Ihesi: Igartza, gaurko industriaren lehen katebegia
Beasain Oria ibaiaren arroan dago, Goierrin, eta N-1 ere Oriari segika egin zutenez errepide hori da Beasainera ailegatzeko ohiko bidea. Trenez ere iritsi gintezke, noski, Beasaingo ekonomia trengintzak bizkortu baitu urteetan.
Igartzako burdinolan izan ziren Beasaingo industriaren hastapenak, XV. mendetik aurrera burdina landu zen han. XIX. mendean burdinolen krisialdian irauten asmatu zuen eta handik erne zen 1892an "Maquinista Guipuzcoana" trenbide makineria ekoizteko. Hara hor etenik gabeko katea: Igartzako burdinolatik gaurdaino handitzen ari den trenbideko industriara.
Burdinolaren gora-beherak eta egin zizkioten berrikuntzak, XV. mendeaz geroztik dokumentatuta daude. Baita 1782an Frantzisko Ibero arkitektoak egindakoa ere, ia gaur arte iraun duena, alegia.
XX. mendean burdinola hori industri pabilioi berrien azpian gelditu zen, lurperatuta; eta gerora, arkeologia indusketa batzuk zirela medio, hondakinak berreskuratu eta estalkiak eta hormak berreraiki ahal izan dira.
Burdinola barrutik bisita daiteke eta bertan hiru zati agertzen dira: aldaparoaren amaierako gunea, urak mugiarazten zituen turtukiak zeuden lekua; tailerra, burdina lantzen zen lekua; eta ikaztegiak, egur-ikatza biltzen zen lekua.
Errotaren neurriak nabarmentzekoak dira, laboreak ehotzeko hiru ehotarri pare baititu. Kanpotik duen estetika barroko garaiko arkitektura tradizionalarena da: hormak zurituta daude eta eskantzuak, arkuak eta leihoak katigatutako harlanduzkoak dira.
Ondo-ondoan errotariaren etxebizitza dago, XIX. mendeko erdialdera eraikia. Errota bisitako ibilbidearen zati da eta ehotzeko makinaria guztia abian nola jartzen den ikustea oso interesgarria da. Ekialdeari atxikita badu eraikuntza bat, barruan energia elektrikoa sortzeko egindako turbina zahar bat daukana, joan den mende hasierakoa.
Helburua sagardoa ekoizteko dolareak bertan jartzea zen, eta baita Igartzatik igarotzen ziren ibiltariei eta haien zamabereei atseden-lekua eskaintzea ere. RENFEren trenbidea egin arte garraio ibilgailu nagusiak zeintzuk ziren gogoratu beharra dago: zalgurdiak eta zamabereak.
Sagarrei zukua ateratzeko dolarea kontserbatu egin da eta trikotez egindako fatxadak Beasaingo teilerian eginak diren arren, Uztaritzetik etorri ziren teilaginek egin zituzten.
Igartzako gaur egungo zubia XVII. mendean berritu zuten eta garai hartakoa da zubiaren fabrika gehiena, baita daukan bizkar-itxurako profila ere. Harlandua eta korronteari aurre egiten dion erdiko zubi-branka nabarmendu behar dira. Bidaiariei batetik bestera pasatzeko aukera ematen zien. Ezkerreko horma-bularraren ondoan, ibaiaren ibilgura jaisten den arrapala dago eta Igartzatik igarotzen ziren mandoei eta zamabereei hor ematen zieten edaten.
Leku horretatik igarotzen da Santiago bidearen adar bat eta Igartzako Santiago elkarteak Santiagorako bidean hortik igarotzen diren erromesei egiaztagiri zigilatu bat ematen die.
Barruko patio handi baten inguruan antolaturik dago eraikin osoa. Gainean duen solairuari eusten dion zurezko zutabe egitura handia ikus daiteke goiko oinean.
Zuraren erabateko erabilpen hori, eraikuntzan igartzen den teknika eta egituren hegalak, Erdi Aroko eraikuntza tekniken lekuko dira, gero Errenazimenduko joera berriek bazter utzitako lan moldeak. Beheko oineko harrizko hormetan arku zorrotzak eta bao bikiak zabaltzen dira. Zurginek maisutasun handiz eraiki zuten jauregi hau, zurezko piezak zenbakituz eta inguruetako basoetan oraindik ere badiren haritz handiak erabiliz.
Alokairuen bidezko espekulazioa oztopatzeko neurria azaroaren 25etik goiti izanen da indarrean Ipar Euskal Herrian. Momentuko, tentsiopean diren Lapurdiko 24 herriei eraginen die: Ahetze, Angelu, Arbona, Arrangoitze, Azkaine, Basusarri, Baiona, Biarritz, Bidarte, Biriatu,... [+]
Larraulgo eskolan da hitzordua, azaroaren 27an, 17:30ean. 'Superbotereak' liburuaren egile Koldo Rabadan ez ezik, hitzaurrea idatzi duen Nora Salbotx eta hainbat kide izango dira mahaiaren bueltan: Ainhoa Azpirotz (Hik Hasi-ko koordinatzailea), Irati Manzisidor... [+]
Azken astean sindikatuak 5 heriotzaren berri izan du eta dagoeneko 26 dira Nafarroan lanean hil egin diren edo beste erkidegotan beharrean zendu diren nafarrak. Alarma gorria pizteko moduko datuak LAB sindikatuaren iritziz.
Jendetza elkartu da Bilboko Casillatik abiatu den manifestazioan, Nazioa gara aldarrikatzeko. Buruan, EH Bilduko Mahai Politikoko kideak joan dira, eta atzeraxeagotik jarraitu diote ERC, BNG, CUP, Compromis eta Mes Per Mallorca alderdietako kideek. Ikurrinak, Nafarroako ikurrak... [+]
Egunkariaren editoreak egindako adierazpen batzuen harira hartu du neurria Israelgo Gobernuak. "Netanyahuren erregimena krudela da eta apartheid-a ari da egiten", esan zuen Amos Shocken editoreak Londresen emandako hitzaldi batean, duela hilabete.
Asteartean, hilak 26, egingo dira EHUko errektoretzarako hauteskundeak. Kanpaina nahasia izaten ari da, eta, horren erakusgarri, Joxerramon Bengoetxearen taldeak eskatu izana "ustez Eva Ferreiraren hautagaitzako pertsonek edo ingurukoek egindako ekintzak eta kanpainako... [+]
95.000 botogatik gailendu da Fronte Zabala azaroaren 24an eginiko hauteskundeetan. Yamandu Orsi izango da Uruguaiko hurrengo presidentea, Álvaro Delgado eskuineko Alderdi Nazionaleko presidentegaiari aurre hartuta.
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Azken asteetan albiste izan da Gasteizko Errota auzoa, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak egiten baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]
Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]