1816: udarik gabeko urtea
Indonesia, 1815. Sumbawa uhartean, Tambora sumendiak eztanda egin zuen apirilaren 5ean. Erupzioak sortutako errautsak Java ekialderaino iritsi ziren eta sumendiaren burrunba 1.400 kilometrora entzun zen. Baina okerrena pasa zela zirudienean, hil horren 10 eta 11n, erupzio are bortitzagoa gertatu zen. Heinrich Zollinger botanista suitzarra 1847an joan zen Tamborara eta urte batzuk geroago, 1855ean, erupzio horren hasiera «garaiera ikaragarrira iristen ziren suzko hiru zutabe» bezala deskribatu zuen, jasotako lekukotzak haintzat hartuta. Guztira 50 kilometro kubo magma askatu zuela kalkulatu dute adituek. Gainera Tamboraren galdera zaharra, 1.000 metroko garaiera zuena, txikituta geratu zen erupzioaren ondorioz. Galdera erori zenean, lurrikara Surabayan sentitu zuten, Sumenditik 500 kilometrora. Azken 10.000 urtetako erupziorik handiena izan zen, gizakiak inoiz ezagutu duen izugarriena. Tamborako penintsulan bizi ziren 12.000 lagunetatik Tempo herrixkako 40 biztanleak soilik irten ziren bizirik.
Hiru eguneko gauaren ondoren, hodei beltzak jatorrizko Tamboratik alde egin zuen. Baina atmosferara jaurtitako errauts bolkaniko kantitate izugarri hura Ipar Hemisferioan zabaldu zen hurrengo hilabeteetan.
Europa Gerra Napoleonikoen jipoitik errekuperatzen ari zen oraindik eta planetaren beste puntan gertatutakoak sekulako eragina izan zuen bertan. Errauts bolkanikoak ez zien uzten eguzki izpiei lurrera iristen eta tenperaturak jaitsiera handia izan zuen hurrengo hilabeteetan: 1816ko udan, erupzioa gertatu eta urtebetera, elurra egin zuen ia kontinente guztian, abuztuan goizero izotza izan zuten, ekaitzak eta euri-jasak noiznahi eta ibai nagusiek uholdeak izan zituzten (Rinek berak gainezka egin zuen). Uzta erabat suntsituta geratu zen. Frantzia eta Ingalaterran gari biltegiak hartzen saiatu zen hainbat herritar. Hungarian elur marroia bota zuen errautsaren eraginez; Italian, berriz, elur gorria ikusi zuten. Diote heriotza tasa bikoiztu egin zela urte hartan Europan, sumendiak 200.000 heriotza inguru eragin zituela bertan. Ordutik «Udarik gabeko urtea» esan zioten 1816ari. John D. Post historialariarentzat Tamborak sortutakoa «Mendebaldeko azken subsistentzia krisi handia» izan zen.
1816ko uztail hartan, Lord Byron, Shelley, Polidori eta beste idazle batzuek «uda»ko oporraldia Suitzan pasatzea erabaki zuten. Baina tenperatura baxuek eta euri-jasek etxe barruko babesean ordu asko pasatzera behartu zituzten. Naturaren munstro hark lagunduta, Mary Shelleyk bere munstroa erditu zuen; Frankenstein idatzi zuen Tamboraren errautsen itzalpean.
-----------------------------------------------------------------------------
Osaba Sam.
Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]
Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.
Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.
Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.
Atzo eguerdian labanaz eraso zion bere amari Irunen eta Donostiako Ospitalean hil da. Erasotzailea epailearen aurrean deklaratzeko esperoan dago.
Otsailaren 6 honetan zenbatu dituzte departamenduko laborantza ganberarako bozak. Biarnoa eta Ipar Euskal Herria biltzen dituen departamenduan lehen indarra izaten segitzen du agroindustriaren sustatzailea den FDSEAk baina indarra galdu du: %54tik %46ra pasa da.
Aurtengo urtarrila 1850. urteaz geroztik beroena izan dugu. Gainera, aurreko hilabeteen joera mantentzen du, azken hemeretzi hilabeteen artean, hemezortzigarrena da bero erregistroak apurtzen.
Nazio Batuen Erakundeak adierazi duenez, Goma hiria hartu ondoren hango espetxe batean zeuden ehunka emakume bizirik erre zituzten M23ko matxinoek, eta denak hil. Herrialdearen ipar ekialdean borrokan diharduten talde armatuek sexu indarkeria "arma gisa" erabili dutela... [+]
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Manifestazioa goizeko 11:30ean izango da, Justizia Jauregian. Mugimenduak euskaldunon eskubideen alde eta auziperatuekiko elkartasunean luzatu du deialdia. Auziperatuek iazko Euskararen Egunean Baionako Justizia Auzitegian "Justizia Euskararentzat" pintaketa egin zuten... [+]
AEBetako presidentearen Gazako palestinarrak kanporatzeko asmoak aurkako erreakzio ugari eragin ditu nazioarteko nahiz herrialdeko politikan, baita Alderdi Errepublikanoan ere. Gehienek "garbiketa etnikoa" sustatzea egotzi diote, baina Trumpek bere asmoa berresten... [+]