Jan, edan, joka


2021eko uztailaren 19an
Ez dut berehalakoan ikasi, baina larunbatean Miarritzen, Georgiatik itzultzen ziren Maddi Oihenart, Kattalin Indaburu eta Zelin Munole abeslariak txalotu ondoan, pozteko berria jakin dut, Inazioren azken zutabeak argitu didana alajainkoa! Halaz atzeman dira Iruna-Veleian euskararen presentzia zahartzenagotzen duten aztarnak. Ni egia erran, Milia Lasturren eresiarekin geratu nintzen. Bat-batean, urrun hedatzen dira orain euskara izkiriatuaren erroak: zorionak Etxepare.

Aktualitatea ez dut segitzen: Tom Cruise Katty Holmes-ekin ezkondu eta Jack Malone maitemindu zela leitu nuen nonbait, noski, Baionako errugbi taldeak bi partidu jarraian irabazi dituela eta Ahotsak-eko andereak plazaz plaza dabiltzala Irlandako eredua errepikatu beharrez, inork goresten ez duen tregoaren karietara. Euskararen geroaz ere heiagora doloretsuak hauteman ditut, iragan hurbilaz negar anpulu borobilak eta profesionalek bultzatzen dizkiguten plan estrategiko odoltsuen ondorio latzetaz mintzatu zaizkit adiskide batzuk. Hargatik, oro har, errealitate mediatikotik kanpo nago, pisu gutxi eta dentsitate minimokoa naizenez.

Eskerrak Ttakun (h)errenka saileko kideak hor ditudala aldamenean: Angel Iruñetik fede pontifikala kitzikatzen eta Inazio Irungo Mosku auzotik kasik errusieraz horma zikinetako grafittiak laudatzen: zutabeak irenstean, ohetik atera gabe ilustratzen ahal garelako froga. Miarritzeko gau-eskolako egoitza txukunean ginenean, ez zen ordea besterik ezpainez ezpain ibilki: harrapatu dira hirugarren mendeko euskarazko hitzak, ez Txetxenian, ez Georgian, ez Armenian, baizik eta Araban, zazpigarren alabaren bihotzaren gerizan. Putin ez da haserretuko: ttantto bat bederen gure alde.

Miarritzeko gaualdian, egunkariak nik baino zehazkiago arakatzen zituen batek, aurkituriko hitzak zerrendatu zituen izugarri serioski eta irriz lehertu nintzen, polonium ttaka irratiaktiboaren dastatzeko tenorea iritsi balitzaidan bezala. Sokratesen familiakoa ez izanagatik, zernahitarako prest nengoke euskararen biharra segurtatzearren, baldin eta irratiaktibitate piska batek lagunt -eta maita!- gintzakeela sinestea lortzen banu. Ahoa bete txotx xerrent beha geratu nintzen lehen milurtearen hasieran jada euskaldunok jan, edan eta jesus eleak ezagutzen genituela muineratzean.

Denboraz gora abiatzeko makina mentalaren botoia zapatu nuen eta euskaldunak ordukoz bazkaltzaleen biltzar sainduetan horditzen imajinatu nituen: kantak bazterretan, eztabaidak mahaiaren erdigunean eta kontzilio klandestinoak hegietan. Nor saihestu, nor erahil eta nor salba erabaki bezain laster gure arbaso zainartek jesus orroatzen zutela irudikatu nuen, harria bota eta eskua gordez. Garai hartan berdin, hots zuhur horiek mihian zebilenak menturaz «terroristen hizkuntza» harilkatzen zuen. Hariana ez da egundaino eten: jan, edan eta jesus maria josepe auhenka ditzakegu, munduaren malurei malurak gehitzen ari garen uneetan, bereziki.

Euskara idatziaren antzinakotasunak harrotasuna txertatu dit kolkoan, baina nago ez duenez jakintsuak jesus hitza oker kopiatu, jesusen partez, hizkuntzaren logikak joka eskatuko lukeelarik, joka zentzu guztietan, auzoa, etsaia, haurridea, hoberena larrua, ahantzi gabe. Hizkuntzalariak bat etorriko dira nirekin, zorrotz, elkor, itsu eta hotz baldin badaude behintzat ekarpenaren lizuntasunarekiko. Gramatikaren elgea jorratzean morala kristauaren alorra bailitzan, ohorea eta garbitasuna zaintzekoak dira.

Jan, edan, joka: euskaldunen borroka...
Betiko kordoka.


Ahamen.


ASTEKARIA
2006ko abenduaren 10
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


2025-04-16 | Jon Alonso
Zozo zuriak

Jada bizpahiru aste izango dira irakurri nuenetik, Maialen Akizuren zutabe batean. Aner Peritzek telebistan esandakoak zekartzan: “Bertsolaritza da gizon zis heteroekin ez harremantzera eraman nauena, bertsolaritza delako disidente egin nauena, eta, era berean,... [+]


Eguneraketa berriak daude