Ihesi: Elorrio, Txantxibiri txantxibiri...


2021eko uztailaren 16an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Monumentu multzo historiko-artistiko izendatua da Elorrioko hirigunea. Hiri barruan galtzea nahikoa da denboran atzera egiteko. Gaur egun asko dira Elorrioren edertasunak erakartzen dituen turistak, baina aspaldiko kontua omen da hori. XX. mende hasierara arte nekazaritzatik bizi zen herria, baina turismoa heldu zen eta bainuetxeei esker arrakasta lortu zuen. Ospe handiko bainuetxe bi zeuden herrian. Horiek desagertu zirenean, Bilbo inguruko familia aberatsentzako udako zein atsedenerako herri bihurtu zen.


Udalatxera goaz

Mendiz inguratuta dago Elorrio: Intxorta (797m), Udalatx (1092m), Memaia (669m), Amitar, Santa Mañazar (679m) eta Erdella (660m) dira bere zaindari. Udalatxen barrenean sortzen den Zumelegi errekak zeharkatzen du Elorrio. Udalatx edota Udalaitz, bertara begira dauden begien arabera ditu bi izen. Batzuentzako haitzez jantzitako mendia dugu eta beste batzuentzako hatxez jantzitakoa. Izan ere Gipuzkoa, Araba eta Bizkaiaren artean dago mendi ezagun hau. Tontorrera heltzeko bide bat baino gehiago daude, baina Kanpazarreko lepotik hasten den bidea ez da horren luzea eta ondo markatuta dago. Hori bai, maldan gora ibiliko gara bide osoan zehar. Kanpazarretik hego ekialderantz doan pista hartu behar da (seinalizatuta dago) eta harrobia pasatu ondoren hegoalderantz doan bidea hartu behar da. Ikuspegia ederra da tontorretik. Kanpazarretik bertatik Besaiderako bidea ere hasten da eta baita Intxortarako bidea ere.

Bestelako ibilaldi txikiak egiteko aukera ere badago Elorrio inguruetan. Argiñetako nekropolia dagoen Zenita auzoan, adibidez, jende asko ibiltzen da paseoan. Bainuetxe ospetsua zegoen lehenago Zenitan, gaur egun ikastetxea dena. Sulfuro ura erabiltzen zuten bainuetxean (uratsa herri hizkeran) eta bertan dago oraindik ere iturburua. Argiñetatik gora Mendrakara helduko gara (herrigunetik kilometro pare batera). Bertan dago Santo Tomas ermita eta han ere badira zenbait hilobi. Ikuspegia ere ederra da han.


Erdi Aroa

Historiaurreko edota erromatar garaiko aztarna esanguratsurik ez dago Elorrion, baina bai Erdi Arokoak. Aipatutako Argiñetako nekropolia dugu horren adibide, edota Etxebarriako San Agustin erromatar aurreko monasterioa. 1053. urtean eraiki zuten berau. Hala ere, badirudi aurretik ere beste eraikinen bat bazela bertan. Monasterioak hainbat aldaketa izan ditu urte hauetan guztietan. Eraikin erromaniko bihurtuko dute lehenengo eta eliza gotiko gerora.


Lantza zorrotzak

1468. urtean oinaztarren eta ganboatarren borrokaren lekuko izan zen Elorrio. Ibarratarrak eta Martzanatarrak bat egin ezinik aritu ziren eta historiako gatazkarik gogorrenetarikoa izan zen. Garai hauetan Elorrioko lantzak ere ezagunak ziren. Lizarrez egiten zituzten eta Elorrioko mendietan eta mugako herrietan (Elgeta, adibidez) hainbat lizar zeuden horretarako landatuta. Baserritarrek eta lantzagileek bat egiten zuten lanbide honetan. Felipe II. ren ejerzitoarentzako gune garrantzitsu moduan agertzen da agirietan. Lisboaraino ere heldu omen ziren Elorrioko lantzak.


Urrezko garaia

Elorrioko urrezko garaia XV-XVIII. mendera bitartekoa da (1630. urtean egin zuten bat Etxebarriako San Agustinek Elorriorekin). Santa Maria eliza eraiki zuten (Gaurko Sortzez Garbia) eta harresitik kanpora atera zituzten errebal edota auzoak. Oihalgile eta lantzagile trebeen herri izatetik burdinarekin negozioak egiten zituen herri izatera pasatu zen. Orduan sartu zen diruaren ondorio dira Elorrioko eraikin zein etxe ederrak: 20tik gora jauregi eta 69 armarri. Garai bateko jauregi eta jauntxo etxeak ikastetxeak, etxebizitzak edota negozioak dira gaur egun. Kurtzeak, elizak eta ermitak ere ugariak dira.


Sortzez Garbia eliza

Sortzez Garbia eliza handiaren (Bizkaiko handiena baita) begiradapean sekretu asko gordetzen ditu hiriguneak. Hiria edo uria baita Elorrio. Elizako bertako erretaula ere ezaguna da edota kanpandorrea. Basilika zen 1959an eta bertan dago Balendin Berri Otxoaren omenezko aldarea ere. Bizkaiko saindu bakarra da berau. 1988ko ekainaren 19an egin zuen saindu Juan Pablo II.a aita sainduak. Zilarrezko kutxatilaren barruan daude sainduaren gorpuzkinak. Udaletxearen aurrean dago eliza, Gernikako arbola plazan, hain zuzen ere. Elizatik hurbil dago errebonbiloaren irudia ere.

Argiñetako nekropolia
Elgetarako bidean, herritik irten orduko, ezkerrera hartu behar da Argiñetara heltzeko. «Harginen lekua» da Argiñeta. Bertan harearrizko hilobi kristauak topatu zituzten eta hortik omen dator izena. 711. urtean Guadaleteko batailaren ostean arabiarrengandik ihesi zetozen bisigodoak Elorrioraino heldu ziren eta, antza denez, Argiñetan egin zituzten eurentzako hilobiak. Zati bitan eginda daude hilobiak: Gainaldea triangelu itxurakoa da eta beheko partean harrian landutako hilobia dago. San Adrian ermitaren aurrealdean daude hilobiok. Gaur egun 23 daude Argiñetan eta euretako bat bikoitza da. Latinezko inskripzioak ere badira hilobi batzuetan eta horietako baten arabera, 893. urte ingurukoa da hilobi hori. Argiñeta berezi egiten dutenak estelak ere badira. Hauek hilobiak baino zaharragoak dira, kristau aurreko garaikoak.

Don Tellok sortutako uria
Elorrio 1356. urtean sortu zuen Don Tellok Etxebarriako San Agustingo lurretan. Gipuzkoatik Bizkaian sartzeko sarreretako bat zen eta, beraz, borroka garaietan estrategikoa. Lehenengo hesiz inguratu zuten herria eta gero harresiz. Oraindik ere badira orduko harresiaren aztarnak. Harresien barruan kale paralelo bi zeuden eta hauek zeharkatzen zituen hirugarren kale txiki bat ere bai. Kale bakoitzaren amaieran ate bat zegoen. Guztira sei ate ziren eta hauetako gehienak desagertu diren arren, bakarren bat gelditzen da. Don Tello plazan dago horren adibideetako bat, Arezpakotzaga jauregiaren ondoan.


Azkenak
Euskal herriarentzat nolako Estatu bat nahi dugu?

Bagira prozesuaren emaitza, Herri bidea bide-orria izan zen. Bide-orri honetan, abertzaleen helburua herriari boterea itzultzea dela aipatzen da, eta boterea itzultzeko, herriari burujabetza maila maximoa emanen dioten instituzioak herriari eskaintzea adierazten da. Zehazten da... [+]


2024-07-24 | ARGIA
Udako Azoka Ekologikoak abian dira, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hamalau herritan

Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseilutik herritarrak animatu dituzte azoketan erostera eta ekoizleak gertutik ezagutzera. Uztailaren 29an Zigoitian izango dira, eta abuztuaren 23an, Zarautzen. Urriaren 27an amaituko dute udako denboraldia, Villabonan.


Palestinako alderdi nagusiek batasun gobernurako akordioa lortu dute Txinan

Hamas, Fatah, Palestina Askatzeko Herri Frontea, Palestinako Jihad Islamikoa eta beste hamar taldek hitzarmena sinatu dute, genozidioa amaitu ostean “Palestinako lurralde guztien” gaineko agintea izateko. “Okupazioaren aurka borrokatzeko” eskubidea dutela... [+]


Jarrera baikorrak areagotzearen beharra

Euskaltzaleen Topaguneko kideek euskara sustatzeko jarreren inguruko datu kezkagarriak hauteman dituzte. Hori dela eta, Gero eta aldeko gehiago gizartean ikerketaren bidez, herritarrak euskarara hurbiltzeko estrategia berriak landu dituzte. Horretaz mintzatu dira, apirilean,... [+]


Euskal Herrian dauden poliziei eta guardia zibilei plusak ordaintzen jarraitzen du Espainiako Barne Ministerioak

1984ko urriaren 23an ETAren garaian Espainiako Barne Ministerioak onartutako aginduan, “arriskugarritasun eta nekagarritasun” kontzeptuengatik “ordainsari” bat zehaztu zuten Espainiako Polizia Nazional eta Guardia Zibilarentzat, “eremu... [+]


Gazteen artean apenas kontsumitzen dira euskarazko edukiak ETBen eta Primeran plataforman

Ikusiker Ikus-entzunezkoen Behategiak Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) eta Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) 2.800 ikasleri egindako galdetegiaren arabera, plataforma digitaletan gazteek edukiak ez dituzte euskaraz kontsumitzen. Horrekin “arduratuta”... [+]


“Asmo politikoak ematen dio zentzua jakintza kolektibizatzeari”

Ekida Arte Ekimen Sozialistak arte eskola antolatu du Donostian, asteazkenean hasi eta larunbatera bitartean. Paraleloki, lau egunez, bi formakuntza saio egingo dira: muralismoari eta arte bisualei buruzkoa bata; eta antzerkiari eta arte eszenikoei loturikoa bestea. Sarbidea... [+]


2024-07-24 | ARGIA
Erromatar arrasto gehiago aurkitu dituzte airetik harturiko irudiekin, oraingoan Arkaian

Arkaiako erromatarren eremu termalean San Tomas ibaiari loturiko azpiegitura hidrauliko handi bat aurkitu dute, baita lur azpian 3.000 metro koadroko eraikin bat ere, garai hartako etxalde batenak izan daitezkeen arrastoekin.


2024-07-24 | ELA sindikatua
Jaurlaritzak langileen erosahalmenaren “beste galera bat” onartu duela salatu du ELAk

Lakuak bere eskumenei muzin egin die berriro langile publikoen dekretua Madrilen onartu aurretik??Hiru urtean, EAEko langile publikoek erosahalmena %6 galdu dute, sindikatuaren aburuz.


2024-07-24 | Axier Lopez
Artxibatu egin dute AraInfo-ko bi kazetariren eta Zaragozako zinegotzi baten aurkako kereila

"Kereilatuei –Chorche Tricas eta Iker González kazetariak– egotzi eta iraingarritzat jotzen zaizkien artikuluak "adierazpen- eta informazio-askatasunaren barruan daude", eta Zaragoza en Común-eko zinegotzi Suso Domínguezen kasuan... [+]


2024-07-24 | Goiener
Dimener energia komunidadeko kide izatea onartu du Dimako Udalak

Dimako Udalaren atzen osoko bilkuran, garagarrilaren 17an, Dimener Dimako Energia Barriztagarrien Komunitatearen estatutuak onartu eta Udala alkartearen kide laguntzaile izatea eztabaidatu eta onartu zen.


Polioa topatu dute Gazako uretan eta epidemia zabaltzeko arrisku handia dago

Palestinar errefuxiatuen kanpalekuen ondoko ur zikinetan Poliomielitis birusaren kontzentrazio altuak topatu dituzte. UNICEFek ohartarazi du “hondamendia” gertatzeko aukera asko daudela.


Eguneraketa berriak daude