Makina bat kontu


Inurrien masailezurra, azkarrena

Kaliforniako Unibertsitateko eta Illinois Unibertsitateko hainbat ikerlarik, egun ezagutzen den gorputz zati baten higidurarik azkarrena inurri batena dela jakinarazi berri dute. Ezaugarri hori duen inurriak defentsa eta erasorako oso ahalmen interesgarriak ditu.

Azterketa egin ahal izateko abiadura handiko irudiak erabili dituzte eta horien arabera, inurriek masailezurra milisegundo batean ixten dute, hau da, 137 kilometro orduko abiaduran.

Ikerlarien esanetan, masailezurrek, azkarrak izateaz gain, indar handia egiten dute eta hori etsaiak uxatzeko nahiz airean zehar hegan egiteko oso baliagarria zaie.

Munduko errekorra duen inurria Odontomachus bauri izenekoa da eta Erdialdeko Amerikan eta Hegoamerikan bizi da. Bere harrapakinen artean termitak eta beste inurri espezie batzuk daude eta bera harrapatzen dutenak berriz, armiarmak, igelak eta muskerrak dira.

Oso buru gihartsua dute eta masailezurra ixtean sortzen duten potentzia erregulatzeko gai dira. Adibidez, defentsarako askoz ere abiadura handiagoz ixten dituzte masailezurrak erasorako baino eta abiadura handi horren eraginez ahoaren barnean har dezaketen mina saihesteko, motelgailu mekanismo berezia dute.

Mugimendu guzti hauek ongi ulertzea oso garrantzitsua da gerora gizakiak sortzen dituen mekanismoetan aplikatu ahal izateko.


Atmosferako metanoaren aldaketak

Metanoa berotegi efektuan eragina duen gasetako bat da eta garrantzitsua gainera, CO2ak baino hogei aldiz gehiago eragiteko ahalmena baitu. Hainbatek dioenez, 90eko hamarkadatik aurrera metano kopurua ia egonkor mantentzen da atmosferan. Irailaren amaieran Nature aldizkarian Philippe Bousquet eta beste ikerlari batzuek argitara emandako artikuluan, ordea, gaiaren inguruko hainbat xehetasun interesgarri eman dituzte.

Ikerlari horiek 1984 eta 2003 urteen artean mundu osoko 68 estaziotan bildutako datuak aztertu dituzte. Hala, Sobiet Batasuna zena erortzearekin batera metanoaren jaitsiera nabaritu zela ikusi zuten, baina 1999an Txinaren hazkundearekin batera metano mailaren hazkundea izan dela ere nabaritu dute. Gertaera honez gain, munduan zehar lehorteak handiagoak izan direnez, metano gutxiago isuri da atmosferara bide naturaletatik eta horregatik Txinak isuritakoa orekatu egin da.

Hala ere, datozen urteetan Ipar Poloan gertatzen ari den berokuntzarekin itsas padura pila bat agerian gera daitezke eta hauek metano dezente isuri dezakete. Beraz, aipatu ikerlarien arabera, oso kontuz behatu beharko ditugu naturan gertatzen diren aldaketak, datu orokorrek ez baitute gertatzen ari dena islatzen.


Azkenak
Patri Urkizu euskaltzale, ikertzaile eta idazle lezoarra zendu da

78 urterekin hil da ibilbide oparoa izan duen euskaltzalea. Euskal Filologian doktore izateaz gain, hamarnaka lan argitaratu zituen, poesian, nobelan zein saiakeran, baita biografiak eta bertso bildumak ere. Lan handia egin zuen antzerkigintza ikertzen.


2024-12-18 | ARGIA
Euskal Y-a ez da Ipar Euskal Herriarekin lotuko gutxienez 2042 urtera arte

Frantziako Gobernuak Espainiakoari baieztatu dionez, Abiadura Handiko Trena ez da Hego Euskal Herrira iritsiko (Irungo loturara) gutxienez 2042 urtera arte. Ez dago Parisen lehentasunen artean.


2024-12-18 | Mara Altuna Díaz
Migratzaileen Nazioarteko Eguna | Alberto Flores-Uranga, artzaina
“Amerikak asko eman dit, baina nik ere asko eman diot Amerikari”

20 urte zituela, Alberto Flores-Uranga Mutrikutik Idahora (AEB) joan zen artzain. Bakardadean, mendietan galduta, maiz koiote eta hartzak begira zituela."Berriro egingo nuke, zalantzarik gabe", dio, garai haiek gogoratuta.


Siemens Gamesak 423 langilerentzako erregulazio espedientea proposatu die sindikatuei

Aldi baterako erregulazio espedienteak aerosorgailu konpainiak Asteasun eta Zamudion dituen lantegietako langileei eragingo lieke eta batzarrean bozkatuko da aurreakordioa.


Mezu kristaurik gabeko Gabon kantak, ikastetxe ugariren aukera

Gabonen erroa kristaua dela jakinda ere, erreferentzia katolikorik ez duten kantuak abestea erabakia du (edo eztabaida horretan dihardu) gero eta ikastetxe gehiagok, eskolaren printzipioetako bat laikotasuna dela oinarri hartuta.


2024-12-18 | Leire Ibar
Arrazakeriaren eta Xenofobiaren Aurkako Kontseilua sortu dute Nafarroan

Sortu berri duten organoaren eginkizun nagusien artean daude, besteak beste, diskriminazioaren aurkako politikak sortzea, migratzaileen eta gutxiengo etnikoen elkarteen parte hartzea sustatzea, Nafarroako arrazakeriaren egoera globala aztertzea, eta Arrazakeriaren eta... [+]


2024-12-18 | Julene Flamarique
BSHko langileek lantegiaren “deslokalizazioa” salatu eta manifestazioa deitu dute larunbaterako Iruñean

Alemaniatik etorritako goi kargu batek eman die 655 langileei enpresaren itxieraren berria, ohar bat "hoztasunez" irakurrita, eta langileei “lehiakortasun falta” egotzi die. Langileek presazko bilera eskatu diote BSHko operazio arduradun Pepe Justeri, eta... [+]


2024-12-17 | ARGIA
ETAren armagabetzeaz “esateko zeukan dena” esana duela adierazi du Jaurlaritzak Bakegileen salaketaren aurrean

“Jaurlaritzak esateko zeukan dena esanda dago txosten horretan” adierazi du asteartean Maria Ubarretxena bozeramaileak, Jaurlaritzak 2019an egindako txostenari erreferentzia eginez. Txosten horretan egiten den kontakizuna “faltsua eta interesatua”... [+]


2024-12-17 | Julene Flamarique
Igor Kirillov hil du Ukrainiak, Errusiako armadako babes nuklearrerako, biologikorako eta kimikorako tropen burua

Atentatua astearte goizean izan da, Kieveko auzitegi batek Kirillovi Ukrainako tropen aurka arma kimiko debekatuak erabiltzea leporatu eta hurrengo egunean. 300 gramo TNTko karga zuen lehergailuak, eta Errusiak jazotakoa argitzeko ikerketa bat jarri du abian.


2024-12-17 | Leire Ibar
Gasteizen bizi diren Gazako bost familien egonaldia era mugagabean luzatzeko eskatu dute

Palestinatik aberriratu eta urtebetera, Espainiako Gobernuak jakinarazi du familien harrera programa ez duela gehiago finantzatuko eta aterpetxe eta hostaletako egonaldia abenduaren 31n etengo diela. Urtarriletik aurrera Gasteizko Udalak Gazako bost familien ostatuaren gastuak... [+]


2024-12-17 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Autoktonoa ala inportatua da Hego Koreako krisia?

Hego Koreako presidente Yoon Suk Yeol-ek abenduaren 3ko arratsean gerra-legea ezarriz sutu zuen krisi politikoa itzaltzetik oso urruti dago oraindik. Nahiko argi badago ere kolpea sustatu zutenak ez direla irabazten ari. Oraingoz.


2024-12-17 | Leire Ibar
Urretxindorra Ikastola sexu abusuen “konplize” dela salatu dute

Bilboko ikastolako ikasle eta ikasle ohien talde batek zentroko irakasle baten partetik jasandako sexu abusuak zerrendatu ditu, eta komunikatu baten bidez salatu du ikastetxeak gizona babestu duela. Gertakariak azalera atera direnean ikastolak “beren burua zuritu besterik... [+]


2024-12-17 | Jon Torner Zabala
Otso edo hartz, abeltzaintzarekin duten elkarbizitza eztabaida-iturri da

Urriaren 19an, Xiberoko Batzorde Sindikalak bozketa egin eta adostu zuen lurraldea "babesteko zaila den eremu gisa" (ZBD) izendatzeko eskaera abiatzea, otsoaren "arriskuari" aurre egitea helburu. Artaldeei eraso egin ez badie ere, artzainek otsoari tiro... [+]


Eguneraketa berriak daude