Ohiko zirkuitu kulturalen gurpiletik kanpo gero eta aktore gehiagok sortzen dituzte euren proiektu alternatiboak. Aktore hasiberriek zein profesionalek espazio kulturalen edota bide berri eta alternatiboen beharra dute gaur egun. Errealitate honen lekuko da Paul Zubillagak Donostian sorturiko areto alternatiboa: Brandoren Txokoa.
Urte eta erdiko ibilbidea egin du jada Brandoren Txokoak. 2005eko maiatzean ekin zion aktore donostiarrak proiektuari; baita irrika handiz eta baliabide ekonomiko urriekin hasi ere. Euskal Herrian antzerkigintzan aritzeko dauden zailtasunak ezaguturik, antzerki areto alternatibo bat sortzeko beharra ikusi zuen. Eskaintza ofizial eta komertzialetatik kanpo, artearekiko beste ikuspegi baten bila dabilenari zuzenduta dago txokoa. «Aktore hasiberriei euren lanak ezagutarazteko aukera edota bide bat eman nahi izan diet; formatu txikiko aretoa sortu nahi izan dut. Artistentzako gune bat da lokala eta, era berean, jendeari zirkuitu handietatik kanpo antzerkia ikusteko aukera ematen dio».
Antzerkira jauzia
Orain hamabost urte hasi zen antzerkia ikasten Zubillaga eta, harrezkero, telebistan (Goenkale, El comisario, Petra Delicado eta Señorío Larrea telesailetan aritua, besteak beste) eta zineman (A ciegas, Menos es más eta Yoyes filmetan) egin du lan. Alfonso Sastrek 1946an idatziriko Cargamento de sueños obra existentzialistan oinarritutako bakarrizketa estreinatuz eman zitzaion hasiera Brandoren Txokoan antzerkiaren programazioari, eta, era berean, Zubillagak antzerkigintzan bere lehen agerraldi garrantzitsua egin zuen. «Euskal Herrian ez didate antzerkia egiteko aukerarik eman, eta jendeak zugana noiz joko duen zain gelditu beharrean, neroni hasi nintzen antzezlana prestatzen. Aktore gisa aurrerapauso bat eman behar nuen, antzerkia egiteko gai nintzela erakutsi. Arriskatu beharra dago». 50 saio eskaini dituzte lehen urtean Brandoren Txokoan, eta aretoan ez ezik Bartzelonan eta Burgosen ere ibili dira. Halaber, Nafarroako Taiga taldea aritu zen Shakespeareren obra bat antzezten eta Candido Uranga aktorea ere bertan izan zen Bernardo Atxagaren Henry Bengoa, Inventarium bakarrizketarekin. Ikuskizunak eta antzezlanak asteburu guztietan ikusgai egotea da Zubillagaren helburua. Jendearen harrera ona izan dela esan digu Zubillagak eta aktore gisa bizi izandako esperientzia oso ona izan dela. Faltan nabaritu duena, ikusleen artean lanbideko jende gutxi egon izana da.
Antzerki emanaldiak eskaintzeaz gain, antzerki ikastaroak eta tailerrak ere eman izan ditu Paul Zubillagak, aktoreen prestakuntza ere helburu baitu proiektuak. Gainera, hainbat kontzertu, hitzaldi eta bakarrizketa eskaini dituzte aretoan.
Ibilbide bakartia
Egitasmo hau aitzindaria da Donostian. Hiriburuko Gros auzoko San Frantzisko kaleko etxabean, 21. zenbakian dago aretoa. Areto nagusiak, aktoreentzako aldagelak eta kafea hartzeko makina duen itxarongelak osatzen dute.
Brandoren Txokoak egin duen ibilbidea ontzat jo digu Zubillagak: «Antzerki areto alternatiboaren ideia aspalditik nuen buruan eta proiektua abian jartzea lortu dut. Are gehiago, berau mantentzea lortu dut eta oso zaila izaten da hori. Aintzat hartu beharrekoa da bakarrik aritu naizela egitasmoarekin eta ez dudala inongo diru laguntzarik jaso». Bestalde, lanbidearen aldetik jaso duen harrera nahiko pobrea izan dela azpimarratu digu Paul Zubillagak. Bere iritziz, antzerkigintzaren munduan norberak bereari soilik begiratzeko joera nabarmena dago.
Lanbidearekin kritiko
Antzerkigintzaren munduaz kezkatuta dago aktore donostiarra. Alde batetik, egungo kultur politika ez du begi onez ikusten. Bizpahiru antzerki talde soilik bultzatzen direla salatu du; aktore berak ikus daitezkeela, hortaz, beti oholtzarik oholtza. Aktoreen mundua zaila dela dio, eta antzerki talde edota konpainia handietan sartzea ez dela batere erraza; are zailagoa da aktore sortzaileek euren ikuskizunak aurkezteko lekua topatzea.
Bestalde, lanbidea faltsua izatera iristen dela ohartu da urteak pasatu ahala. Aktoreen arteko laguntza eta batasuna eskatzea ondo iruditzen zaio Zubillagari, baina, finean bakoitzak bere buruari eta bideari erreparatzen dionez gero, ezerezean gelditzen da dena. Umiltasuna faltan nabari du antzerkigintza munduan eta antzerkiaren inguruko hausnarketa serioa egiteko premia handia ikusten du.
Hori guztia dela-eta, Brandoren Txokoa irekitzeko pausoa eman zuen Zubillagak; beste bide bat hartzea erabaki zuen. «Donostian artearen beste ikuspegi bat ematea beharrezkoa dela pentsatu nuen. Antzerkia egiteko gogoa daukat eta, era berean, gazteei eta aktore hasiberriei lagundu egin nahi diet, gerora begira esperantza izan dezaten. Areto bat irekitzea erraza da, berau mantentzea da zaila, eta are gehiago bakarrik ari bazara. Ahal dudana egingo dut Brandoren Txokoa irekita egon dadin; itxiko banu, ez nioke neure buruari barkatuko».