Non dago maitagarri berdea?
- Suitza, 1907. Absenta debekatu zuten likore horren jaioterrian. Neurri bera ezarriko zuten gero Italian eta AEBetan. Eta, azkenik, Frantziara 1915ean iritsi zen debekua.
XVIII. mendean Pierre Ordinaire mediku frantziarra Suitzako monasterio batera iritsi zen eta bertan sendatzeko hainbat edabe egin zituen. Horien artean, asentsio-belarrean oinarritutako elixir de absinthe. Diotenez, Ordinaire hil zenean, neskameari utzi zion errezeta. Honek Henriod ahizpei utzi zien gero formula, eta bi ahizpek, azkenik, Dubied izeneko gizon bati saldu omen zioten errezeta 1797an. Dubiedek, bere suhi Henri-Louis Pernod-ekin batera, lehen absenta fabrika sortu zuen: Pernod likore-destilategia jaio zen.
Pernodek merkaturatu eta urte gutxira absenta bohemiaren sinbolo bihurtu zen. XIX. mende amaierako Parisko abangoardia artistikoaren edari kuttuna zen; Degasek bere koadroetan pintatu zuen eta Toulouse-Lautrec-ek cognac-arekin nahastu zuen “Lurrikara” asmatzeko. Fée verte esaten zioten, maitagarri berdea, maitagarriek bezala sendatu eta, gainera, inspirazioa erakartzen zuelako. Eta soldaduei adorea ematen zien, infekzioak sendatzeaz gain; horregatik zabaldu zen hain azkar absentaren kontsumoa Frantziako armadan. Aljeriako gerran (1844-1847) eta Prusiaren aurkakoan (1870-1871) soldaduei absenta edatea gomendatzen zieten, eta gatazka amaituta, etxera itzuli eta likore berdea edaten jarraitu zuten.
I. Mundu Gerran, ordea, absenta debekatu egin zuten, soldaduak koldartzen omen zituen eta hari egotzi zizkioten Frantziako ejertzitoaren hainbat porrot. Absenta aberriaren aurkakoa zen. Lehen zaurituak sendatzen zituen edabe horrek, soldaduak pozoitzen zituen orain.
Egia da asentsio-belarrak, dosi handietan hartuta, haluzinazioak sortzen dituela eta garunean kalteak eragin ditzakeela. Eta egia da, halaber, fin de siècleko artista asko osasun egoera tamalgarrian hil zirela. Baina kontuan hartu behar da beste edari alkoholiko eta substantzia –haxixa, laudanoa, opioa...– batzuk ere kontsumitzen zituztela, eta sifilia eta beste gaixotasun batzuk ohikoak zirela euren artean. Absenta ez zuten debekatu osasunarentzako mehatxua zelako, batzuen negozioa arriskuan jartzen zuelako baizik. 1910ean Frantzian 36 milioi litro absenta edan zituzten. Ardogileek, konpetentziaren beldur, maitagarri berdea deabru bihurtu zuten.
Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]
María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.
Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.
Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]
Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.
---------------------------------------------
Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]
Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.
Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]
Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.
Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]
Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.