Agur Piamontetik
Mesopotamia eta Asia mespretxatuetako hainbat herrialde jakintsuetan mizpira goreneko fruitua omen zen orain dela 3.000 bat urte. Gero lapurren historiaren leran kateatua Grezia txunditu zuen eta gaztaina, gerezia, intxaurrarekin batera erromatarren globalizazioaren ikurretako bat izan zen, hotzaren herrietan. Teutoien lurrean eman zioten, gerora, izen zientifiko binarioa: Mespilus germanica. Lera hura geurean ere ibili zen eta baita arrasto ederra utzi ere... Garai batean, XX. mendean, etxero bazen mizpira. Mirakulua da egun topatzea. Beste kultura batzuetako mizpirak udare makatza edo maaltzaren bizkarrean lasai asko bizi diren artean geurean elorri zuriari -Crataegus monogyna- txertatua da ohikoa. Hozkailurik gabeko neguko eskasian mizpira eder, ustelduta jaten da, hau da, ustelduagatik ere jan daiteke...
Ustela da gozo mizpira. Beratu, zoritu, ondu, umatu, guritu, samurtu, umotu, beraztu, alegorritu, mardotu, helduko da mizpira baina, alazankoa, ustela da finena eta fina ustelena. Behinolakoa dugu fineziaren ahosabai hori euskaldunok. Betikoa esan ohi den behinolako hori. Ez alferrik usteldutako fruituen mandioa izan da, negua joan eta negua etorri, etxeko altxorretako bat.
Inperio hartan mizpira ohikotu aurretik ustel gozoaren eskola bazen: otsolizarra (Sorbus aucuparia), hostazuria (S. aria) eta maspilarena (S. torminalis). Ahaztutako frutarbolak, zeure ondorengoek ez bezala, baso-bazter jakin batzuetan topatuko dituzunak. Garai bateko elikaduraren adibide, eskolaren garrantzia hona: maspilaren izen koadrila: basa-gurbea, maspila, gurbea, azpila, matspila, mazpila...
Nahaspila: mizpira eta maspila lapurren lera hartako Mespilus al dira? Agur Piamontetik.
Hamasek salatu du talde islamistak aurretik onartutako akordio proposamenetan Israelgo lehen ministro Netanyahuk baldintza berriak jarri dituela. Iran su-etenaren alde agertu da, baina Israel “zigortzeko eskubidea” aipatu dute, uztailaren 31n Hamaseko buruzagi Ismail... [+]
Ertzaina emakume bezala erregistratu zen Trans Legearen bitartez, baina inori ez zion aldaketaren berri eman. Fiskaltzak uste du indarkeria matxista leporatzetik libratzeko asmoarekin aldatu zuela sexuz.
Kongoko Errepublika Demokratikoa ari da gehien jasaten tximino baztanga edo mpox-en epidemia. Urtea hasi zenetik 16.700 kasu atzeman dituzte, eta ia 600 pertsona zendu dira herrialdean; gehien-gehienak, haurrak.
Tuteran 30 urteko gizon bati 23 urteko bikotekideari erasotzea leporatu diote, eta Ondarroan 31 urteko gizon bati lankide bati ukituak egitea, herriko osasun etxean. Bilboko jaietan bi sexu eraso salatu dituzte, eta Donostian 20 urteko gizon bat atxilotu dute, hiriaren... [+]
Hainbat kolektibok salatu du Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean arreta jasotzen duten transei lehen harrera psikiatrikoko profesionalek egiten dietela, horrek transak patologizatzen dituela eta harrera endokrinoak egin beharko lukeela. Harrera endokrinoak... [+]
Etxebizitzen %20 baino gehiago jadanik bigarren etxebizitzak dira Ipar Euskal Herrian. Larrialdi klimatikoaz sentsibilizatzeko lau hilabetez, Nantesetik abiatu Alternatiba txirrindula itzulia, kostaldean zen aste buruan.
Iazko urtarril-otsailean izan genuen Hego Euskal Herrian bisitari, egundoko propagandaz girotuta baina aparteko arrakastarik gabe, Shen Yun izeneko antolakundearen “Txina komunismoaren aurretik” ikuskizuna. Agian neuk ere esan behar nuen zerbait orduan, haren... [+]
LAB sindikatuaren kontaketaren arabera, dagoeneko 36 dira aurten Euskal Herrian lan-istripuz hildako langileak.
Nahiz eta Nafarroako hainbat udalerrietako udaltzaingoek taserrak dituzten, ez dago armen araudian jasota. Azkoienen lau aldiz erabili dute, eta Iruñean aurtengo ekainean erabili zuten lehen aldiz.
Palestinarekin Elkartasuna plataformak deituta, bi hiriburuetako jaietan "Palestina presente" egoteko aldarria luzatu dute. Ostiralez Bilbon, eta larunbatez Donostian.
Testu hau goizeko ordu txikitan izaten diren hausnarketa batekin hasi da, Araba galduko herri batean zoruan jarrita, ortzimugan eguzkia ateratzen dela ikusirik. Zelai hori eta nabarren artean hegan egiten duten txoriei so eginez, mendietan dauden basoetan pentsamenduak galduta... [+]