Pare bat adibide, zertaz ari naizen argitzeko: Pilota profesionalean ari diren bi enpresa nagusiek, Aspek eta Asegarcek, egutegiko txoko guztiak torneoz bete dituzte. Uda parteko pilotazaleen zita nagusiak, gutxienez dozena erdi bat bai. Eta, horietaz aparte, txapelketa izena hartu duten torneoak, txapelketa izendatu dituztenak, beste mordo bat: lau koadro eta erdikoak erreinu zaharrean, eta erreinu zaharra zenean, buruz burukoa eta binakakoa. Azken hauetan agertzen da garbien publiko eta pribatuaren arteko kontraesana. Enpresa nagusiek erabakitzen dituzte datak, pilotalekuak eta pilotariak. Zenbat eta zeintzuk, eta jakina, enpresa bati dagokion legez, kirol esparrutik gaindi jartzen dituzte euren helburu ekonomikoak; xoxak, alegia.

Eta horrela, Nagorek edo Otaegik esate baterako, nahiz eta euren maila sarri erakutsi duten kaiola barruan, ezin dituzte, txapela preziatuaren itxaropenean, izen handiagoa eta sarri joko gutxiago dutenen aurka indarrak neurtu. Euren akatsa, enpresa txikietan ari direla. Eta horrela, hogei pilotari aurkezten dizkigute maila nagusiko buruz burukoan; zaleok jakingo ez bagenu bezala, ez lehen eta ez orain, inoiz ez direla izan lehen mailako hogei pilotari. Eta horrela, produktua saldu behar delako jakina, ofizialtasuna ematen diote, eta ondorioz, ematen diogu, pribatua denari. Eta inor gutxik jarri ohi du zalantzan Irujo, Barriola, Titin edo Eulate direla txapeldun ofizialak. Eta horrela, galdera zuzena: esku pilotako enpresa txiki batek, Ordagok, Garfek edo Frontisek kasu, bere pilotariekin torneotxoa antolatuko balu, hango irabazlea ere txapeldun handienen zerrenda disdiratsuan, Atano III.arekin, Gorostizarekin, Retegitarrekin, Galartzarekin, Gartzia Arinorekin, Azkaraterekin edo Irujorekin batera jarriko al lukete? Ez, jakina.

Hauek, esku pilotari dagozkionak. Baina palaz, zestaz, erremonteaz edo pilotan aritzeko beste edozein modutaz arituko bagina, antzeratsu.

Herri-kirolen munduan ere bada, azken bolada honetan, publiko eta pribatuaren arteko erlazioa islatzen duen aferarik. Txapartegik eta Lasak jokaturiko aizkora eta sega apustuan, federazioak bere arauak ezarri nahi izan ditu eta kontratu pribatua adostu zuten kirolariak ez datoz bat. Federazioaren nahia, belarra ebakitzean txukuntasuna eta honek lekarzkeen isunak, kirolariena, eurek mahaian eginiko tratua errespetatua izan dadila. Federazioko epailerik gabeko apustua? Eta zergatik ez?

Beraz, apustua ez dago bakarrik kirolariek jarritako egunean eta izendatutako plazetan. Apusturik garrantzitsuena bulegoetan dago. Kirolarien iritziak eta erabakiak aintzat hartu eta errespetatuz hartutako erabakiak izango dira federazioen apustua. Mikel Laboak abestian dioen bezala “inor ez inoren menpean, nor bere buruaren jabe”.