Martineta ibaietako hegaztia da, martin arrantzale izenez ere ezaguna. Euskal Herriko txoririk koloretsu eta politenetakoa da erlejalearekin (abejaruco) eta urretxoriarekin (oropéndola) batera. Eta, zorionez, gure ibaietan dabil berriro ere arrainek gure ibaiak biziberritu dituztelako. Aurreko artikulu batean Anuntxi Aranak ironiaz galdetzen zuen inork ikusi al duen lertxunik lertsun baten azpian. Lertxun hori zurzuriaren familiako zuhaitz mota bat da eta zuhaitzetan pausatzen ez omen den lertsuna hegazti bat, kurrilo izenez ere ezaguna. Baina, gartzari ere lertxuna esaten zaio eta hau bai pausatzen dela ibai ondoko haltza, zume, sahats eta zurzurietan. Ez dakit lertxunik baden Oria ibaiaren ertzetan.

Gure ibaiak, esan bezala, biziberritzen ari dira eta fauna aberatsa berreskuratzen. Eta niri harridura gehien sortzen eta itxaropena pizten didan hegaztia martineta da: txori moztaka eta pottoloa, mokoluzea eta isats motza, baina bizia eta izutia. Bere gainaldeko kolore urdin berdexkak metalizatua dirudi eta azpiko laranja horixkak kontrapuntu dotorea ezartzen dio. Lertxunarekin edo gartzarekin lehiatu behar du eta negu aldean ubarroiekin ere bai, bere eguneroko ogia -barka, arraina- eskuratuko badu. Hala ere trebea da, arrainen zain pazientzia handiz egon ondoren, hauek harrapatzen eta irensten.

Hegazti txiki bezain harrigarri eta dotore hau ia galtzear egon zen Euskal Herrian, gure ibaiak aparrez, azidoz eta zikinkeriaz beteta joaten ziren garaian. Baina, orain berriro indarrez agertu da eta gure ibai bazterrak alaitu eta guri itxaropena piztu digu. Zergatik itxaropena piztu? Ia desagertuta egotetik bizi-bizi egotera pasatu delako eta bere kolore urdin-berdexka horrekin itxaropenaren kolorea adierazten digulako. Hegazti herabe eta ahul itxurako hori horrela berpiztu baldin bada, gure Euskal Herria ez al da indar handiagoz berpiztuko eta munduko herrialde zapalduen artean ez al du itxaropena eta solidaritatea piztuko?

Martinetak itxaron egiten du abagune egokia tokatu arte, zain egoten da gorputz osoa eta begiak erne jarrita, toki batean egokierarik ez bazaio suertatzen beste batera joaten da aukera berri baten bila... baina hori dena isilik egiten du, bizkor eta tentuz hegan eginez, inor konturatu gabe. Horregatik da zaila martineta ikusten, zuhurtasun eta diskrezio handiz ibiltzen delako. Euskaldunok ere kapaz izango ote gara abagune hau aprobetxatzeko eta martinetaren zuhurtziarekin eta diskrezioarekin jokatzeko?