dituzten kritikez?
Dena hobetu daitekeela eta hobetu behar dela. Dena dela, apur bat desproportzionatua iruditu zait polemikaren tamaina, sariaren neurriaren ondoan. Horrelako polemika batek, sari mardulagoa merezi zuen. Eurotan, esan nahi dut.
"Kintsugi" kontakizunean, Harkaitz Cano idazlea GoiEner Kooperatibaren proiektutik abiatzen da, energiarekiko harremana aldatu duen etorkizuna irudikatzeko. Azala sormen artistikorako guneak abiatutako "Zirriborroak eta gero" proiektuaren parte da... [+]
Gaur goizean aurkeztu dute La Bolsa eraikinean Harkaitz Canok eta Adur Larreak 'Antzara eguna" izeneko zuri-beltzezko komikia, Santi Brouarden bizitzaren inguruko komikia, alegia.
Duela ez asko esan izan balidate euskaraz honelako hiru publikazio izango genituela esku artean ez urte berean, ez, zazpi egun baino gutxiagoren barruan, ez nuen erraz sinetsiko.
Fakirraren Ahotsa eleberriagatik saritu dute idazlea. Canok sari bera jasotzen duen bigarren aldia da.
Martxoaren 29an banatuko dira sariak, Nafarroako Museoan.
Twist (Susa, 2011) argitaratu zuenetik nobelarik publikatu gabe zegoen Harkaitz Cano eta hura bezain indartsua den apustu batekin itzuli da: Fakirraren ahotsa (Susa, 2018). Imanol Larzabal zenaren bizitza fikzionatu du, joan-etorri eta gorabehera handiko lau hamarkadaren... [+]
Literatur egiletasunari buruzko ikastaro batera joan nintzen azaroaren hondarrean. Kronika objektibo bat egin ezin, eta kronika zintzo bat egiten saiatu naiz. Nolakoa da euskal literaturen joko-zelaia, eta nola mugitzen gara horretan barrena?
Deituiozu berezi. Deituiozu bitxi. Deituiozu arraro. Deituiozu nahi duzun bezala, baina hau ez da normala. Eta ez, ez dut esaten Durangoko Azokaren bigarren egunean gaudelako eta gaur goizean oraindik Toti Martinez de Lezeak Ereinen standean eragiten dituen ilara ia mitologikoak... [+]
Fermin Muguruzaren indar eta energia handiak ditu Black is Beltza komiki edo nobela grafikoak. Kantaria, Harkaitz Cano idazlea eta Jorge Alderete ilustratzailea egile, iazko kultur produkturik erakargarrienen zerrendan ageri da, merezimendu osoz. Ezustean, ustekabeko liburu... [+]
Pomes perdudes (Sagar galduak) liburua aurkeztuko dute ostegunean Bartzelonan. Katalanera itzuli den euskal ipuingintza garaikidearen antologia da. Tigre de Paper argitaletxeak argitaratu du eta Euskal Herriko gatazka politikoaren inguruan mamitutako ipuinak dira nagusi.
Lasa eta Zabalaren erailketen 30. urteurrenaren harira, Kareak erre ez duena poesia emanaldia eskainiko dute hainbat sortzailek Tolosan, hilaren 11n.