Bada, duela hogei urte inguru hasita ari naiz ohartzen, udalen helburuetako bat horixe dela, dena eginda ematea egiten parte hartzeko aukera eskaintzea baino. Batzuetan interesagatik eta besteetan irudimen ezaren eraginez. Harriduraz jakin nuen Bizkaiko Enkarterrietan Olentzeroa ere subkontratatu egiten zutela –dutela?–, nahiz eta herriko euskara taldeak bereak eta bi egin ekintza bere gain hartzeko. Nonbait, euskara talde hark burututako Olentzeroak arrakasta eta iraupena ziurtatzen zituen baina ez zen ongi ezkontzen udalak ohituraz diru kontuak egiteko zeukan burokrazia eta ereduarekin eta, gainera, buruhauste gehiago sortzen zuen subkontratatuz dena bere gain hartzen zuen enpresak baino, nahiz eta hark gehiago kobratu.

Gipuzkoako Goierrin, herri txiki bateko jaietan, igande eguerdiz, lehenengo nire belarriek topo egin zuten herriko plazan erdara eta euskara txandakatuz ari zen aurkezlearekin. Herritar denek euskara ulertu ez ezik egin ere hark baino bikainago egiten zuten lekuan, bertako zein ari ote zen erdaraz ikustera hurbiltzean, nire begiek ezezagun batekin topo egin zuten. Harrijasotzaile nafar euskaldunekin; aizkolari gipuzkoar euskaldunekin eta oilar-poni- ahari... dantzan zerabiltzan euskaldun arabartu batekin eta han bildu ziren herritar taldetxoarekin nire hizkuntzan aritu nintzen. Ez zitzaidan buruan kabitzen herri hartan jaialdi hura subkontrata bidez ekarri izana. Ez zegoen bada esataririk bertan kanpora bila joan beharrik gabe! Eta, besteekin nahasian, saltsa jartzeko adinako kirolariak ere bai, noski. Baina herritarrak –ez askorik, egia esan– begiratzera eta tarteka txalo jotzera etorriak ziren. Ezin zuten besterik egin.

Bi adibide hauez gain beste sail bat ere ikusi dut eta pentsatu izan dut: udal ordezkari hauek nola lortu nahi dute herriak parte hartzea? Ikusleak hurbiltzea, partaide denak kristo etxekoak izanda? Zergatik gastatzen dute hainbeste diru “izenetan”, herritarren arteko apustu eta desafioak merkeago eta interes gehiago pizten dutenak direla jakinda? Nola sortu nahi dituzte kirolariak? Esatariak? Aurkezleak? Antolatzaileak? Herritar arduratsuak? Herriko ekintzetan bustiko diren gazteak? Zinegotzi berriak? Herritarren arteko harremanak estutzea? Hau halakoren alaba dela eta beste hura holakoren maitalea dela ezagutzea? Koadrilak sendotzea eta ekintzak proposa ditzaten lortzea? Azken batean, herri bizia?

Badakit nire ikuspegia hiri handietan berez itoko dela, baina han ere zerbait egiterik izango da, besterik ez bada auzoetan edo elkarteen artean edo koadrilaka edo... Badakit nire ikuspegiak udal ordezkarien bizia konplikatzen duela, bai. Baina, hori begi bistakoa da, karguak lana dakar –edo ekarri beharko luke! Eta, hobe litzateke lanak kargua ekartzea, baina tira…– eta horretara ez badoaz zertara doaz?

Begira, gure udaletako ordezkari gehienek jarrera aldatzen ez badute –eta uste dut egoera okerrera egiten ari dela, gai honetan bederen– nik hauxe proposatzen dut: subkontrata ditzagun udal kudeatzaileak. Enpresek aurkez dezatela beren agintaldirako ekintza plan zehatza. Interesgarriena eta merkeena norena den bozka dezagun, eta beste obra denetan egiten den bezala, hitz emandakoa bete badute ordaindu eta bestela ez. Garbiagoa litzateke eta denok jakingo genuke zertaz ari garen.