Mirentxu Larrañaga Sueskun: «Gizaseme haietariko asko obus-shockak jota geratu zen»


2021eko uztailaren 12an
Zein da liburu honen historia?
Private Peaceful izena ustekabean aurkitu zuen Michael Andrew Brigde Morpurgo egileak Bedforden dagoen hilarri batean. Haren azpian ehortzitako soldadu soil eta ezezagun baten oroigarri-edo zen. Bedford, Ingalaterrako Bedfordshire konderriko hiriburua da, eta han dago hilarri hori, hain zuzen ere, Commonwealth-eko gerra-hilarriak gordetzen dituen hilerrian.

Beraz, zeuk euskaratutako Peaceful soldadua eleberrian kontatzen dena egiazkoa da?
Ez. Morpurgoren nobelak hilarri hartako soldadu ezezagunaren izena titulutzat badarama ere, eta protagonistek abizen hori duten arren, fikziozko istorioa du kontakizun. Benetako pertsonen aipuak (bizidunenak nahiz hildakoenak), egiazko toponimia-izenak, edota gertakari historikoei buruzko erreferentziak oro, mailegu gisa baino ez darabiltza egileak, fikzioa ahalik eta testuingururik egiantzekoenean kontatzearren. Bestelako izen, pertsonaia, toki eta jazoera guztiak, Morpurgoren irudimenari zor zaizkio.

Britainia Handiko armadak fusilatu zituen berezko soldaduen omenez eginikoa da, ez da hala?
Bai. Desertatzeagatik, koldarkeriagatik edota beren postuetan lokartze hutsagatik hil zituzten. Gizaseme haietariko asko, obus-shockak jota geratu zen. Gerra-neurosiarekin. Obus eztandek eragindako ikara zela-eta, nerbio krisiak eta bihotzekoak izaten zituzten soldaduek; izan ere, asko eta asko, bizirik lurperatuta egon izan ziren, inoiz edo behin, obus eztandaren batek lurrez estali eta gero.

Peaceful soldadua
Michael Morpurgo
Alberdania
194 orrialde
19,50 euro


Lehen Mundu Gerran fusilatutako gazte haiek

Jakina da Lehen Mundu Gerrako gudu-zelaietako borroketan parte hartu behar izan zuten gazteen artean gerra hark eragin zuen triskantza. Milaka eta milakaren heriotza edota betirako elbarri gelditu behar izana. Aipatu izan dira ere agintari militarrengandik soldadu haiek jasandako bidegabekeriak -adibidez, zinean, Senderos de gloria filma izan daiteke adibide garbienetako bat-. Michael Andrew Bridge Morpurgo idazle britainiarrak, Britainia Handiko eta Commonwealth erkidegoko armadetan izandako bidegabekeriak ekarri ditu konturanobela honetan, 1914-1918ko gerra bizitako soldadu gazte baten oroimenen bitartez. Izan ere, 290 soldadu inguru fusilarazi zituzten, ihes egiten saiatzea edo koldarkeria leporatuz, salatuei, nork defendatuko ez zituen gerra-epaiketa laburrak egin ondoren.
Mirentxu Larrañaga Sueskunek Alberdaniarentzat euskaratutako liburuan Michael Morpurgok argi adierazten duenez, gaurdaino, ez du inork sekula ofizialki aitortu soldadu haiek pairatu zuten bidegabekeria. Britainia Handiko Gobernuak uko egiten baitio, oraindik ere, hil ondoko barkamenak emateari.

Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


Eguneraketa berriak daude