Nekazaritza-iraultza
- Neolito aurretik dugu kaskoa, arin. Atzeratuta bizi gara geure ondarearen ezagutzari dagokionez. Guk lurra nola neurtu, banatu, gozatu eta berak nola gu hornitu, babestu, jantzi eta jantzi gaituenaz dugun ezjakintasunak izutzen nau. Eta galduko gaitu… kultura “aurreratuen” zingiradiko bitsetan.
Neo garai hori zertzen duen berrikuntza landareak eta animaliak etxekotzea, otzantzea izan zen. Nekazaritza-iraultza horren aurre hartako jaki aipagarrienak, egun dakigunerainoko indusketen mugarrien barruan, hiru dira: hurra, ezkurra eta gurbeak.
Ezkurrari azal mehea kendu eta ernamuinaz gaineko haziaren bi puska nagusien arrastoak azaltzen dira indusketetan; erre eta bere horretan edo ehota jateko ohitura omen genuen. Gerora kendu genien ezkurraren amei –arte, ametz, haritz, erkametz…– bere onena: zura. Bizitetxea egiteko, burdina urtzeko eta espainiar eta frantses erregeen izenean mundua hankapetu eta harrapakin eta ospil etxeratzeko ontzietarako.
Eta gurbeak. Garai batean kanpoko azal edo oskolik gabe hortzei mamia erakusten dien edozein fruituri, gurbitzarenaren antza, gurbe deituko zitzaiola iruditzen zait. Frutarbola zabalduenak, landatu gabekoak berezkoak txertakak, Sorbus jendea eta sagar eta udare basak izango ziren. Maaltza edo udareondo basaren udaretxa madaritxa basaudarea atxerea edo astamadaria; sagar-makatzaren basate edo sagar basatia; otsalizarraren eta hostazuriaren pinporta gorriak eta maspilaren gurbea basagurbea eta azpila.
Txikiagatik ederrak izango ziren garai hartan. Gero etorriko ziren itxuraren premiak: fruitu handiagoak, gorriagoak, distiratsuagoak… klonazioarekin, Neolitoan.
Lan kategoria altuenetan %22a dira emakume katedradunak gaur egun, eta soldata arrakala ere badago. Neskek %7 gutxiago irabazten dute. Eva Ferreiro errektoreak adierazi du EHU “erreferentea” dela genero politiketan.
Myanmarreko gerra zibilak, gure hedabideen fokutik guztiz kanpo bada ere, atsedenik gabe jarraitzen duen bitartean, beste krisi politiko larri bat sutu da Bengalako golkoan. Sortzez, Bangladeshko gazteriaren kale-agerraldiek ez dute zerikusirik 2021eko estatu-kolpe militarrak... [+]
Lizarrako Udalak datozen jaietarako aurreikusia dagoen jai herrikoien egitaraua arriskuan jarri du. Txosnak erdigunetik kendu eta urrun eta baztertua dagoen zonalde batera eraman nahi ditu.
1936an fusilatu zuten frankistek, une horietan Arabako diputatua zela, eta herriko beste 42 fusilatuen hilobian bertan sartu zituzten Manuelen gorpuzkinak.
Iazko urritik eraiki dituzte hainbat kokaleku jatorri magrebtarreko ia 100 lagunek. Poliziak duela hainbat aste jaso zuen haiek basotik botatzeko agindua.
25 egun baino gutxiagoz egon da martxan hasieratik polemikoa izan zen portua. “Distrakzio neurria” izan dela salatu dute eragile ugarik.
Langile migratzaileek indarkeria, lanaldi luzeak eta ordainketa eskasak modu ohikoan jasaten dituzte, Europako bederatzi estatutan egindako ikerketa baten arabera. Gutxienekoa baino soldata baxuagoak jaso ohi dituzte ia estatu guztietan, eta emakumeek are soldata baxuagoak.
Lan istripuz 33 pertsona hil dira Euskal Herrian aurten. Azkenekoa, Iruñeko sanferminetan garbiketan lanean ari zen Iosu izeneko langilea. Kamioiaren gainetik erori zen eta hartutako golpe larriaren ondorioz hil da. LABek FCC (Iruñerriko Mankomunitateko... [+]
“Indar guztiak presidente karguan zentratzea” erabaki duela adierazi du, eta Kamala Harris presideneteordeari “babes eta abal osoa” eskaini dizkio. Harrisek baieztatu du bere hautagaitza aurkeztuko duela Alderdi Demokratak presidentegai izendatu dezan... [+]