Idatzitako istorioaren lagun ezkutuak


2021eko uztailaren 19an
Haur eta gazteentzakoa da ziur aski euskal literaturaren alorrik emankorrena. Oso genero aberatsa da gurean eta azken urteetan asko garatu da gainera. Sarritan ordea, literatura mota horri atxikirik doan figura bat ahazten dugu: ilustratzailea.

Etxeko gazteenei zuzendutako ipuin eta istorioak ez lirateke gauza bera izango alboan dituzten irudirik gabe. Haurtxoek marrazkiei begira pasatzen dituzte liburuen lehen orrialdeak eta horiei esker jartzen dira letren munduarekin harremanetan euren irudimentxoari hegoak zabaltzen dizkieten bitartean.

Euskal Herrian asko dira zeregin horretan ari direnak eta horietarik ehundik gora dira profesionalak. Hori dio Euskal Irudigileen Elkarteko kide den Dani Maizek.

Ilustratzaile bakoitzak bere estiloa eta egiteko modua ditu. Diziplina ezberdinetatik etorriak dira gainera: batzuk arte eskoletatik irteten dira, beste batzuek arkitektura ikasi dute eta askok urteetan garatutako gaitasuna erabiltzen dute euren irudiak egiteko.


Testuen apaingarri hutsak baino gehiago

Ilustratzaile batzuk oso ezagunak dira, joan den urtean zendu zen Asun Balzola kasu, baina beste batzuen sinadura, liburu azalaren izkina batean ezkutatuta geratzen da eta gutxi batzuk besterik ez dute ikusten.

Hori da Elena Odriozolak sentitzen duena: «Ilustrazioak testua apaintzeko baino balio ez duela uste dute askok eta ez da hala, bi gauza ezberdin dira eta biek balio berbera dute».

Odriozolak dioenez, berak istorioa goitik behera irakurri ondoren sortzen ditu irudiak, bakoitza banan bana, ezin baitu ikusten ez duena marraztu. Horregatik, berak idazleari zein titulu jarri behar duen esaten ez dion bezala, besteek ere bere marrazkiak errespeta ditzatela eskatzen du.

Ilustratzaile donostiar honek artea eta dekorazioa ikasi zuen, urtetan publizitatean aritu zen eta orain dela 9 urtetik ilustratzaile lanetan ari da. Lana betidanik gogoko izan duela dio baina orain inoiz baino gustu gehiago hartu diola. Gainera, joan den urteko ekainean bere lehen sari garrantzitsua jaso zuen: Espainiako Kultura Ministerioak 2006an estatuan egin diren haur eta gazteentzako ilustraziorik onenei ematen dizkien sarien artean bigarrena hain zuzen ere.


Haurrak ez dira tontoak

Hala ere, marrazten duenean ez omen du haur eta gazteentzako marrazten: «Nik niretzat marrazten dut, niri gustatzen zaidana. Noski, testua 5 urteko ume batentzako idatzi bada, irudiak ere sinpleak izango dira, baina nik ez dakit benetan 5 urteko ume bati zer gustatzen zaion, niri zer gustatzen zaidan baino ezin dut jakin».

Ilustrazio lan oparoa egin duen Mikel Valverdek dioenez, haurrek tontotzat ez hartzea eskertzen dute. Gai serioak gustatzen zaizkie, era sinplean azalduta, eta argi dauka oraindik irakurtzen ikasi ez dutenei irudien bitartez gauza asko kontatu eta irakatsi ahal zaizkiela.

Gasteizko ilustratzaile honen ustez askori hori falta zaigu oraindik: ez dugu irudiak irakurtzen ikasi, nahiz eta egunero mordo bat ikustera ohitu garen. Horrexegatik «irudiaren aroa» bizi dugun ustea okerra iruditzen zaio.


Estudiotik mundu osora

Irudiaren aroan ez bada, ordenagailuenean bizi gara dudarik gabe. Horregatik, Valverdek, Odriozolak ez bezala, lapitza eta pintzelaz gainera, ordenagailua jarri du etxeko lantokian. Hala ere, beste lan tresna bat bezala erabiltzen omen du, ez du bere lana horretara mugatu.

Biek ere, ilustratzaile gehienek bezala, etxetik egiten dute lan eta bertatik erantzuten diete Ingalaterratik nahiz Amerikako Estatu Batuetatik egiten dizkieten eskariei.

Euren dinamika bera dute beste askok ere, esaterako Jokin Mitxelenak edo Antton Olariagak. Liburugintzan, komikigintzan, prentsan edo kartelgintzan aritzen dira, adibidez. Elkar ezagutzen dute baina ez daude egunero harremanetan. Horregatik sarri arazoak izaten dituzte euren lanei tarifak ezartzeko eta bestelako zalantza batzuk argitzeko.


Euskal Irudigileen Elkartea

Arazo horiek saihestu nahian jaio zen orain dela hiru urte Euskal Irudigileen Elkartea. Sortu eta berehala egin zuen lehen lana Ilustrazioaren Liburu Zuria argitaratzea izan zen. Sektoreko legeak jasotzen ditu, aurrekontu bat nola prestatu behar den azaltzen du eta mota bakoitzeko ilustrazioek eduki beharko lituzketen salneurriak ere zehazten ditu.

Tresna hori oso baliagarri zaie sektoreko profesionalei, baina horretaz gainera, aholkularitza juridiko eta profesionala eskaintzen du Euskal Irudigileen Elkarteak eta era berean, elkarteko kideei informazioa eskaintzen zaie ilustrazioarekin zerikusia duen guztiaren inguruan.


Gutxik ematen dute saltoa

Elkarteko kide den Dani Maizek profesional gehienek liburugintzan lan egiten dutela kontatu digu, Euskal Herrian euskaraz eta gazteleraz editatzeak bertako beharrak asetzeko nahikoa lan ematen duelako.

Dena den, saltoa ematea ez omen da hain erraza eta ezagun egiteak bere lana eskatzen du. Euskal Herrian maila altua dagoen galdetuta, baietz erantzun digu Maizek, ikusi besterik ez dagoela, bertakoen lanak non argitaratzen diren.


Azkenak
2025-01-21 | Hala Bedi
Ekaitz Samaniego (All In Da Haus): “Hemen irabazle bakarrak preso politikoak dira”

Joan dira All In Da Hauseko hiru final aurrekoak. Oñati, Gernika eta Hendaiako Gaztetxeetaraino iritsi da freestyle txapelketaren bederatzigarren edizioa. Orain arte egindako bide honen balorazio positiboa egiten dute antolatzaileek, "Euskal Herriko txoko hauetan,... [+]


Moriartitarrek ere badute Urrezko Danborra

Aitor Arregik, Jon Garañok, Jose Mari Goenagak, Asier Achak eta Xabier Berzosak osatzen dute ekoiztetxe donostiarra, eta euren lana aitortu nahi izan du Donostiako Udalak.


Umeek debekatuta dute Debako liburutegian egotea, denboraren zati handienean

6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]


Depresioarekin lotutako hainbat gene identifikatu dira lehenengoz, mundu osoko populazioetan

Dibertsitate genetikoaren ikuspegitik inoizko metaanalisi zabalena egin dute, depresioaren arriskuarekin lotutako geneak identifikatzeko. Horri esker, aurrez ezagutzen ez zituzten 700 aldaera eta 300 gene inguru aurkitu dituzte.


Migratzaileen aurkako ehiza abiatuko duela hitzeman du Trumpek, larrialdi egoera ezarrita Mexikorekin mugan

"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela hitzeman du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]


2025-01-20 | ARGIA
Otegi buru, “belaunaldi berri batek” hartuko du EH Bilduren gidaritza

EH Bilduk astelehen honetan abian ipini du mahai politikoa berritzeko barne prozesua. Zuzendaritzak zerrenda proposatu du. Arnaldo Otegik buruzagi izaten segituko du.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Iruñeko Erorien Monumentua eraistea eskatu dute

Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Ortuzar prest agertu da EAJren buru izaten segitzeko

Abian da EAJren barne prozesua. Lehen fasea urtarrilaren 20tik otsailaren 2ra bitartean egingo da. Gaurtik aurrera, Ortuzarrek alderdiaren buru izaten jarraituko duen erabakitzeko aukera izango dute EAJko afiliatuek.


2025-01-20 | Julene Flamarique
Sunsundegiren aldeko manifestazioa: “Sakanan bizi eta lan egin nahi dugu”

Sunsundegik “produktua eta merkatua” dituela azpimarratu dute Altsasun eginiko manifestazioan. “Nafarroarentzat enpresa estrategikoa” izan daitekeela defendatu dute langileek, eta itxiera “aukera gisa ulertzen ez dutela” ziurtatu.


2025-01-20 | ARGIA
Nazioarteko eskuin muturrak inguratuta hartuko du presidente kargua Trumpek

Donald Trumpek asteleheneko 18:00etan (12:00ak Washingtonen) egingo dio zin AEBetako presidente izateari. Europako eta beste hainbat herrialdetako eskuin muturreko estatu buruak gonbidatu ditu inbestidura ekitaldira. Egun bakar bat lehenago emandako mitinean aurreratu duenez,... [+]


2025-01-20 | Leire Ibar
Su-etena indarrean, Israel eta Hamas hasi dira bahituak trukatzen

Igandetik indarrean da Hamasek eta Israelek nazioarteko bitartekaritzarekin adostutako su-etena. Lehen egunean 69 emakume eta 21 nerabe askatu ditu Israelek, horietako bederatzi adingabeak, eta Hamasek hiru israeldar. Gazara laguntza humanitarioko 630 kamioi ere sartu dira.


Eguneraketa berriak daude