Zientzia gustura irakur daiteke


2021eko uztailaren 23an
Iturri beretik sortuak dira literatura eta zientzia, gure jakin-mina asetzeko, eta horiek biak uztartu guran dabil aspalditik EHUko Euskara Errektoreordetza. Haatik, ubide gero eta bereiziagoak eraiki dizkiegu zientziei eta letrei, eta aurrez aurre jarri ere bai inoiz biak.

Zientzia Irakurle Ororentzat (ZIO) bildumako liburuak goi-mailako dibulgaziokoak dira. Atseginak dira irakurtzeko; arrakasta eta miresmena bereganatu dute beste hizkuntzetako irakurleen artean, eta aditua ez den baina egungo ezagutza zientifikoaren berri jakin nahi duen irakurleari zuzenduta daude, gazte nahiz zahar, aditu zein zale. Hainbat liburuk gaiari loturiko material gehigarriak ere baditu, CDan jasoak.

Egungo ezagutza zientifikoaren erakusgarri diren irakurgai bikainenak euskaraz ematea da ZIO bildumaren helburu nagusia. Horretaz gain, euskarazko prosa zientifikoa finkatzen lagundu nahi luke. Jakintza arlo askotako ikasleentzat eta unibertsitatetik kanpoko jendearentzat erakargarri diren gai espezializatuetako itzulpenak eskaintzen ditu ZIOk, beren kalitateagatik erreferentzi moduan erabil daitezkeenak. Horretarako, itzultzaile trebatuak erabili dituzte, eta haien gainetik begirale zorrotzak jarri. Bost itzultzaile aritu dira orain arte, eta denek jaso dute Euskadi Saria behin edo behin, itzulpen sailean. Xabier Olarra, Juan Garzia, Irene Aldasoro, Josu Zabaleta eta Jon Muñozek osatzen dute eliteko taldea. Fernando Morillo eta Garikoitz Knörr arrimatu berri dira, eta etorkizuneko lan batzuen ardura hartuko dute, beti ere EHUko Euskara Zerbitzuko teknikarien laguntzarekin. Liburuen azalen eta diseinuen arduraduna berriz, Anton Olariaga da.

Duela lau urte abiatu zen egitasmoak bi arduradun nagusi ditu gaur egun, EHUko Euskara Zerbitzukoak biak eta aski ezagunak gure artean: Juan Garzia Garmendia eta Itziar Laka Mugarza.

ZIO bildumaren arduradunak: «Hauek ez dira irakasteko liburuak, baina bai ikastekoak»
Liburuok ez dira ikas-materiala.
Ez dira esku-liburuak, irakasteko testuak. Saiakerak dira, eta, Loroaren teoremaren kasuan, eleberria. Egia da zientzia alorreko ikasleei onura egingo dietela liburu hauek, baina ez daude berez irakasgaietarako egokituta. Inoiz erabili izan dira ZIO bildumako liburuak klasean, baina hori irakaslearen esku dago, jakina. Hauek ez dira irakasteko liburuak, baina bai ikastekoak.

Gazteentzako al dira?
Ez beren-beregi. Bakanen bat akaso bai, badago institutuetako ikasleei zuzendua, baina denetarik dago.

Normalean, gai bat baino gehiago sartzen da liburu bakoitzean. Sacks-en kasuan (Antropologo bat Marten), esate baterako, neurologia da gai nagusia, baina psikologia ere bada, filosofia ere bai, antropologia, eta zelan ez, literatura. Bilduma eklektikoa da, gaiak eta mailak ezberdinak direlako.

Zientzia eta literatura uztartu guran dabil ZIO. Elkarrengandik urrunduta ibili dira aspaldian?
Arsuaga zientzialariak oraintsu esaten zuen askoz normalagoa dela zientzialari bat literatura irakurtzen ikustea alderantziz baino. Jendeak uste du ez dagoela zientzia edo ezagutzari buruz gustura irakurtzeko gauzarik. ZIOrekin erakutsi nahi dugu badagoela material hori. Hau da, zientziari buruz hitz egingo dizut, baina hizkuntza atsegina eta garbia erabiliz.

Molde honetako lan asko dago atzerrian?
Bai, asko, eta batzuk oso arrakastatsuak dira, tartean bilduma honetako batzuk. Sacks-en liburuekin, esaterako, filmak ere egin dituzte.

Baina bi arazo ditugu guk hemen. Batetik, leku guztietan gertatzen dena, hots, jende askok pentsatzen duela, ezagutzen ez duelako, ez dagoela honelako lanik, edo daudenak adituei zuzendutako lan gozakaitzak direla. Eta bestetik, gure arazo espezifikoa, euskararen egoera ahula.

Horren guztiaren kontra egin nahi dugu, guztiz kontrakoa erakutsiz: badagoela ezagutzaren inguruko material asko eta asko, eta atsegingarria izan daitekeela. Gainera, belaunaldi aldaketa dator eta hezkuntza euskaraz egin dutenen txanda da. Horiek eskertuko eta gozatuko dituzte honelako produktuak, honelako liburuak ez zaizkie hain arrotzak egingo euskaraz eskolatuei.

Argitaratzeko daudenak
Eder behar du. Graham Farmelo.
Itzultzailea: Fernando Morillo.
Gaia: Zientzia modernoko ekuazio bikain-dotoreenak, istorio bihurtuak.

Formen matxinada. Jorge Wagensberg.
Itzultzailea: Juan Garzia.
Gaia: Eboluzioa eta izadiko formak.

Hizkuntzaren sena. Steven Pinker.
Itzultzailea: Garikoitz Knörr.
Gaia: Hizkuntzaren instintuari buruz.

Gogamen basatiak. Marc Hauser.
Itzultzailea: Irene Aldasoro.
Gaia: Zer pentsatzen dute benetan animaliek?


Orain artekoak

Antropologo bat Marten. Oliver Sacks.
Itzultzailea: Xabier Olarra.

Sagua, eulia eta gizakia. François Jacob.
Itzultzailea: Juan Garzia.

Loroaren teorema. Denis Guedj.
Itzultzailea: Jon Muñoz. (CDa F. Morillok).

Giza gorputza lanean. JMA Lenihan.
Itzultzailea: Irene Aldasoro.

Zenbakirik gabe bizi. John Paulos.
Itzultzailea: Josu Zabaleta.

Liburuak eskuratzeko
ZIO liburuak liburu denda arruntetan daude eta nahiago duenak EHUko webgunearen bitartez eska ditzake. www.ehu.es helbidean dago informazioa, «Argitalpenak» atalean edo Euskara Errektoreordetzako atalean. Durangoko Azokan ere izango dira.


Azkenak
2024-09-27 | Euskal Irratiak
Amaia Fontang
“Hau da etorkinen geroa gobernu berriarekin: kontrola, kanporaketak eta kriminalizazioa”

"Segurtasun gehiago, inmigrazio gutxiago". Bruno Retailleau barne ministro frantsesa argi mintzatu da, kargua hartu berritan. Etorkinen gaineko kontrola azkartu nahi du Michel Barnier lehen ministro eskuindar-kontserbadorearen gobernuak, eta jada Retailleauk aitzinatu... [+]


Nafarroako Gobernuak administrazioan sartzeko euskara baloratzeko merezimenduen dekretua onartu du

Premiazko txostena eskatu dio Nafarroako Kontseiluari. Behin betiko onartzeko aurretiazko urratsa da, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak aurreko dekretuaren zati batzuk baliogabetu eta bost urtera.


Emakume* Abertzaleen X. Topaketa egingo dute azaroaren 16an Laudion

Egun osoko egitarauarekin elkartuko dira, eta Euskal Herria feministaranzko bidean, nondik, nora eta nola trantsitatu nahi duten zehazten jarraitzeko konpromisoa berretsi nahi dute.


Antena 3 telebistak Donostiari buruz egindako erreportaje “arrazista eta sinplista” salatu dute

Antena3 telebista kate espainiarreko Espejo Público saioak erreportaje sentsazionalista bat eman zuen asteazkenean, Donostiako ustezko segurtasun faltaren inguruan eta fokua gazte magrebtarretan jarriz. Erreportajea publikoki salatu du Kaleko Afari Solidarioak (KAS)... [+]


“A”, Arabako familia-upategien ardoa bereiziko duen marka berria

ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteko upategiek ekoitzitako ardo botilek bereizgarri propioa izango dute uzta honetatik aurrera. Markaren sustapen kanpaina ere egingo dute Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hiriburuetan. Kontsumitzaileei lagundu nahi diete Arabako ardoak eta... [+]


Dela klima aldaketa, dela Ukrainako gerra, arrakalatu egin da Artikoko bake neurtua

Artikoari begira jarri eta XXI. mendeko erronka eta arazo handienez hitz egiten bukatzen dugu aski fite: geopolitika, edo hobeki erran gerlak eta klima larrialdia. Horretaz kontziente, Artikoko Batzarraren baitan egin ahala eraikitzaile eta bakezale izateko jarrera izan dute... [+]


Etorkizunean ere mendien alde

Orain dela hogei bat urte izandako mehatxuak datoz Gipuzkoako mendietara berriro ere, eta ez nolanahiko neurrian, gainera; tamaina eta kantitate handiagoan baizik. Proiektuok –bakarren bat jadanik eraikia; Zubietako erraustegia, kasu– landa-eremuan edota mendian dute... [+]


Migratzaileei hizkuntza harrera egiteko jardunaldiak egingo dituzte Gasteizen

Urriaren 10 eta 11n Gasteizko Europa Jauregian egingo dira Euskalgintzaren Kontseiluak eta Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak lankidetzan urtero antolatzen dituzten jardunaldiak.


Iruñeko Ezpala tabernari eraso egin zioten Boixos Nois taldeko ultren kontrako akusazioa artxibatu du epaileak

Iturramako taberna herritarrari eraso egin zioten egunean bertan Iruñean ziren arren, salatutakoan parte hartu zutenik ezin dela frogatu dio epaileak. 2022ko azaroan Ezpala taberna txikitu eta bertan ziren bezeroak jipoitu zituzten Bartzelonako ultrek.


2024-09-26 | ARGIA
Realeko entrenatzaileak euskaraz jarraitu zuen, zenbait kazetari frantziar kexatu arren

Realeko futbol taldeko entrenatzaile Imanol Alguacilek, Nizan, Europako Ligako partiduaren aurretik eskainitako prentsaurrekoan euskarazko hedabideei euskaraz erantzuten ari zela, hainbat kazetariren kexa entzun behar izan du. Duela astebete antzeko egoera gertatu zen... [+]


EH Bilduk, EAJk eta PSE-EEk akordioa adostu dute Osakidetzako lan eskaintzen eredua berrikusteko

Osakidetzako lan eskaintza publikoen eredua "berrikustea" eta kontsolidazio prozesuak "bukatzea" galdatzen duen ekimen parlamentarioa adostu dute hiru alderdiek.


2024-09-26 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia 6. eguna
Por donde pasa el silencio


Greba arrakastatsua Nafarroako Hezkuntza Publikoan

Nafarroan hezkuntza publikoko milaka irakasle greba egitera daude deituta ostegun honetan eta mobilizazio ugari iragarri dituzte sindikatuek. Ratioen jaitsiera, plantillak egonkortu eta gainzama arintzea eskatzen dute, besteak beste: "Gobernuari dagokio hezkuntza publikoa... [+]


Eguneraketa berriak daude