Transmisio sexualeko birus bat eztarriko minbizi eragile?
- 20 urte baino gehiago daramatzate ikertzaileek giza papilomaren birusek aho-barrunbeko tumoreen agerpenean izan dezaketen eragina argitu nahian, hala ere oraindik ez da harreman hori minbizi ginekologikoen kasuan bezala frogatu. Baina 2007ko maiatzean The New England Journal of Medicine (NEJM) aldizkari ospetsuan argitaratutako ikerketa batek frogatzen duenez, transmisio sexualeko birus patogeno hori da eztarriko tumoreen agerpenaren arrazoia, nola gizonezkoetan hala emakumeetan ere.
Izan ere, infekzioa zuten pertsonek 32 aldiz gehiagotan garatu zuten minbizia. Ikerketa honi esker frogatu dute tabako edo alkohol kontsumoak baino eragin handiagoa duela birus horrek nahiz eta ahoko eta eztarriko tumoreak agertzea –hamar kasutatik zortzitan– betidanik lotu izan den tabakoa eta alkoholarekin. Ikerketan zehar ez zuten arrisku handiagorik ikusi pertsona infektatuetan, tabako-kontsumo handia izan arren ere, eta horrek bi arrisku-faktoreen arteko sinergia ukatu egiten du. “Behin birusak zelula maila batetik gora alteratu duenean, kantzeroso bihurtzeko moduan, litekeena da tabakoak eta alkoholak eraginik ez edukitzea”, ikerketak adierazten duenez.
Bikotekide sexual ugari edukitzeak –bai bagina bidezko sexu harremanetarako, baita sexu oralerako ere– arriskua gehitu egiten zuen ikertutako kasuetan. Felazioa edo “cunnilingus”a bezalako jarduera sexualak dira birus honen transmisioan arriskurik handienekoak. Umetokiko minbiziaren kasuan gertatzen den bezala, patogeno horrek eragindako infekziorik gehienak bere kasa sendatzen dira; baina infekzio kroniko bihurtzen denean, lesio prekantzerosoak agertu daitezke, tumorea eragiteraino.
Scientia funts pribatuak Bilboko San Pedro Apostol eskola erosi, eta langileen eskubideak eta hezkuntzaren kalitatea hondatu dituela salatu dute. Bederatzi hilabete daramate langileek soldatarik gabe, eta Eusko Jaurlaritzaren esku-hartze eza kritikatu dute.
Erretiroa hartu berri dutenen %4,9k uztartu behar dituzte pentsioa eta lanen bat Espainiako Estatuan. Estonian %55 dira.
Israel entitate sionista Palestinan egiten ari den "genozidio eta sarraski terrorista" salatzeko Lekeitioko hainbat eragilek txandakako hamar orduko elkarretaratzea egingo dute abenduaren 28an.
Isunak baliogabetzeko helegitea jarri zuten Ernaiko gazteek eta arrazoi eman die epaileak. Naiz-ek eman du epaiaren berri eta ostegun honetan 10:30ean eginen du prentsaurrekoa Ernaik, zehaztapen guztiak plazaratzeko.
Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.
"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]
“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]
Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.
Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]
Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]
