Prostituta eta enperatriza

Bizantzio, 532, urtarrilak 17. Egun horretan, historiako emakumerik boteretsuenetakoak matxinada odoltsu bati aurre eginez Bizantzioko Inperioak senarraren manupean jarraitzea lortu zuen. Urte batzuk lehenago inork ez zuen horrelakorik sinetsiko.

Familia txiro bateko alaba, Teodora prostituta ezaguna zen hamabost urterekin. Bere edertasuna eta sexu gosea aipatu zuten behin eta berriro garaikideek. Prokopiok zioenez, "Teodorak uste zuen Jainkoak zulo gehiago eman beharko zizkiokeela, jende gehiagori aldi berean plazer gehiago eman ahal izateko". Hainbat amorante izan zituen ordurako eta haur bat ere izan zuen harreman horien ondorioz. Gainera, aktorea ere bazen (garai hartan aktorea eta prostituta sinonimoak izan ohi ziren) eta Ledaren rola biluzik antzezteagatik egin zen ezagun.

Hogei urte zituela Justiniano ezagutu eta maitemindu zuen. Justinianok nobleak aktoreekin ezkontzea debekatzen zuen legea aldatzeko eskatu zion bere osaba enperadoreari eta Teodorarekin ezkondu zen, inguruan piztu zuen eskandaluari aurre eginez. Baina Teodora sexu bikote paregabea baino gehiago zen, eta senarra 527an enperadore izendatu zutenean, Justinianok toki garrantzitsua gorde zuen bere gobernuan emaztearentzat. Emakumeen eskubideen aldeko borroka bultzatzen aitzindari izan zen, emazte adulteriogileen heriotza zigorra debekatu zuen, Konstantinoplako hainbat prostituzio etxe itxi zituen eta nahi ez ziren haur jaio berriak hiltzen uzteko ohitura ere zigortu zuen.

Inperioaren kontrola eskuratu eta 5 urtera Justinianok bere agintaldiko erronka gogorrenarekin egin zuen topo. Gurdi lasterketetan zaleen arteko liskarrak ohikoak izaten ziren, baina 532ko hasiera hartako lasterketan talde urdinekoen eta berdekoen arteko gatazka odoltsuak eztanda egin zuen Konstantinoplako hipodromoan. Zazpi zale urkamendira kondenatu zituzten, baina exekuzioan «hooligan» oldeek bi kondenatu salbatzea lortu zuten. Bi taldeek zigorrak barkatzea eskatu zioten enperadoreari, baina honen ezezkoa jasotzean, berdeek eta urdinek bat egin zuten Justinianoren aurka. Astebetez kaosa hedatu zen hirian, matxinatuek kondenatuak askatzea lortu zuten indarrez eta enperadoreari bere bi ofizial nagusien dimisioa eskatu zioten.

Urtarrilaren 17an, igande arratsean, Justinianok amore eman eta matxinatuen baldintzak onartu zituen publikoki. Baina erreboltariek aurrera jarraitu zuten, Hypatius izeneko noblea enperadore izendatu eta Justinianoren jauregia inguratuz. Jauregiaren kaian zain zuen ontzia Justinianok eta haren kontseilariek hiria utz zezan aholkatu zioten. Teodorak, ordea, ez zuen alde egiteko asmorik: "Hegan egitea salbatzeko bide bakarra bada, orduan hegan egiteari uko egingo diot" esanez, senarra eta bere gobernua iritziz aldatzera bultzatu eta soldaduak Belisario jeneralaren agindupean hipodromora bidali zituzten. Justiniano beste 33 urtez egon zen boterean.

Liskarretan eliza zahar bat suntsitu zuten. Gatazka amaitu eta 45 egunetara, eliza hura ordezkatzeko lanak hasi ziren enperadorearen aginduz. Santa Sofia izena ipini zioten.


Arrastoak

S.0.s. Morse kodearen klabe hau 1909an erabili zuten lehen aldiz, Slavonia ontzi britainiarra hondoratu zenean. Mezua garaiz iritsi zen eta erreskatea onik burutzea lortu zuten; ez zen hildakorik izan. Hiru urte lehenago, 1906an, Berlingo Radiotelegrafiaren Konferentzian, laguntza eskatzeko mezu unibertsal bezala aukeratu zuten.

Askok uste du SOS horrek esanahi jakin bat duela, «Save Our Ship» (salbatu gure ontzia) edo «Save Our Souls» (salbatu gure arimak) ingelesezko esaldien lehen hizkiak aukeratu zituztela duela 100 urteko bilera hartan. Baina ez da egia. Morse kodean SOS hiru puntu, hiru marra eta hiru puntu ipinita lortzen da. Telegrafistentzat bidaltzeko mezu errazenetakoa eta, beraz, azkarrenetakoa zen. Hortaz arrazoi praktiko hutsengatik erabiltzen da mundu osoan.


Azkenak
2025-01-21 | Hala Bedi
Ekaitz Samaniego (All In Da Haus): “Hemen irabazle bakarrak preso politikoak dira”

Joan dira All In Da Hauseko hiru final aurrekoak. Oñati, Gernika eta Hendaiako Gaztetxeetaraino iritsi da freestyle txapelketaren bederatzigarren edizioa. Orain arte egindako bide honen balorazio positiboa egiten dute antolatzaileek, "Euskal Herriko txoko hauetan,... [+]


Moriartitarrek ere badute Urrezko Danborra

Aitor Arregik, Jon Garañok, Jose Mari Goenagak, Asier Achak eta Xabier Berzosak osatzen dute ekoiztetxe donostiarra, eta euren lana aitortu nahi izan du Donostiako Udalak.


Umeek debekatuta dute Debako liburutegian egotea, denboraren zati handienean

6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]


Depresioarekin lotutako hainbat gene identifikatu dira lehenengoz, mundu osoko populazioetan

Dibertsitate genetikoaren ikuspegitik inoizko metaanalisi zabalena egin dute, depresioaren arriskuarekin lotutako geneak identifikatzeko. Horri esker, aurrez ezagutzen ez zituzten 700 aldaera eta 300 gene inguru aurkitu dituzte.


Migratzaileen aurkako ehiza abiatuko duela hitzeman du Trumpek, larrialdi egoera ezarrita Mexikorekin mugan

"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela hitzeman du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]


2025-01-20 | ARGIA
Otegi buru, “belaunaldi berri batek” hartuko du EH Bilduren gidaritza

EH Bilduk astelehen honetan abian ipini du mahai politikoa berritzeko barne prozesua. Zuzendaritzak zerrenda proposatu du. Arnaldo Otegik buruzagi izaten segituko du.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Iruñeko Erorien Monumentua eraistea eskatu dute

Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Ortuzar prest agertu da EAJren buru izaten segitzeko

Abian da EAJren barne prozesua. Lehen fasea urtarrilaren 20tik otsailaren 2ra bitartean egingo da. Gaurtik aurrera, Ortuzarrek alderdiaren buru izaten jarraituko duen erabakitzeko aukera izango dute EAJko afiliatuek.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Sunsundegiren aldeko manifestazioa: “Sakanan bizi eta lan egin nahi dugu”

Sunsundegik “produktua eta merkatua” dituela azpimarratu dute Altsasun eginiko manifestazioan. “Nafarroarentzat enpresa estrategikoa” izan daitekeela defendatu dute langileek, eta itxiera “aukera gisa ulertzen ez dutela” ziurtatu.


2025-01-20 | ARGIA
Nazioarteko eskuin muturrak inguratuta hartuko du presidente kargua Trumpek

Donald Trumpek asteleheneko 18:00etan (12:00ak Washingtonen) egingo dio zin AEBetako presidente izateari. Europako eta beste hainbat herrialdetako eskuin muturreko estatu buruak gonbidatu ditu inbestidura ekitaldira. Egun bakar bat lehenago emandako mitinean aurreratu duenez,... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Su-etena indarrean, Israel eta Hamas hasi dira bahituak trukatzen

Igandetik indarrean da Hamasek eta Israelek nazioarteko bitartekaritzarekin adostutako su-etena. Lehen egunean 69 emakume eta 21 nerabe askatu ditu Israelek, horietako bederatzi adingabeak, eta Hamasek hiru israeldar. Gazara laguntza humanitarioko 630 kamioi ere sartu dira.


Eguneraketa berriak daude