Bizitza paraleloak

Washington (AEB), 1960. John Fitzgerald Kennedy AEBetako presidente izendatu zuten. Abraham Lincoln, aldiz, zehazki 100 urte lehenago, 1860an iritsi zen Etxe Zurira.

Biak arrazoi antzekoengatik sartu ziren historian: unerik gorenean hil zituzten, AEBetako presidente zirela, eta, euren herria tentsio sozial handiko garaitan zenean, askatasun zibilen aldeko politikaren ordezkari izan ziren. Gerra zibil odoltsua irabazi ondoren, esklabutzari amaiera emateagatik da ezagun Lincoln; Kennedy, aldiz, lege segregazionisten aurkako mugimenduaren bultzatzailetzat dauka askok. Mito bihurtuak, seguruenik izan zirena baino hobeak eta idealistagoak irudikatu dituzte gerora.

Baina ezaugarri orokor hauetaz gain, xehetasunetara jotzen badugu, hainbat antzekotasun bitxi topatuko dugu. Esan dugu biak mende bateko aldearekin iritsi zirela boterera. Bada bi presidenteek semea galduko zuten Etxe Zurian bizi ziren bitartean. Biak ostiralez hil zituzten eta bien emazteak eurekin zeuden une horretan.

Lincoln presidentea hil ondoren, Andrew Johnson izan zen postuan ordezkatu zuena; Kennedyren kasuan, Lyndon Johnson izan zen presidente berria. Gainera Abraham Lincolnen idazkariak Kennedy zuen abizena eta J. F. Kennedyrenak, nola ez, Lincoln. Boothek lortu baino lehen, presidente abolizionista hiltzeko beste saiakera bat ere izan zen 1861ean, baina Kennedy superintendenteak saihestu zuen, konplotaren bultzatzaileak atxilotuz.

Bien hiltzaileek euren hiru izenak erabiltzen zituzten eta horrela ezagutuko zituzten ondoren ere: John Wilkes Booth-ek hil zuen Lincoln eta Kennedy, berriz, Lee Harvey Oswald-ek. Lehena 1839an jaio zen eta bestea 1939an. Biak AEBetako hegoaldekoak ziren eta epaituak izan baino lehen hil zituzten; horretarako, bi kasuetan, Colt errebolberrak erabili zituzten hiltzaileen hiltzaileek.

Abraham Lincoln Ford antzokian hil zuten bitartean, Kennedy Ford markako auto batean zihoan 1963ko azaroaren 22an Dallasko kaleetan tirokatu zutenean. Eta ez zen edozein Ford hurrengo egunean mundu osora zabaldu zen argazkian ageri zena; Ford Lincoln bat baizik.

Eta azken bitxikeria bat ere topatu dute halako kontuetan denbora galtzen dutenek: hil baino astebete lehenago Lincoln Monroe hirian (Maryland) izan zen. Eta zurrumurruek diote, hil aurreko astean, Kennedy Marilyn Monroerekin izan zela.

Bien artean, hala ere, bazen ezberdintasun bat: Lincoln Alderdi Errepublikarreko burua zen, Kennedy Alderdi Demokratakoa. Baina bien artean alde handiegia dagoenik ere ezin da esan.


Arrastoak

HOMERO bizar zuriko poeta itsu moduan irudikatu ohi da, baina bere nortasunaren frogarik ez da gaurdaino topatu, bere biografia orri zuria da. Non jaio zen, bere benetako izena zein zen, pertsona erreala ote zen eta berari egotzi ohi zaizkion obrak pertsona bakar batek idatzi ote zituen eztabaidatu da, besteak beste, luzaroan.

Andrew Dalby historialari eta hizkuntzalari britainiarrak irailean liburu bat argitaratu du, rapsoda greziarraren sexua zalantzan jarriz. Orain arte gizonezkotzat hartu da Homero, baina Dalbyk bestelako iritzia du: bere ustez, Iliada eta Odisea emakume batek idatziak dira, «istorioak gizonezkoen ikuspuntutik aldentzen den angelu batetik kontatzen dituelako, sakontasun handiagoz, eta emakumezko pertsonaien sentimendu eta arrazoiak hobeto ulertzen ditu».


Azkenak
2025-01-22 | Julene Flamarique
‘Independentziara egunak’ antolatu ditu Ernaik Hego Euskal Herriko 75 udalerritan

“Independentziara egin beharreko bideaz” hausnartzea da helburu nagusia. Apirilaren 20an, Aberri Egunarekin batera,  Berriozarren ospatuko duten Gazteon Eskutik jardunaldia izango dute azken geltoki.


Esa-ko urtegiaren handitzea
Apurketaren mamua beti hor

Valentziako tanta hotzaren ondoren hondamendiaren itzala beste leku batzuetara ere hedatu da: zer gertatuko litzateke horrelako denborale erraldoi batek Esako urtegi handitua kolpatuko balu? Eutsiko ote lioke presak? Urak gainezka egingo ote luke? Galderak hor daude eta... [+]


2025-01-22 | Leire Ibar
Brasilgo suteek 2024an suntsitutako eremua Italiaren azalera baino handiagoa izan da

Brasilen suteek 30,86 milioi hektarea baso eta eremu natural suntsitu zituzten iaz, Italia osoaren azalera baino gehiago. Suteek %79ko igoera izan zuten 2023arekin alderatuta, Fire Monitorren ikerketa batek agerian utzi duenez.


2025-01-22 | Julene Flamarique
Gorriz margotu dute Iruñeko Erorien Monumentua, ‘Caídos eraitsi’ eta ‘Faxismoaren aurka lehen lerrora’ aldarripean

Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.


Groenlandia erosi nahi dute

Groenlandia, X. mendearen amaiera. Lehen esploratzaile eta kolono eskandinaviarrak uhartera iritsi ziren. Baina XV. menderako kokaleku horiek abandonatuta zituzten eta jatorrizko inuitak geratu ziren. Baina 1721an, Hans Egede misiolariak espedizio bat antolatu zuen eta kolonoak... [+]


2025-01-22 | ARGIA
140.000 eurorekin zigortu du Jaurlaritzak Zarauzko ikastola, ezarritako matrikulazio muga gainditzeagatik

Salbatore Mitxelena ikastolak 140.000 euro ordaindu beharko ditu, Eusko Jaurlaritzak Haur Hezkuntzarako ezarri dion matrikulazio muga gainditzeagatik, baina zortzi ikasleak mantenduko ditu, negoziazioen ondorio. Hezkuntza Sailaren erabakiak eta jarrerak salatu ditu ikastolak.


2025-01-22 | Julene Flamarique
Martxan da Errobiko hezegunea “Natur Erreserba Nazional” gisa izendatzeko proiektua

Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]


2025-01-22 | Inma Errea Cleix
Ez gara aire

Nafarroa Arenan Mitoaroa ikusten izandako lagun batek “telurikotzat” jo zuen entzun-ikusi-sentitutakoa. Niri ere hala iruditu zitzaidan telebista medio etxetik hauteman nuena.

Pentsa daiteke Mitoaroak piztutako grinak eta atxikimenduak proiektuaren ikusgarritasuna... [+]


2025-01-22
Armagintza moldatu gizartea eraldatzeko
Gerra hotsei aurre egin beharra

"Ez gaude prest lauzpabost urte barru datorkigunerako. Arriskua ziztu bizian dator guregana. Aurre egin behar diogu: Ukrainan gertatzen ari dena hemen ere gerta liteke” (...) “Errusia, Txina, baina baita Ipar Korea eta Iran ere, gogor ari dira lanean Ipar... [+]


2025-01-22 | Sukar Horia
Semaforoa vs. herritarrak

Zirkulazioan lehentasunek garrantzi handia dute. Gidatzeko ikasten dugun lehen gauzatakoak dira: biribilguneak eta STOPak menperatu ezean nekez lortuko dugu gidabaimena.

Hala ere, lehentasunak ez dira kontu neutroak, eta historiak eta interes kontrajarriek aldatu izan... [+]


Benito, gure emozioen alkimista hori

Oholtzak betiko utziko dituela jakinarazi zigun Benito Lertxundik badira jada hainbat aste, eta geroztik asko gara maila batean ala bestean umezurtz sentitzen garenak, halako galera edo abandonu sentsazioarekin, triste. Iruindarroi, behintzat, bere zuzenekoen zirrara azken aldi... [+]


2025-01-22 | Karmelo Landa
Korapilo-morapilo mordoilo

Hiru korapilotan mordoilotzen digute euskaldunon elkarbizitza, eta urte luzez, pazientzia handiz eta erabakitasun irmoz ekin arren, loturok askatu ezinean gabiltza. Hiru bederen badira uneko korapiloak: presoak, euskara, etorkinak.

Urte berriarekin elkartu ohi gara milaka... [+]


Eguneraketa berriak daude