Ihesi:Izpizte-Orisol (Araba), Hosto itsasoan igeri eginez
Eguraldia lagun izanez gero, Olaeta auzora heldu eta oinez hasi orduko izango dugu Durangaldeko mendien lehen ikuspegi panoramiko ederra. Eskuinetik ezkerrera, jarraian igoko ditugun Orisol eta Izpiztez gain, Anboto, Elgoin, Kurutzeta eta Anbotoko gailurreriaren jarraipenaren ikuspegi paregabeaz gozatzeko aukera izango dugu. Datozen lauzpabost kilometroak basoan egingo ditugula kontuan hartuz, gomendagarria da ikuspegi bakan honetaz gozatzea.
Olaetako eliza parean hasiko dugu ibilaldia, eta Otxandiotik datorren errepidea jarraituko dugu harik eta kilometro pare bat aurrerago beronen amaierara heltzen garen arte. Autoa errepide amaierako aparkalekutxoan uzteko aukera ere badago, baina gure ibilbide zirkularra Otxandioko elizatik gertu amaituko denez, lehenago ala beranduago errepide zati hau ibiltzera beharturik gaude. Hobe ibilaldi hasieran, aukeran. Norberaren esku. Zabalandiko lepora begira, ordu eta erdiko bidea, dagoen geziari men egin eta basoan barneratuko gara, egurrezko zubitxo polita zeharkatuz. Gero, margo ikur zuri-gorriak lagun, hartxintxar bide zabal batetik egingo dugu aurrera.
Luze baino lehen hartxintxar bideak ezkerrerantz jotzen du egurrezko beste zubitxoa dagoen bidegurutzean; guk zuzen hartuko dugu, maldan gora. Bidexkak atsedenik gabe egiten du gorantz, baso ezin ederragoan, Anbotoko pareta geroz eta gertuago sumatuz. Galerarik gabeko bidea da basoko hau, margo ikur zuri-gorriek eta kairn edo harri pilatxoei segika osatuko duguna. Une batean basoa zeharo itoa da baina bidetxoak aurkituko du iluntasunetik irteteko modua. Zelai eder batean osatuko ditugu lehen igoerako azken metroak, Urkiolatik Zabalandiko lepora doan hartxintxar bidearekin topo egin arte.
Begirada Anbotoko horman galdurik merezitako atsedena hartuko dugu, ibilbideko tarterik ederrenaz gozatzeko prestatuz. Tellamendi eta Besaide aldera doa ezkerraldeko bidea, Izpizte bere magaletik zeharkatuz Leziagako lepora, berriz, eskuinekoa. Guk, zuzen-zuzenean egingo diogu eraso parean dugun Izpizteko harri koxkorrari, aldapa motz bezain gogorrean gora. Zabalandiko zelaia utzi eta basoan barneratu bezain laster, lagungarri izango zaigun zenbait kairn aurkituko dugu, baso eta harkaitz artean biderik errazena nondik doan salatzen dutenak. Sarritan orbelak estalirik egon ohi den malda piko honetan kontu handiz ibili beharko dugu, irristada edo ezustekorik gerta ez dakigun. Zuhaitz artean, Izpizteko buzoia aurkituko dugu laster (1.057m). Ez da Izpizte ikuspegi oparoko gailurra, zuhaixkek mugatu egiten baitiote ikusmira zenbait norabidetan, baina Aramaioko harana (Ibarra, Gantzaga, Etxaguen, Untzilla...) behatoki ezin hobe batetik ikuskatu ahal izango dugu, baita jarraian igoko dugun Orisol ere.
Hegoalderantz okertuko dugu segidan norabidea, igoerako bidexka eskuinean utziz eta uneoro Aramaioko harana hartuz erreferentzia. Eremu nahasi xamarra da jarraian datorkiguna, kontuz ibili behar, beraz, hostoz estaliriko harri artean. Altuera apur bat galduz, gailurreriari jarraiki, Iruatxeta Erdikoa izeneko orratzaren oinarrira iritsiko gara.
Albo batean, kutxatila garden bat aurkituko dugu harkaitzaren irtengune baten gainean jarrita; Santa Kruz apaizaren garaiko argazki pare bat, Nikolas Ormaetxea Orixek apaizaren bizitzan oinarrituz idatzi zuen liburua eta errosario bat daude kutxatilaren barruan. Leku berezia. Aramaioko ibarrari azken begirada bota eta pitzadura estuan barrena, kobatik irtengo gara.
Izpizte eta Orisol bereizten dituen Leziagako lepoa da hurrengo jomuga; lepo eder honetara heltzeko, aukera bi: Izpizteko gailurreri gorabeheratsua jarraitu (Gantzaga eta Leziagako haitz edo atxak gaindituz) edo gailurreriatik eskuinalderantz jo, pagadian behera, bide argirik gabe, Zabalandiko lepotik Izpizte saihestuz Leziagako lepora doan bidexkara heldu arte (margo ikur zuri-gorriak). Lehenengo aukera, ederra izanagatik, ez da gomendagarria eguraldi hezea izanez gero; agian ederragoa den bigarrenak, berriz, ez du aparteko arriskurik, baina hostailak jantzitako basoan kontuz ibiltzea komeni da, bihurrituren bat egin nahi ez badugu.
Une batean, Orisoleko gailur soilera eramango gaituen xenda hautemango dugu bidegurutze batean (ikur nabarmena pago baten enborrean). Harri artean azken metroak osatu eta Arangioko haitzen puntu garaienera helduko gara, Orisoleko gailurrera (1.130m). Tontorra baso itxitik kanpo egonik, ikuspegi paregabeaz gozatuko dugu (Anboto, Izpizte, Tellamendi, Murugain, Orkatzategi, Kurutzeberri, Aloña, Aizkorri...). Otxandio eta Olaetako ibarra ere talai ezin hobetik menderatuko dugu.
Santa Kruz apaiza Don Carlos erregegaiaren aldekoa zen, eta Frantziara ihes egin behar izan zuen. Bigarren Gerra Karlista piztu zenean, tropa karlista baten buru, itzuli egin zen. Zornotzako Akordioa ez zuen, ordea, onartu eta borrokan jarraitu zuen atxilotu zuten arte. Arrasaten preso hartu eta Aramaioko Udaletxera eraman zuten kartzelara. Aramaion preso zegoela, ihes egin eta Izpizte mendiaren erraietan dagoen koba txiki famatuan igaro zituen, diotenez, hiru egun inguru, Frantzia aldera abiatu aurretik.
Karlista eta liberalen aurka gogorkeria handiz jokatzen omen zuen Santa Kruz apaizak, eta heriotza zigorra ezarri zion karlisten gerra kontseiluak. Indultua lortu zuen, baina, apaizak. Gerra ostean, Amerika aldera abiatu zen; Jesusen Lagundian sartu eta misiolari lanak egin zituen hainbat lekutan. Kolonbian hil zen 84 urte zituela. Aipagarria da, besteak beste, Nikolas Ormaetxea, Orixek, bere bizitza oinarri gisa hartuz idatziriko liburua.
Otsailaren 7an, Maccabi Tel Aviv taldeak Baskoniaren aurkako partida jokatzeko asmoa du Gasteizen. Palestinarekin Elkartasuna Plataformak salatu du Israelek kultur eta kirol ekimenak palestinarren aurkako krimenak estaltzeko erabiltzen dituela. Aurpegi zuriketaren aurka,... [+]
Beharginak Excavaciones Mendiola enpresarako ari zen lanean, Construcciones Urrutia enpresaren azpikontrata. Langilearen lehenengo eguna zen sektorean lanean.
Urtarrilaren 6az geroztik autobus linea berriak daude Zuberoan, Nafarroa Beherean eta Lapurdin. Halaber, zerbitzuen maiztasuna ere hobetu da, Euskal Hirigune Elkargoko Mugikortasun Sindikatuak eta RATP konpainiak elkarlanean bultzatutako egitasmoari esker. Bestetik, 12 urtez... [+]
Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]
Dozenaka lagun batu dira igandean Laudioko Herriko plazan, Ez zara fisioa, erasotzailea zara lelopean.
EAEko biztanleen %23,9k osasun asegurua zeukan kontratatuta 2023an, Eustaten datuen arabera. 2021eko datuekin alderatuta, %4,1 gehiagok. Batez ere traumatologia, oftalmologia, ginekologia eta dermatologia kontsultak egin ziren. Aseguruen %61,3 enpresentzakoak edo bestelako... [+]
Aurrekontuak eta urteko kontuen itxiera, ez da besterik urteko garaiotan; etxeko ekonomiatik hasita, partekatzen ditugun espazio sozioekonomiko gehienetara. Enpresa handiak hasi dira kalkulagailuak ateratzen eta 2025ari begira asmo handiak martxan jartzen. Erakunde eta eragile... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Gaur, behin betiko bozkatuko da okupazioaren aurkako lege-aldaketa kongresuan. Atzo, Eusko Jaurlaritzaren aurrean elkarretaratzea egin dute hainbat gaztetxeetako kideek; aldarrikatu dute "okupazioaren aurkako kriminalizazio oro gelditzea, eta okupazioaren aurkako neurri... [+]
B&B Trends lantegiaren jabeak iragarri du hartzekodunen konkurtsoan jarri duela lantegia, "ondare desegonkortasuna" argudiatuta.
Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]
Palestinatik aberriratu eta urtebetera, Espainiako Gobernuak jakinarazi du familien harrera programa ez duela gehiago finantzatuko eta aterpetxe eta hostaletako egonaldia abenduaren 31n etengo diela. Urtarriletik aurrera Gasteizko Udalak Gazako bost familien ostatuaren gastuak... [+]
Zerk motibatuta bultzatzen da bi ikastetxeren arteko fusioa? Nola uztartu norbere eskola-proiektua, eredua eta ibilbidea ondokoarekin? Zein da bidea bi eskoletako hezkuntza komunitateak ados jartzeko? Zein da Eusko Jaurlaritzaren rola?
“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar zukuaren bueltan eta sagarrondoz inguratutako lorategian elkartu gara. Hau ez... [+]
Armagintzari loturiko Hego Euskal Herriko “enpresa, zentro edo erakundeak” hirukoiztu egin dira azken hamabost urteetan, Gasteizkoak talde antimilitaristak hurrenez hurren 2008an eta 2024an egindako ikerketen datuek azaleratu dutenez. Aurkeztu berri duten... [+]