Neurrigabekeriak

Baiona, XIV. mendea. Ardoaren neurrian iruzur egiten zuten tabernariei erpurua mozten zieten. 1304an, gainera, ustezko iruzurra jasan zuen pertsonak zin egitea delituaren frogatzat jotzen zen. Ez zen tabernari asko egongo Baionan hatz guztiak gordetzen zituena. Baina neurri gabeko zigor hau ez zen salbuespena izan gurean; hona hemen egungo ikuspegitik absurduaren muga gainditzen duten beste adibide batzuk:

3 1297an Migel De Viana preso sartu zuten San Adriango gazteluan asto bat lapurtzeagatik. Gau hartan bertan hil zen ziegan zegoela. Hala ere, sententziak zioen urkatuta hil behar zuela eta hurrengo egunean gorpua lepotik zintzilikatu zuten, delitugileak ezarritako zigorra jaso zezan. XV. mendean Santxikotorra Bardeetako bandidorik ezagunenak bere buruaz beste egin zuen, baina kasu honetan ere gorpua urkatu egin zuten gero.

- Nafarroako Comptos Ganberako erregistro baten arabera, 1333an Garcia de Rada erre egin zuten Valtierrako Sancho Rodriguezen etxean lapurreta egiteagatik eta asto batekin seigarren manamendua hausteagatik.
- Urte hartan bertan, 1333an Tuterako Pedro Rodriguezi belarriak moztu zizkioten ardi batzuk lapurtzeagatik. Jacob Fustiñanako judua ere belarri gabe geratu zen bi opil ostu ondoren. Emakumeen belarriak ere arriskuan zeuden; hala, 1334an Artaxoako Maria Xardinari belarriak moztu zizkioten «lapurreta txikiengatik»; eta zigor bera jaso zuten Sansoaingo emakume batek oihal batzuk lapurtzeagatik eta Pitillasko beste batek irina baimenik gabe hartzeagatik.
- 1417an Baionako arrantzale batek igandez lan egitea erabaki zuen. Jainkoaren eguna ez errespetatzeagatik ontzia erre zioten, masta, arraun, sare eta guzti Lapurdiko hiriburuko Nôtre-Dame plazan.
- 1486ko irailaren 28an Gasteizko udalak 60 marabedi ordaintzera zigortu zuen ezpatadantzari talde bat, «sortzen duten iskanbila eta odol isurketagatik». Ez dakigu dantzariek delitua propio egin zuten ala odol isurketa trebetasun faltaren ondorio izan zen.
- Urte horretan bertan, Bergarako alkatea bereziki krudela izan zen Pedro Ortiz Arizmendi herrikidearekin. Ez zaigu iritsi egindako delituaren berri, baina bai zigorraren xehetasunik: lehenik eskuineko eskua ebaki zioten. Gero eskuak eta hankak lotu, lurrera bota eta burua estali zioten, azkenik lepoa mozteko. Sententziak zioen zigortua odolustutzen utzi behar zela «arima gorputzeko beste zatietatik banandu arte».

Astakeria hauek guztiak -eta horrekin ez ditugu soilik astoa protagonista duten kasuak aipatu nahi- ez ziren soilik agintarien muturreko interpretazioen ondorio izan, zentzu gabeko legeak ere hor baitzeuden. Baina legeriak beste atal oso bat merezi du eta hurrengo baterako utziko dugu.


Arrastoak

Mona lisaren irribarrea misteriotsua zela erabaki zuen behin norbaitek. Badirudi Leonardo Da Vincirekin zerikusia daukan guztiak misterioa gorde behar duela halabeharrez. Berriki Giocondaren irribarrearen interpretazio berri bat eman da argitara: irribarre horrek modeloa haurdun zegoela esan nahi omen du. Gogora dezagun, beste teoria batek Mona Lisa benetan mutiko gazte bat zela zioela. Eta erretratatua Leonardo bera zela esan duenik ere bada. Are gehiago; Leonardoren homosexualitatea frogatzen duela -homosexualek, homosexual izateagatik, euren burua emakumez jantzita erretratatzeko beharra sentituko balute bezala-. Eta irribarre horren atzean, misteriorik, jeinuaren keinu berezirik edo mezu gorderik ez balego? Orduan Mona Lisa algaraka egongo zen haren inguruan esaten diren guztiak entzunda.


Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


Eguneraketa berriak daude