Mumtaz Mahali begira .
Jahangir enperadorearen semea izaki, jaiotzetik boterera bideratu zuten Shah Jahanen bizitza. Baina gaztetan aitaren kontra oldartu zen, gerora bere semeek egingo zuten bezala. Hala ere, Jahangir hil zen garaian adiskidetuta zeuden aita-semeak eta Shah Jahan Agrara joan zen 1627an zegokion tokiaren bila. Urtebetez etsaiak garbitzen pasa ondoren izendatu zuten enperadore.
Ordurako Shah Jahanek 14 urte zeramatzan Mumtaz Mahal ederrarekin ezkonduta. Bien artekoa benetako maitasun harremana omen zen. Gainera, Mumtaz enperadorearen aholkularia zen, bidaia guztietan haren alboan zegoen, baita kanpaina militarretan ere. Biek batera luxu orientalez eta kulturaz betetako gortea osatu zuten. Shah Jahanen harribitxi bilduma munduak inoiz ezagutu duen ikusgarriena zela diote.
Mumtaz Mahalek 14 seme-alaba izan zituen, baina azkena erditzean hil zen, senarrak 38 urte zituela, boterera iritsi eta hiru urtera. Tristurak jota, enperadoreari ilea eta bizarra urdindu zitzaizkion hilabete gutxian. Emaztearen omenez betiereko maitasunari eskainitako monumentua eraikitzea erabaki zuen, historiako mausoleorik ederrena. Eta obrari emaztearen izen laburtua ipini zion: Taj Mahal.
Marmol zuria eta bestelako materialak India guztitik ekartzeko 1.000 elefantetik gora erabili zituzten. 20.000 langilek 22 urtez jardun zuten eraikina osatzeko. Guztira, 32 milioi rupia xahutu zituen enperadoreak. 1652an amaitu zituzten lanak. Legendak dio (baina frogarik ez da gaurdaino topatu) Shah Jahanek 20.000 langileen hatzak moztu arazi zituela, inoiz horrelako obra ederrik eraiki ez zezaten.
Bost urte geroago enperadorea gaixotu eta bere lau semeak elkarren aurkako borrokan hasi ziren boterea lortu asmoz. Hirugarren seme Aurangzeb-ek anaia zaharrena hil eta aitaren osasuna hobetzen ari zela ikusita, bere gotorlekuan giltzapetu zuen. Badaezpada, bere beste bi anaiak eta iloba ere exekutatu zituen Aurangzebek.
Bere azken zortzi urteak, gotorleku-espetxean sartuta eman zituen Shah Jahanek, luxuz inguratuta eta leihotik Taj Mahali begira. Hil zenean emaztearen ondoan ehortzi zuten.
Azteken mendekua.
Urte horretan Zultepec izenez ezagutzen zen hirian, aztekek 550 pertsona hil zituzten, gehienak emakume espainiarrak eta kolonizatzaileekin kolaboratzen zuten maiak. Sei hilabetetan burutu zen sarraski errituala. Cacamatzin Texcoco hiriko jaunaren hilketaren mendekua izan zen. Gainera gorpuak jan omen zituzten erritual erraldoiean eta orain hezurrak aztertuz, gorputzak egosiak izan zirela frogatu da.
Hezur hauek pilatu eta ezkutatu egin zituzten espainiarrek aurki ez zitzaten. Dena den, Hernan Cortesek sarraskiaren berri izan zuen eta 1521ean Zultepec eraso eta hiria txikitu zuen. Ordutik hiriak Tecuaque izena hartu zuen, «jendea jan zuten tokia» náhuatl hizkuntzan.
Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseilutik herritarrak animatu dituzte azoketan erostera eta ekoizleak gertutik ezagutzera. Uztailaren 29an Zigoitian izango dira, eta abuztuaren 23an, Zarautzen. Urriaren 27an amaituko dute udako denboraldia, Villabonan.
Hamas, Fatah, Palestina Askatzeko Herri Frontea, Palestinako Jihad Islamikoa eta beste hamar taldek hitzarmena sinatu dute, genozidioa amaitu ostean “Palestinako lurralde guztien” gaineko agintea izateko. “Okupazioaren aurka borrokatzeko” eskubidea dutela... [+]
Euskaltzaleen Topaguneko kideek euskara sustatzeko jarreren inguruko datu kezkagarriak hauteman dituzte. Hori dela eta, Gero eta aldeko gehiago gizartean ikerketaren bidez, herritarrak euskarara hurbiltzeko estrategia berriak landu dituzte. Horretaz mintzatu dira, apirilean,... [+]
1984ko urriaren 23an ETAren garaian Espainiako Barne Ministerioak onartutako aginduan, “arriskugarritasun eta nekagarritasun” kontzeptuengatik “ordainsari” bat zehaztu zuten Espainiako Polizia Nazional eta Guardia Zibilarentzat, “eremu... [+]
Ikusiker Ikus-entzunezkoen Behategiak Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) eta Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) 2.800 ikasleri egindako galdetegiaren arabera, plataforma digitaletan gazteek edukiak ez dituzte euskaraz kontsumitzen. Horrekin “arduratuta”... [+]
Ekida Arte Ekimen Sozialistak arte eskola antolatu du Donostian, asteazkenean hasi eta larunbatera bitartean. Paraleloki, lau egunez, bi formakuntza saio egingo dira: muralismoari eta arte bisualei buruzkoa bata; eta antzerkiari eta arte eszenikoei loturikoa bestea. Sarbidea... [+]
Arkaiako erromatarren eremu termalean San Tomas ibaiari loturiko azpiegitura hidrauliko handi bat aurkitu dute, baita lur azpian 3.000 metro koadroko eraikin bat ere, garai hartako etxalde batenak izan daitezkeen arrastoekin.
Lakuak bere eskumenei muzin egin die berriro langile publikoen dekretua Madrilen onartu aurretik??Hiru urtean, EAEko langile publikoek erosahalmena %6 galdu dute, sindikatuaren aburuz.
"Kereilatuei –Chorche Tricas eta Iker González kazetariak– egotzi eta iraingarritzat jotzen zaizkien artikuluak "adierazpen- eta informazio-askatasunaren barruan daude", eta Zaragoza en Común-eko zinegotzi Suso Domínguezen kasuan... [+]
Dimako Udalaren atzen osoko bilkuran, garagarrilaren 17an, Dimener Dimako Energia Barriztagarrien Komunitatearen estatutuak onartu eta Udala alkartearen kide laguntzaile izatea eztabaidatu eta onartu zen.
Palestinar errefuxiatuen kanpalekuen ondoko ur zikinetan Poliomielitis birusaren kontzentrazio altuak topatu dituzte. UNICEFek ohartarazi du “hondamendia” gertatzeko aukera asko daudela.
Laugarrenez altxatu da eguzkia Baionako besten eremu setiatuan eta uste dut, septentrioko Euskal Herri honetan, hatsa hobekiago hartzen dugula, batez ere gure hiru diputatuak Fronte Herritar Berrikoak direlako eta olde beltz-kakia hirugarren postura zokoratu dugulako. Bi gauza,... [+]