Aventuras de un maketo
- Arrazoi objektiboak irrazionaltasunik subjektiboenera eraman gaitzake, samur asko. Arrazoi objektiboa, azken finean, arrazoi errealaren eta arrazoiarenaren artean kokatzen da, hots, ez da arrazoi hutsa ezta erreal hutsa ere. Horren guztiaren bereizketa eremua, aldiz, gaua eta egunaren artekoa bezain eskuragaitza da.
Sarrera horretara eraman nau, oharkabean, Aventuras de un maketo deritzan liburuaren irakurketak. Nire adiskide adindu baten etxeko liburutegitik eskuratu nuen. Liburua Kaliforniako Orfeo argitaletxeak eragin zuen, argitarapena, 1957an, Madrilen egin bazen ere. Egilea, Pedro Fernandez Ormaetxea (PFO) da, Burgosko Vadocondes herrixkan 1888an jaioa. Eta egileak berak aitortzen duenez, bere euskal jatorri biologikoa oso data urruti batean ezkutatzen zen, gutxienez zazpi belaunaldi lehenago. PFOren sendia Burgosko Fuentemolinos herrira aldatu zen, eta bertan PFO amaz umezurtz geratu zen. 1900 urtea zen.
Gipuzkoako Aretxabaletari egokitzen dio tarte berezia PFOk, 1902ko abuztuko jaietara bidaiatu baitzen Vadocondesetik, bera bakarrik. Ibilbidea trenez egin zuen Gasteiztik Aretxabaletara: “Allí nos esperaba la diligencia con sus cuatro caballos que, poco después, me dejaba a la puerta de la casa parroquial donde vivía mi tío Jose Joaquin Arin, el cura del pueblo”. PFO etxe hartara iritsi orduko, bertan zeuden “mamá Pepita, el tío Gervasio, la abuela...”. Eta jaien ostean, denak Billabonara: “Las tierras de mi abuelo estaban sembradas de maíz y plantadas de castaños y manzanos” ikusteak umea harritu bide zuelarik.
PFOk Memorias de un maketo liburuan bere bizitzako pasarteak agertzen ditu, batez ere behin koxkortuz gero Amerikako Estatu Batuetan eta Filipinetan burututakoak. Bien bitartean bere sendiak gorabehera dezente bizi behar izan zituen. Eta Fernandez Ormaetxea abizenekoei Fernandez Arin anaia-arrebaorde ugari gehitu zitzaizkien. PFO Manilan lanean ari zela aita hil zitzaion, eta Mamá Pepitak erabakia hartu zuen: anaia apaizarengana aldatuko zen bizitzera. Jose Joakin Arin, ordea, ordurako Arrasateko erretorea zen. Eta 1930 inguruan Pepita Arin eta fernandez-arindarrak sarrailagile herrira heldu ziren, bizitza berri bati ekiteko asmoz.
Baina gerrak asmo guztiak hankaz gora ipini zituen. Eta arindarren atera jo zuen faxismoak, herensuge aseezin modernoa balitz bezala, giza tributuak exijituz. Eta, besteak beste, Jose Joakin Arin erretorea etxetik atera eta Oiartzungo kanposantura eraman zuten frankistek, bertako hormaren kontra fusilatu zutelarik. Une hartan PFO Manilan bizi zen, iparramerikar nazionalitatea eskuratuta.
Hogeita bat urte beranduago kaleratutako bere liburuan irakurtzen da: “Mi familia en España era completamente apolítica, era gente sana y laboriosa, y gracias a eso, a pesar de estar esparcidos por toda España bajo el dominio de ambos regímenes, nada grave les sucedió...”.
Hasieran nioen bezala, arrazoi objektiboa ez da arrazoi hutsa ezta erreal hutsa ere. Auskalo zer arrazoik eraman zuen PFO halako baieztapenik egitera! Zentsurarako beldurrak? Zentsura bera izango al zen egileak idatzitakoa estali zuena? Uko egingo al zion PFO maketoak bere euskal sendiari? Ez al zuen PFOk fusilatze prozedura ariketa larritzat hartuko? Egon badago beste galdera bat ere: benetan fusilatu al zuten erretorea? Tamalez, horri dagokion erantzuna da erreal huts bakarra.
"Gure bizitzak haienak baino garrantzitsuagoak dira", esan dio Israelgo armadako soldadu batek Israelgo komunikabide bati.
Joan den uztailean, hilabete batez, 127 gaztek 400 kilometroko espedizioa oinez egin dute Euskal Herrian gaindi. Abenturazale haiek Jzioquitarrak deitzen dira eta 30 egunez, 27 herri bisitatu eta hainbat euskal eragile ezagutu dituzte. Aurten, EuskarAbenturako helburuak aise... [+]
EAEko hiru hiriburuetan udako jaiak ospatzearekin batera, etorri dira, berriz ere, ostalaritzako patronalaren kexuak jai herrikoien aurka. Gipuzkoako Ostalaritzaren elkarteak Gipuzkoako Foru Aldundiari eskatu dio Arabakoaren bidea jarraitzeko, eta txosnei eta kale saltzaileei... [+]
Palestinarekin Elkartasuna ekimenak antolatu du Aste Nagusian Israel borrokatu lelopean. Bilboko Aste Nagusiaren bezperan, ostiralean, 19:00etan, egingo dute mobilizazioa.
Poloniako Fiskaltza Nazionaleko bozeramaileak adierazi du euskal kazetaria oraindik formalki akusatu ez badute ere, “legearen arabera auzi-ihesean akusatua” izan daitekeela. Gonzalez preso trukean sartzeko erabakia Washingtonetik etorri zen, baina Poloniako zerbitzu... [+]
Donostian jaioa, urte mordoxka bat Alkizan eman zituen bizitzen, baserri batean. Inguratzen zuen naturak lilura sortzen zion. Margolari gisa egin da ezagun, nagusiki.
Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]
Munduko bigarren gizonik aberatsena, Elon Musk, gezurrak eta mezu sektarioak hedatzen, propaganda egiten ari zaio Donald Trumpi, inkestek gero eta gehiagotan diotenean Kamala Harris izango dela AEBetako hurrengo presidentea.
Gutxienez 10.000 hektarea kiskali dira Atenasetik gertu, eta dozenaka etxe eta enpresa kiskali dira, EFEk jaso duenez. Greziako Gobernuak suteei aurre egiteko laguntza eskatu dio Europar Batasunari.
Zortzi pertsona atxilotu dituzte Nafarroan, beste biak, berriz, Gasteizen. Horrez gain, Algortako Portu Zaharreko jaietan gertatutako sexu eraso bat salatzeko elkarretaratzea egin dute, astelehenean.
Zirrara eta pasioaren eroale da Arantxa Orbegozo Txitxi (Tolosa, 1962). Bizitza darama eskuetan eta hura eskaintzen dio zuzentzen zaion edonori. Atleta izan da, txirrindularia, eta bere buruari proposatu dizkion beste hainbat diziplinatan aritua. Hala eta guztiz ere, benetan... [+]
96 urterekin eman du azken hatsa. Nafarroa Garaian zein Euskal Herri osoan, mendizaletasunaren aitzindarietako bat izan zen, Angel Oloron senarrarekin batera.
Abuztu hasierarekin batera, bero, idorte eta su arriskuak altuak dira mendiguneetan. Arriskuen murrizteko nahian, 2021tik, Lapurdi eta Nafarroako mendigunea osatzen duten hiriek zonbait protokolo eta konbentziotan elkartu dira, mugaz gaindi. Horien artean, “Gure... [+]