Ihesi: Urreako Haitza, Alegiatik Amezketara Aralarren zelatapean
Altzo Muino, Altzo herriko gune nagusia, begien bistan dugu dagoeneko. Ipintzatik Lizarreta baserrira doan bidexka hartu eta zelaian gora egingo dugu, Mendizabal baserriaren albotik igaroz pilotalekua eta Santa Barbara ermita dauden muinora heltzeko. Baserri eta etxe dotorez osaturiko Altzo Muinon gaude, Otsabio mendiaren oinean, eguneko igoera nagusiari aurre egiteko prest. Herria zeharkatu eta honen amaieran Altzoko eremu garaieneko baserri sakabanatuen bila atsedenik gabe abiatzen den pista jarraituko dugu pare bat kilometrotan, harik eta bidegurutze erabakior batean margo-ikur zuri-horiak jarraitzeari utzi eta «Otsabio» dioen gezi bati jaramon eginaz mendiko bidexka lokaztu batean barneratu arte. Ibilbidearen gogortasun eta edertasuna neurri berean hazten doazela somatuko dugu Otsabioko maldak gaindituz goazen heinean. Ernio, Uzturre edo Murumendi bezalako gertuko mendiak izango ditugu ikusgai gibelean, aitzinean Otsabio bera izango baitugu ikuspegia eragotziko diguna. Bada, Otsabio mendiaren gailurrera heldu baino lehen, zenbait bidegurutze «nahasgarri» ere; haatik, bide nagusia nahiko nabarmena da uneoro, eta gure mendigoizale senari jarraiki, gorantz egingo dugu zalantzak uxatuz, Otsabioko gurutzera heldu arte (802 m). Zuhaixkek mugatuko dute Otsabio gailurretik dugun ikuspegia, baina Txindoki, Balerdi eta Amezketako Malloa izenez ezaguturiko Aralar mendimultzoko eremuaren ikuspegi ez hain ezagun eta zoragarriaz gozatu ahal izango dugu, landarediak aske utziriko zirrikituetan begiratuz.
Aukera ezberdinak eskainiko dizkigu Zarateko lepoko igarobide estrategikoak; Nafarroako Azkarate herrirako jaitsiera azkarra abiatzen da ezkerrera (2 km), eta Gipuzkoako Bedaio herrira jaisteko aukera izango dugu eskuineko bidea hautatuz gero (3 km). Gure bideak, berriz, aurrera egingo du, Balerdi handiaren anaia txikia den Urreako Haitza mendi koxkorra ezkerretik saihestuz Urdilleko lepora eramango gaituelarik.
Sasoi betean dauden mendizaleek, Balerdi igoaz luzatu dezakete eguneko ibilaldia, Urdilletik Astunaldeko leporainoko igoera gogorrari aurre egin, Balerdiko gailurrera heldu, Buruntzuzineko txaboletara jaitsi eta hemendik Amezketa herrira inguratuz.
Margo-ikur zuri-gorriei jarraiki osatuko dugu ibilaldiaren azken zatia; Balerdi mendia inguratzeari ekingo diogu bide lau bezain ederretik, Amezketa herria geroz eta gertuago ikusteko aukera izango dugularik.
Alegitik abiatu garenetik 18 kilometro ibili ondoren, bidegurutze garrantzitsu eta egoki adierazitako batera helduko gara, Larrondoko larreetatik gertu, zeinetan GR-121 (Gipuzkoako Bira) eta GR-20 (Aralarko Bira) banatzen diren. Lehenak, Aralarreko goi larreetarako bidea hartzen du, Buruntzuzineko txaboletara, eta bigarrenak, beherantz egingo du, 3 kilometro eskaseko jaitsiera azkarrean Amezketara heltzeko. Azken hau aukeratuko dugu gure ibilbidea osatzeko.
Luze baino lehen, bidexka baso-pista batekin elkartuko da eta eroso osatuko ditugu azken kilometroak. Amezketako herrigunera iritsi aurretik, San Martin ermitatik igaroko gara, eta azken metroak osatu ondoren, San Bartolome elizarekin topo egiteak Amezketara heldu garela adieraziko digu (200 m).
Ibilaldia leku berean hasi eta bukatu ez dugunez, nolabait Alegiara heltzeko modua egin beharko dugu; Tolosatik Alegia, Amezketa, Abaltzisketa eta Larraitzera doan autobusa hartu beste aukerarik ez dugu izango kotxera itzultzeko. Edo, gomendagarriagoa dena: etxetik Alegiara eta Alegiatik etxerakoa garraio publikoz egitea. Irudimena lagun, zeharkaldi ederrak osatu daitezke euskal geografian barrena autoa etxetik mugitu gabe...
Ikusmin honi etekin ekonomikoa atera nahian, elkarte moduko bat osatu zuten Eleizegiren irudiaren inguruan, Altzoko Erraldoia herriz herri eramanaz. Ikusmina areagotzeko, zenbait trikimailu erabiltzen omen zituzten ikuskizunaren sustatzaileek, Eleizegi garai hartako Espainiako Armadako jantziak soinean zituela agerraraztea, esaterako. Espainian, Portugalen, Frantzian eta Ingalaterran ere ibili omen zen gure erraldoia.
Unean-uneko bere neurriak zehazte aldera, hainbat neurketa egin omen zizkioten bere bizitzaren joanean. Diotenez, 2 metro eta 42 zentimetroko altuera eta 200 kilo pasatxoko pisua izatera heldu zen. Derrigorrez neurrira eginiko jantzi eta oinetakoak behar izateaz gain, ez omen zen makala Altzoko Erraldoiak egunero elikatzeko behar zuen janari kopurua, hiru pertsona arruntek adina jaten baitzuen. Berrogeita hiru urte bete ostean hil zen, 1861. urtean, Ipintzan bertan.
EAEko haurren %6,4ak eta Nafarroakoen %10,2ak ikusmen pobrezia du. Visión y Vida elkarte espaniarrak egin du estatuko azterketa. Txostenaren arabera, ikusteko arazoak dituzten haurren eragozpen larriena da ez duela minik egiten, eta familiek, baliabide ekonomikorik ez... [+]
Urtea bete da Hamasen urriaren 7ko erasoak gertatu zirenetik. Ordutik, Israelek Gaza suntsitu du eta guda inguruko herrialdeetara zabaltzen ari da pixkana. Urtebete honetako gertaera nagusiei errepasoa emango diegu kronologia honetan.
Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]
Bi T10 pistola elektriko erosiko ditu udalak, baina beste sei erostea eskatu dute poliziek. Arma zurien erabileraren ustezko gorakada hartu dute aitzakiatzat, erabilera justifikatzeko. Gero eta udaltzaingo gehiagotan ari dira taser pistolak eskuratzen; Ertzaintzaren BIZKOR... [+]
Arabako Mendiak Aske elkarteak zorionak eta eskerrak eman nahi dizkio Arabako Foru Aldundiko Natura Ingurunearen Zerbitzuari, Bonelli arranoa gure lurraldean berriro sartzeko Aquila a-Life proiektuarekin lortutako arrakasta dela eta.
Guztiz kontziente gara proiektu honek... [+]
Donostiako Udalak iragan osteguneko udalbatzarrean iragarri zuen moduan, zaborren tasa % 26,5 igoko du, 2025eko urtarriletik aurrera, Hondakinen 7/2022 Legeak horretara behartzen duela argudiatuta. Eguzkik, ordea, salatu du legea kostuei begira aplikatzen duela soilik, eta... [+]
Maria Elena Escudero 56 urteko emakumea azkenean Mendigoiti ikastetxeko bere garbitzaile lanera itzuli behar izan da ostegun honetan, Iruñeko Mendillorri auzoan. Asteazkenean ez joateko esan zioten Zaintzen enpresakoek eta ostegunean berriro baietz, aurkezteko lantokian.
Alzheimerraren inguruan haurrekin naturaltasunez hitz egitea du helburu ‘Arrain bat bezala’ antzezlanak. “Zenbat eta lehenago landu orduan eta gutxiago estigmatizatzen da”, nabarmendu du Ana Maestrojuán zuzendariak.
Lanopor egun batzuk izan nituen joan den astean. Oporrak ziren, baina ordu batzuk dedikatzen dizkiodan afizio bati emanak izan ziren, biltzar batean inbertituak: hotelean lo eta hotel bereko areto batean jardunaldiak goiz eta arratsaldez. Ordu gutxi batzuk geratzen ziren hiria... [+]
Lapurdi zeharkatuko lukeen AHT egitasmoa aitzina doala salatu du ingurumenaren alde dabiltzan elkarteen artean osaturiko CADE kolektiboak. Urriaren 12 eta 13rako jarri du hitzordua, Gironda eskualdean Lurraren Altxamenduak sareak antolaturiko protestari sostengua erakutsiz.
Uri Tzafon 2023ko martxoan sortu zen, ehunka batzuk kide dira, baina milaka jarraitzaile ditu jada eta tinko jarraitzen du bere ideia nagusia saltzen: Libanoko Litani ibaitik hegoalderako lurraldea Galilearen iparraldea da, beraz, "koloniza dezagun".
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak atzera bota du UGT sindikatuak Euskotreneko egonkortze prozesuko euskara eskakizunen aurka egindako eskaera. UGT sindikatuak horren aurka eskaria egin zuen eta epaileak azpimarratu du eskakizunak UGTk berak sinatutako lan-hitzarmenean onetsita... [+]
Alfaro kontseilariak “aurreko hamarkadetako politika espekulatiboak” kritikatu ditu eta kolaborazio publiko-pribatuaren aldeko apustua egin du Foru Legebiltzarrean. Helburu gisa jarri du Europa erdialde eta iparraldeko datuetara heltzea. Etxebizitzaren esparruan lan... [+]