Debekatuta dragoiak saltzea .

Baiona, 1307. Bertakoak ez ziren emakume guztiei Baionako merkatuan arraina saltzea debekatu zitzaien. Urte batzuk geroago, 1315ean ordenantza hura zabaldu eta, besteak beste, dragoiak saltzea debekatu zuten.

Ez da hau, ordea, Behe Erdi Aroan gurean indarrean egon zen arau absurdu bakarra. Hona hemen gaur egungo ikuspegitik begiratuta logika, etika edota justizia beraren mugak gainditzen dituzten beste adibide batzuk:

- Nafarroako Foru Orokorrak, XIII. mendean zioen, aitak alabarentzat senarra proposa zezakeela eta honek aitaren aukerari muzin egiteko eskubidea zuela. Bi aldiz besterik ez, ordea: hirugarrenean, aitak esandakoarekin ezkontzera derrigortuta zegoen.

- Nafarroako Foruak katu lapurreta ere jasotzen zuen. Katua ostuz gero, delitugileak animalia estaltzeko adina artatxiki ordaindu behar zuen. Artatxikirik ezean, katua bizkarrean lotu eta animalia jipoituko zuten harramazka egin zezan.

- 1269an Teobaldo II.a errege nafarrak norbait hiltzeko eskubidea eman zien Artaxoako biztanleei, beti ere hauek 2.000 txanpon ematen bazituzten Gurutzadan laguntzeko.

- Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako XIV eta XV. mendeko lege batek zioen lekukotza faltsua ematen zuenari hortzak atera behar zitzaizkiola.

- Tuterako Foruaren arabera, senarrak emaztea beste batekin harrapatuz gero, biak hil zitzakeen eta ez zuten horregatik epaituko. Emaztea bizirik utziz gero, ordea, hilketa leporatuko zioten.

- XVI. mendean, berriz, Nafarroako Foruak zioen irakaslea ezin zela hilketagatik salatu, ikaslea «nahi gabe» hil bazuen.

- Erresumako beste ordenantza baten arabera, pertsona bat hiltzen zuten animaliak atxilotu, eskualdeko epaitegira eraman eta hilketagatik epaitu behar zituzten. Hala ere, bazen salbuespen bat: zalditik erorita hildakoen kasuan, zaldia ez omen zen errudun jo behar.

- Gipuzkoan, 1397an Enrike III.ak onartutako ordenantzek heriotza zigorra ezarri zuten bost zuhaitz baino gehiago mozten zituenarentzat.

- Apustuan zilarrezko erreal bat baino gehiago jokatzen zuenak 200 maravedi ordaindu eta bederatzi eguneko kondena pasa behar zuen, 1486ko Gasteizko ordenantza batek zioenez. Fruta eta ardoa jokatuz gero, ordea, ez zen deliturik.

- 1468an baleztarekin inor zauritzen zuenari eskua moztea erabaki zuten Gipuzkoako agintariek, arma honek eragindako istripuak zirela eta. Esku bakarraz balezta prestatu eta tiro egiteko trebetasuna zuenak berriro norbait zaurituz gero, orduan heriotza zigorra jasoko zuen. Eta etxe batetik tiro egin bazuen, etxea botaraziko zuten, eraikina bera konplize zelakoan-edo.


Arrastoak

Britainiarren arbaso galiziarrak. Oxfordeko Unibertsitateko Giza Genetikako irakasle Bryan Sykes-ek Blood of the Isles lana argitaratu berri du.Sykesen arabera, uharte britainiarren arbasoak Iberiar Penintsulako ipar mendebeladetik emigratu zuten arrantzaleak izan ziren.

Bost urte pasa ditu genetista honek 10.000 bolondresen DNA laginak aztertzen eta ondorioz, zelten arrasto genetikoa eta Galiziako antzinako biztanleena ia berdina dela dio. Europako Erdialdeko tribuen oinordekotzat hartu dira zeltak orain arte, baina Sykesek uste du duela 4.000 edo 5.000 urte irten zirela iberiar kostaldetik.

Gainera, zeltak ez lirateke soilik eskoziar, gales eta irlandarren arbasoak, orain arte pentsatu bezala; ingelesak ere zelten ondorengoak lirateke eta, beraz, iberoen oinordeko.


Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude