Larraine-Hiru Erregeen Mahaia. Euskal Herriko sabaian

  • Iritsi da zeharkaldiari merezitako akabera emateko tenorea; Pirinioetako lehen bi milakoa igo ostean, Orhi, Hiru Erregeen Mahaia da gure azken jomuga. Lehenago, ordea, gailur ikusgarri andana igotzeko aukera izango dugu, Belagoara bidean, euskal mendietan irudika daitekeen ibilaldi ederrenetako bat osatuz. Poza eta pena nahastuko dira Euskal Herriko sabaira heltzean.
Aitor Casado
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Larraine mendatea, 1.577 metroko garaiera. Orhi erraldoia jaitsiaz amaitu genuen aurreko etapa eta hemen hasiko dugu orain txangoa, Orhiren oinetan. Kontuan hartzekoa da ia uneoro 1.500 metrotik jaitsi gabe ibiliko garela, etengabeko igoera eta jaitsierei aurre eginez, horietako zenbait gogortasun handikoak, gainera. Edozein kasutan, ezin uka edertasun handiko etapa daukagula aurretik, eta izugarri gozatuko dugula. Orhi agurtu eta, gailurrerian aurrera, Belagoarantz abiatuko gara.

Bidea ez da hain nabarmena zenbaitetan; uneoro gailurreriako punturik garaiena jarraitzea litzateke, beste irizpideen gainetik, balekoa. Larraineko mendatetik abiatu eta, igoera lasaian, Gaztarriako muinora helduko gara (1.729 m). Behakoa atzera itzuliz gero, Orhiren ikuspegia gozatu ahal izango dugu etengabe. Gaztarriako gailurra baino leku aproposagorik ez da gibelera begiratzeko. Eguneko lehenengo gailur handia begien parean dugu honez gero: Otsogorri.

Elursoko leporaino eramango gaituen jaitsiera bizkorraren ostean, Otsogorriko mazelak igotzeari ekingo diogu, geure burua gehiegi estutu gabe. Otsogorritxipia muinora helduko gara lehenik, eta belarra eta harria tartekatzen diren gailurreria ederra gainditu ostean, gailur nagusira helduko gara (1.916 m). Aipagarria da Otsogorriko gailurrera Laugibar herritik (Zuberoa) doan bide paregabea, gure lurretan berdinik ez duen Holtzarteko mendi zintzurra zeharkatuz –zorabiagarria da bertako zubi ezaguna gurutzatzea!– eta izen bereko basoan gora eginaz. Larraineko mendatetik abiatuz Otsogorriko gailurra lortzeak sorrarazi digun poza esponentzialki handituko litzateke igoera Holtzartetik egin izan bagenu; zeharkaldi bat osatzen aritzeak, baina, gauza hauek ditu… Edozein kasutan, aitzakia paregabea da paraje hauetara berriro itzultzeko.

Otsogorritik beldurtzeko moduko jaitsiera daukagu zain, Utururdinetako lepora. Igo dugun aldetik erliebe etzanekoa da Otsogorri; ez da hala gertatzen jaitsiera burutuko dugun isurialdean. Belarrezko malkar piko honek ematen dio, berez, Otsogorriri, bere eite ezagunena. Esan gabe doa jaitsiera hau makilez lagunduta egitea komeni dela, batipat belazea bustia dagoenetan. Utururdinetako lepoa, 1.662 m.

Erabaki bat hartu beharko dugu jarraian: Barazea edo Txardekagaina igo ala eskuinetik saihestu. Igoz gero Otsogorriren malkar pikoaren gaineko ikuspegi paregabeaz gozatu ahal izango dugu, baita jarraian igoko dugun Kartxelaren gainekoaz ere. Tontorretik (1.889 m) jaitsiera erraz bat egin ostean Belaiko lepora helduko gara, Kartxelari (1.979 m) aurre egin aitzinetik. Posible den arren ez da gomendagarriena gailur ezagun hau Belaiko lepotik zuzenean erasotzea, egokiagoa da zeharbide bat egitea, nola Binbaletako lepotik, hala Belagoako harana menderatzen duen Keletako haitzera eramango gintuzketen hegoaldeko goi larreetan dauden xendak jarraituz –ez da ezinbestekoa, ordea, Lapatiako leporaino heltzea–. Posible da, halaber, Belaiko lepotik Binbaletako lepora heldu eta Kartxela igo gabe aurrera jarraitzea. Baina merezi du ahalegin txikia egin eta Kartxelara igotzeak, Nafarroako Pirinioetan parekorik ez duen mendia baita Kartxela, kokapen estrategiko eta forma bereziagatik. Gomendagarria da, era berean, Binbaletako lepora heldu aurretik Keletako muinora hurbiltzea (1.904 m), hori baita Belagoako haranetik ikusten den Kartxelako aurpegia, eta ondorioz, hortik ikusten baita ondoen Belagoako harana bera. Minutu gutxiko kontua da Kartxelatik Keletarainokoa osatu eta berriz Binbaletako lepora itzultzea.

Binbaletako lepotik (1.691 m) izen bereko gailurra igotzeak (1.751 m), ez digu ahalegin handirik eskatuko. Jaitsiera azkarrean Belagoako haraneko atera inguratuko gara jarraian, Arrakogoitiko lepora. Belagoako aterpetxea begien bistan daukagu dagoeneko, eta mendia inguratzen duten hamaika ganadu bidexkatako edozein aukeratuz osatuko dugu harainokoa. Hala ere, etapa modu ikusgarrian amaitze aldera, aterpetxearen gainalden dagoen gailurra igotzea proposatzen da: Lakora (1.877 m). Haraneko ikuspegi latza dago han goitik. Larrakogoitiko lepotik Kortaplanako gailurreria jarraitu behar da zenbait malda piko gaindituz. Belagoako aterpetxera zuzen zuzenean jaitsiko gara, azkar-azkar. Lakora mendiaren iparraldeko igoera bidea Kakueta edo Ehujarreko arroiletan barrena dator, lehenik, eta goi larre ikaragarri batzuk gaindituz, ondoren. Merezi du. Horratx itzultzeko beste arrazoia. Belagoako aterpetxea, 1.428 m.

Belagoatik Hiru Erregeen Mahaira doan xenda ez da bide guztian oso nabarmena, tarteka uren banalerroko margo ikur zuri gorriek eta zenbait harri pilatxok zehazten badute ere. Zemetoko pasabidera joko dugu lehenik beheranzko bidexka jarraituz. Hemendik errekastoa amiltzen da Belagoako haranera. Pasabidea igaro bezain laster bideak ekialdera egiten du eta Lapazarrako muinoa harturik erreferentzia Larreriako lepora helduko gara. Bide nabarmenenak ekialderantz jarraitzen du, Lescuneko harana mugatzen duen Anayeko lepora. Hortik jarraituko dugu Ukerdiko tontorra inguratzen hasten den arte. Une honetan zentzuzkoena Solanako sakonerantz jotzea izango da, Linzako mendiko aterpetik datorren bidearekin bat egin eta igoera zailtasunik gabe amaitzeko.
Posible da, hala ere, Ukerdiko tontorra (2.252 m) igo eta Budogiako gainetik (2.367 m) igaroz osatzea, Hiru Erregeen Mahairainokoa gailurreri paregabea zeharkatuz. Baina aukera hau ez da gomendagarria zaildu gabeko mendizalearentzat.
Linzatik datorren bidearekin bat eginda aisa egingo dugu gorantz, Escouesteko lepora daraman bidexka jarraituz hasieran eta Hiru Erregeen Mahaira doan bide nabarmena jarraituz ondoren, azken malda harritsu eta aldapatsuak gainditu eta Euskal Herriko gailurrik garaienera helduko gara: Hiru Erregeen Mahaia, 2.444 m. Gailurrean Nafarroako patroi Xabierko Frantziskoren brontzezko giza irudi bat dago, baita bere gazteluaren maketa ere. Ikuspegia norabide guztietan da zoragarria, baina aipagarria da, gertuan dituen Auñamendi –iparraldean–; eta Petretxema –hegoaldean– mendien gaineko panorama berdingabea. Pirinioetako gailur garaiagoak ere ikusiko ditugu behakoa ekialderantz zuzenduz gero. Erraz atzemango ditugu, besteak beste, Midi d´Ossau, Bisaurin edo Aspeko mendi multzoak.

Zeharkaldia berez Hiru Erregeen Mahaian amaitzen bada ere, bertan luze geratuko ez garenez, norabait itzuli beharko dugu; ohikoena etorri garen bidetik ostera Belagoako aterpetxera itzultzea litzatekeen arren, jaitsiera azkar eta errazagoa egingo genuke Linzako aterpetxera. Hartara ibilbide ederra osatuko genuke, ibilaldia leku batean hasi eta bestean bukatuz. Helmugara ailegatu eta bizkarzorroa kendu orduko amaitu izanaren pena sentitu dugu. Eta hurrengo zeharkaldia prestatzeari ekin diogu berehala, asko baitira oraindik gure geografian bisitatu beharreko txokoak eta igo beharreko gailurrak. Asko, zorionez.

Azkenak
Kaleko Afari Solidarioak taldeak botako du txupina Donostiako Aste Nagusi Piratan

'Jalgi belak mastara, eta euskara plazara!' lelopean ospatuko dute Donostiako Aste Nagusi Pirata, abuztuaren 10etik 18ra. 


Dantza utzi du lagunek burla egiten diotelako

Sei urte ditu. Gustura ari zen da dantzan. Baina gurasoek jakinarazi digute utzi egingo duela dantza. Arrazoia? Eskolan burla egiten diote lagunek dantzan aritzeagatik. Sei urte. Eta dagoeneko genero estereotipoen indarkeria sufritzen. Nahikoa da! Gurasoak, eskolak, irakasleak,... [+]


2024-07-18 | Gedar
Txosnen debekuaren aurka mobilizatuko dira Lizarran

Autobus-geltokiko parkingean txosnak jartzea debekatu du Lizarrako Udalak. San Benitora lekualdatu nahi ditu, baina Festagirok uko egin dio inposaketa horri. Emakumeentzat leku arriskutsua dela, udalak herriko eragileak jaietako dinamika sozialetik urrundu eta isolatu nahi... [+]


2024-07-18 | Euskal Irratiak
Iñaki Iurrebaso
“Euskararen egoera ikusita, gaitasunean bereziki ahul gaude”

Iñaki Iurrebaso soziolinguistak euskararen egungo egoeraren argazkia egin du Baionan iragan zen Hizkuntz politikari buruzko ikastaroan, muga-gaindiko ikastaroen kari.


Usansolon herritarrak kexu dira erdigunea tren geltokirik gabe uzteko erabakiaren aurrean

L5 lineak Euskotrenen ibilbidea aldatuko du, eta geltoki batzuk eraitsiko dituzte, tartean Usansolokoa. Trenaren ibilbidea lurperatuko dute eta beste geltoki batzuk gehituko dituzte. 2022an, Eusko Jaurlaritzak linea horren jatorrizko proiektua aldatu zuen Usansoloko geltokia... [+]


Gasteizko txosnagunea arriskuan dagoela salatu dute, Aldundiak TicketBAI ezartzera derrigortu nahi dituelako

Gasteizko jaiak hasteko aste gutxi falta direla, Gasteizko Txosna Batzordeak urgentziazko prentsaurrekoa eman du, salatzeko Arabako Foru Aldundiak txosnetan TicketBAI ezartzera derrigortu nahi dituela. "Parekatu egin nahi dituzte txosnak eta irabazi ekonomikoa helburu duen... [+]


Munillaren adierazpen homofoboek kritika erauntsia eragin dute berriro

Jose Ignacio Munilla gotzainak enegarren aldiz erakutsi du bere homofobia, homosexualitatea “sendatzeko” terapiak defendatuz. Valentzian irakasle bat harrapatu dute ikasleekin birmoldaketa homosexualeko terapiak egiten, eta Donostiako apezpiku ohia bere alde atera... [+]


2024-07-17 | Gorka Menendez
Zenbateraino izan behar dira txikiak nekazari txikiak?

Gaur egungo ezker mugimenduaren zati handi batek, intuitiboki bada ere, eskala txikiko nekazaritza aldarrikatzen du zalantza askorik izan gabe. Hala ere, txikitasunaren aldarrikapen horrek baditu bere kontraesanak: tamaina txikiko ustiategi batek, definizioz, ezingo du elikagai... [+]


Euskaldunak

Eusko Jaurlaritza berriko bozeramaile Maria Ubarretxenak lehenengo elkarrizketa Euskadi Irratiari eman zion. Solasaldian asmoez jardun zuen, kontu orokorrak adierazi zituen, ezinbestean, gobernua martxan jarri berri zegoelako. Adeitsua izan zen tonua kazetari eta eledunaren... [+]


2024-07-17 | Iñaki Barcena
Ekofaxismoa al datorkigu?

Kapitalismoak sortutako krisi ekosoziala ondoez globala ari da eragiten planeta osoan. Baliabide material eta energetikoen "gailurrek", hazkunderako eta metaketarako mugak ezarriz, natura eta gizartearen arteko desorekak ekartzen dituzte. Estraktibismoaren gurpil... [+]


Defendatu behar duguna

Ikasle batek erran zidan, behin, testu bat aztertzen ari ginela: “Pertsonaia eri da: geldi-geldia pentsaketa ari da bere buruan”. Bistan dena, erranaldi horrekin, gaizki adierazi zuen gogoan zuen iruzkina, erran nahi baitzuen pertsonaiaren ezontsa nabari zela haren... [+]


2024-07-17 | David Bou
Agur esaten ikastea

Zerbaiti edo norbaiti agur esatea abandonuarekin, amaierarekin eta, azken batean, dolu-prozesuarekin lotutako ekintza izan ohi da. Seguru noizbait esango zenutela –edo norbaiti entzungo zeniotela– “ez zaizkit agurrak gustatzen” esaldi tipiko eta topikoa... [+]


Bego Ariznabarreta Orbea. Gerrarik ez
“Gure aurrekoek bizitako gerraren traumak eta sintomak ditugu oraindik”

Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]


2024-07-17 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Hemengoa

Ordenagailua itxi, txankletak jantzi, eguzki-kremaz laztandu. Nora zoaz oporretan? Oporrak egitea nonbaitera joatea dela normalizatu dugu, deskantsuak distantzia behar duelako, diogu. Eta bidaia egitean, turista bilakatuko gara, izendapen aldaketak deserosotasun bat sortzen... [+]


Materialismo histerikoa
Txatarra

Usainak keinuren bat eskatzen zuen, baina berak egin ez zuenez (ezin zitekeenez beste usainik espero), besteok ere ez. “Ez, ez, ez daude denak. Bizirik dirautenen atalik ez dago, ez dut inor bizirik utzi, adibidez, ezpainik gabe (ikusi dituzue? Horiek perfektuak iruditzen... [+]


Eguneraketa berriak daude