Toti Martinez de Lezea: «Emakume guztiak bortxatu izana da gehien hunkitu nauena»


2021eko uztailaren 27an
Asko kosta al zaizu trajedia haren txosten historikoak aurkitzea?
Dokumentazio sakon askorik ez dago, baina bai nobela bat idazteko adinakoa: pare bat liburu interesgarri, erasoa jasan zuten donostiarrek utzitako lekukotza eta beste xehetasun batzuk.

Zer izan da zirrara gehien eragin dizuna?
Ustez indar askatzaileak ziren haiek 8 urtetik 80ra bitarteko emakume guztiak bortxatu izana da gehien hunkitu nauena. Eta baita irailaren 1ean hiria utzi ahal izan zuten donostiarren baldintzak ere: oinutsik, larrugorritan batzuk, edota ia larrugorritan gehienak.

Armen sofistikazioa eta beste kendurik, aldatu al dira orduko gerren eta gaurkoen moduak eta helburuak?
Nire ustez ez. Baliteke metodoak aldatu izana, baina gerra guztiak boterea eta aberastasuna lortzeko egin ohi dira. Beti dago arrazoi ekonomikoren bat gerra ororen atzean, askatasuna, justizia, zibilizazioa eta beste hitz pottoloz osatutako diskurtsoz gertaerei itxura aldatu nahi bazaie ere. Orduan, urtetan aurrera eramandako gerren bitartez, Frantziak bere garaian Europako lehen indar ekonomikoa izatea lortu zuen. Gerra napoleoniko haiei amaiera jarri zitzainenean, berriz, lehen indar ekonomikoa Britainia Handia zen. Gerretan, herria da beti gehien jasaten duena; populuaren biziak ez du ezer balio, eta inoiz ez da kontuan hartua izaten. Jasaten duen minagatik ez du herriak sekula kalte-ordainik jasotzen. La Brecha-k, egia esan, horren eta soldadu-jendeak emakumezkoak bortxatzeko duen ohizko joeraren aurkako alegatua izan nahiko luke.

La Brecha
Toti Martínez de Lezea
Ttarttalo
324 orrialde
22,50 euro


1813an Donostia suntsitu zutenekoa

Toti Martínez de Lezeak idatzitako La Brecha nobelan, 1813an frantziarren menpe zegoen Donostiara askatzaile gisa sartu zen soldadu-jendeak bertan bizi zirenei emandako tratu bidegabea islatzen da, hala nola bizirik irautea lortu zutenek guztiz suntsitua gertatu zen Donostia berreraikitzeko egin zituztenak. Urte batzuk lehenago, Espainiako lurren jabe egin zen Jose Bonaparte, Frantziako enperadore zen Napoleon Bonaparteren anaia. Haren armada Espainiako lurretan menperatzeko asmoa zuen gudarostean, ingelesak, portugaldarrak eta espainiarrak elkartu ziren -tartean gipuzkoarrez osatutako hiru tropa ere baziren-. Aliatuen gudaroste horrek agindu zehatza jaso zuen Castaños generalaren ahotik: eskarmentu latza emateko ustez frantziarren aldeko jarrera agertu zuten donostiarrei. Eta frantziarren menpe egoteaz nazkatua zeuden donostiarrak beren ustezko askatzaileei harrera beroa egiteko gogoz gudaroste haren aurrera agertu zirenean, tiroz eraso zieten, haien etxeetan sartu eta balore pixka bat zeukan guztia lapurtu, eragozpen txikiena ipintzen zuena akabatu, besteak egoera umiliagarrienetara errenditu eta harrapatutako emakume oro bortxatu.


Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude