Cesar Borgiaren azken bidea
- Viana, 1507ko martxoaren 12a. Goiz hartan Cesar Borgiak berri txarrak jaso zituen: setiatu berri zuen hirian armak eta janaria sartzea lortu zuten arerioek. Haserre, Vianako harresietara abiatu zen zaldiz, bakarrik, inolako segurtasun neurririk gabe. Berehala hogeiren bat zaldunekin egin zuen topo.
31 urte besterik ez zituen, baina botere izugarria lortua zuen. Hamazazpi urterekin Iruñeko apezpiku izendatu zuten eta titulu zerrenda hazten joan zen: konde, duke, printze, condottiero, gonfaloniere, kapitain jeneral, kardinal... Aita Alejandro VI.a aita santua zuen (Rodrigo Borgia) eta Vatikanoaren boterea bere anbizioaren mesedetan erabili zuen; Lucrecia arreba bere interes politikoak babesteko ezkondu arazi zuen; Juan anaia hil zuen Vatikanoko armadako kapitain izateko; Leonardo da Vinci kontratatu zuen gerrarako makinak asma zitzan... Diotenez, Makiavelok Cesar Borgia izan zuen inspirazio iturri Il Principe (Printzea) idazteko.
1503an Errege Katolikoek Napoli mendean hartzea erdietsi zuten, Gonzalo Fernandez de Cordobak armada frantziarraren aurka lortutako garaipenari esker. Abuztuan Cesarren aita hil zen eta bere lekua Julio II.ak hartu zuen. Aita santu berria Della Robere sendikoa zen, borgiatarren etsairik gogorrenetakoa. Cesar Borgia atxilotu zuen berehala, eta Fernandez de Cordobaren esku utzi, gero Gaztelan epaitu zezaten.
1504ko abuztuaren 20an Erroma betiko utzi zuen eta arbasoen lurraldera eraman zuten, Valentziara. Chinchillara (Albacete) eraman zuten gero, eta handik Motako gaztelura (Medina del Campo, Valladolid). 1506ko urrian gaztelutik ihes egitea lortu zuen eta Nafarroara joan zen babes bila. Juan Albret koinatua zen Nafarroako errege eta Cesar Borgia armadako buru izendatu zuen.
1507ko martxoan Cesarrek Viana setiatu zuen, Albreten etsai nagusiei aurre egiteko. Viana zen beaumondarren indar-gune nagusia. Eta Viana izan zen Cesar Borgiaren indar falta agerian utzi zuena. Makiaveloren ‘printzea’, urte batzuk lehenago boterearen paradigma izan zena, bakarrik, ahul hil zen.
Heriotzaren bosgarren mendeurrena ospatzeko Nafarroako Gobernuak hainbat ekitaldi antolatuko ditu aurten. Besteak beste, ibilbide turistiko bat prestatu dute; Cesar Borgiaren Bidea, hil zuten tokiraino iristen da.
Satorralaia plataformak Donostiako Metroaren Mirakontxa-Easo zatiko lanek “%164ko gainkostua” izan dutela salatu zuen joan den astean, eta, horren harira, EH Bilduk gainkostu hori argitzeko eskatu du, Eusko Legebiltzarrean erregistratutako galdera sorta baten bidez.
Ikasleen lan politikoa jazartzeko asmoz, Iruñeko Iturraman eta Biurdanan nahiz Bilboko Unamunon izan dira polizia-indarrak, IAk salatu duenez.
Down sindromea eragiten duen 21. kromosomaren kopia gehigarria ezabatzea lortu dute ikertzaile japoniar batzuek laborategiko giza zeluletan. Erabilera klinikotik urrun dagoen arren, sindrome hori tratatzeko aukera berri bat ireki du esperimentu honek. PNAS Nexus aldizkarian eman... [+]
Otsailaren 28an Hendaian eman dio hasiera kanpainari Herri Urratsek. Euskararen transmisioa bermatzen duen Seaska babestea da helburua.
Gizonak ustez Ortuellako Jendea futbol taldean zuen posizioa baliatu zuen umeari argazkiak egiteko. Ertzaintzak ikerketa abiatu du eta aurretik antzerako salaketak zituela jaso dute.
Agintari gutxik aitortzen dute publikoki, disimulurik eta konplexurik gabe, multinazional kutsatzaileen alde daudela. Nahiago izaten dute enpresa horien aurpegi berdea babestu, “planetaren alde” lan egiten ari direla harro azpimarratu, eta kutsadura eta marroiz... [+]
Abdullah Öcalan buruzagiak PKKri otsailaren 27an eskatu zion armak uzteko. Taldeak egin duen adierazpenean babes osoa agertu dio buruzagiari eta Öcalanek eskatutakoa betetzeko konpromisoa adierazi du.
Poliziaren eta manifestarien arteko talkek atxilotu eta zauritu ugari utzi dituzte ostiralean herrialdeko hiri nagusietan. Herritarrek gertatukoaren erantzuleak zigortzea eskatu diote gobernuari, ez baita oraindik istripuaren inguruko epaiketarik ireki. Greba orokorra deitu... [+]
.jpg)
Hala iragarri du Keir Starmer Erresuma Batuko lehen ministroak Londresen eginiko goi bileran. Etxe Zurian Trumpek Zelenskiren aurka egin ostean, izandako eztabaidaren aurrean, Europako buruzagiek babesa adierazi diote Ukrainako presidenteari.
Elizak 23 kasu ditu onarturik Nafarroa Garaian. Haiek "ekonomikoki, psikologikoki eta espiritualki laguntzeko" konpromisoa adierazi du Iruñeko artzapezpikuak.
Karbankulu pomelatua "garai batean gure bizilagun Francisco Casanova hil zutenen ideiak babesten dituztenek erabilitako ikurra" dela, adierazi du Noelia Guerra UPNko Castejoneko alkateak, eta sinbolo "ez ofizialak" udalaren espazioetan erabiltzea... [+]
Mendizale batek asteburuan ikusi du animalia Lapurdiko Azkaine herrian, eta otsoa dela baieztatu du Pirinio Atlantikoetako Prefeturak. ELB lurraldean "harraparien presentziaren kontra" agertu da.
Elkarretaratzea egin zuen Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak atzo Laudioko Lamuza plazan, Mugagabe Trail Lasterketaren testuinguruan.
Martxoaren 2an igandea Iruinkokoak berriz ere Iruñeko karrikak hartu ditu.