Ihesi: Mari eta Mikelatsen etxera bisita


2007ko otsailaren 21ean

Gorbeialdeko inguru naturala Arratia eta Nerbioi eskualdeek osatzen dute. Ezaugarri ezberdinak dituzten inguruak izan arren, biak ala biak Gorbeiako eta Urkiolako parke naturalen eremuetan kokatzen dira. Bertan dago Bizkaiko gailurrik altuena ere: Gorbeia (1.481m).

Parke naturalaren barruan, naturaz gozatzeko ibilaldi ugari egin daitezke. Arrabako kargalekura, Atxulaurren Begira, Barazargo basoetara edota Saldropoko hezegunera, besteak beste. Baina parketik at ere badago zer ikusia eta hainbat eratako ibilaldiak egiteko aukera dago. Errotak, elizak, zubiak, karobiak, izoztegiak, dorretxeak, baserriak... ikusiko ditugu bidean. Atsedena hartzeko lekurik ere ez da falta, inguruetan picnic gune anitz aurkituko baititugu. Azpiegitura aldetik ondo hornituak denak ere.


Gorbeiako gurutzeak

Gorbeialdea ezaguna da mendizaleen artean. Ikur bihurtu da dagoeneko Gorbeiako gurutzea, 18 metroko burdinazko gurutze erraldoia. Gorbeia gainean ipini duten hirugarren gurutzea dugu berau eta Leon XIII.a Aita Santuaren gomendioaren ondorioz jarri zuten. Izan ere, mende berriaren etorrera ospatzeko, mendi tontor garaienetan gurutzeak ipini zituzten garai hartan. Eta Gorbeia, Bizkaiko mendirik garaiena izateaz gain, Arabakoa ere bada, bien arteko mugan kokatzen baita. Garai batean, Gernikako Batzar Nagusietarako deia Gorbeiako tontorretik luzatzen zuten.


Aginaldeko hagina

Mendi tontorrak, zelaiak eta basoak. Zuhaitzak ere badira Gorbeialdeko ezaugarri. Zuhaitz horietatik %65 hosto erorkorrek osatzen dute. Zenbait zuhaitzen tamainak eta edertasunak paregabe egiten ditu. Aginaldeko hagina da horren adibide. Leku pribilegiatuan kokatua dago gainera. Garai batean, baleztak egiteko erabiltzen zuten haginaren egurra eta fruituen pozoiarekin igurzten zituzten geziak. Zorionez, inguruan jende gutxi bizi da eta abeltzaintzak basogintzak baino indar handiagoa izan du. Abeltzainak bakarrik ez, olagizonak, ikazkinak eta artzainak ere izan dira Gorbeialdeko biztanleak. Gaur egun ere Gorbeialdeko paisaiaren parte dira artzainak eta zelaiak bordaz edo txabolaz josita daude. Udan eta udazkenean bordetan bizi eta bertan jarduten duten abeltzainak daude oraindik, gazta euren arbasoen moduan egiten dutenak. Hala ere, ez da garai batean bezala; orain askoz gutxiago dira.

Industria jarduerarik ez da izan parke naturalaren eremuetan, baina Saldropoko hezegunean, adibidez, zohikatza ustiatzen zuten. Garai bateko zohikaztegia berreskuratzeko ahaleginetan dabiltza gaur egun, batez ere helburu didaktikoarekin.


Fauna ugaria

Landareez gain, fauna ere garrantzitsua da Gorbeialdean. Gorbeiako parke naturalean, esaterako, hainbat animalia mota biltzen dira, horietako batzuk Euskal Herrian desagertzeko zorian daudenak: Urtxakurrak, Pirinioko ur-satorrak, buztanikara horiak, ur-zozoak edota oreinak. Azken hauek dira ugarienak eta udazkenean euren artean borrokan ikus ditzakegu. Bertoko hainbat arrazaren erakustoki ere bada Gorbeialdea: hala nola, artzain txakurrak (Gorbeiakoak), betizuak, terreinak, ahuntz azpi gorriak, erbi txakurrak eta euskal olioak.


Mitologiaren iturri

Azken finean, naturak hainbat altxor utzi du inguru hauetan. Dimako Baltzolan, esaterako. Ezagunak dira bertako Jentilzubia eta kobazuloa, eta baita lur azpiko errekak, estalaktitak eta estalagmitak ere. Artzainek, arkeologoek, espeleologoek eta eskalatzaileek bat egin ohi dute bertan. Are gehiago, batzuen arabera, Mikelats, Anbotoko Damaren semea, bertan bizi omen zen. Izan ere, euskal mitologiaren kabi dira Urkiola eta Gorbeia inguruak. Jentilek, sorginek eta laminek eragin handia izan zuten inguruko jendearengan.

Orozkoko Itxinako biotopoan ere badira kobazuloak eta Superlegor da horietan ezagunena. Mariren bizilekuetako bat ei zen. Euskal Herriko leku gutxitan egongo da hemen adina ezkutaleku. Kareharria da nagusi Itxinan eta urak karst egitura ikusgarriak sortu ditu bertan. Atxulaurren begia dugu horren lekuko. Bestelakoa da Saldropoko hezeguneko paisaia edota Arrabako landetakoa, baina horiek bezain aberatsa dugu hau, bai landaredi aldetik eta baita fauna aldetik ere.

Naturak emandakoa asko bada ere, ez da Gorbeialdeko ondare bakarra. Hala, Erdi Arotik gaur egunera arteko eraikin interesgarri ugari batzen dira bertan eta hainbat estilo uztartzen dituen arkitektura multzo inportantea osatzen dute. Bizkaiko garrantzitsuenetakoa, ezbairi gabe. Aipatzekoak dira baserrien museo bihurtu dituzten Zeanuri eta Orozko, eta Areatzako eta Otxandioko hiri historikoak. Eusko Jaurlaritzak monumentu multzo izendatu ditu biak.

Museoak
- Euskal Nazionalismoaren Museoa (Artea): Hainbat agiri eta material bildu dituzte bertan.
- EKO Museoa (Artea): Nekazal inguruekin eta naturarekin lotutako museoa. Eraikina bera XVI. mendeko baserrien isla dugu. Barruan, etxeko zereginetarako erabili izan diren altzari zein tresnak aurkituko ditugu. Lorategia ere lanabesen museo da.
- Gorbeia Parke Naturaleko Interpretazio Zentroa (Areatza): Areatzako plazan dago Gorbeia Parke Naturaleko Interpretazio Zentroa. Parkearekin lotutako taula interaktiboak eta bestelako materiala dago.
- Orozkoko Museoa: Orozko haraneko garai bateko bizimoduaren berri ematen duen museoa. Informazio turistikoa ere eskaintzen du.
- Euskal Buztingintza Tradizionalaren Museoa (Legutio): Antzinako euskal buztingintzako piezen erakusketa eta XVIII. mendeko labea, monumentu historiko izendatua.
- Toki Alai Interpretazio Zentroa (Abadiño): Urkiolako Parke Naturalari eta parkea zaintzeko egiten diren lanei buruzko zentroa.
- Olabarriko errota (Zeanuri): Errota berritua. Antzinako errotarien jarduera eta hauek erabiltzen zituzten lanabesak erakustea du xede.
- Zamakolako errota (Dima): Baltzolako haitzuloetatik oso hurbil. Zamakolako errotan errotarien lanbide zaharra ezagutzeko aukera du bisitariak.

Dima Rockmaster 06

Bigarrenez antolatuko dute Diman Nazioarteko Eskalada Lehiaketa. Munduko espezialistarik onenetakoak elkartuko dira bertan urriaren 12tik 14ra bitartean. Ez da kasualitatea Diman era horretako eskalada lehiaketa antolatzea. Izan ere, Baltzola ezaguna da eskalatzaileen artean eta asko dira asteburuetan bertara ostera egiten dutenak. Baltzolako kobazuloan, hain zuzen ere, neurtuko dira nazioarteko eskalatzaileak. Bestetik, Dimako frontoian boulder lehiaketa antolatu dute. Umeentzako eskalada ikastaroa eta material azoka ere egingo dituzte.


Azkenak
Maiatzaren 10ean Sorionekuak ekimenak zubi eta ate zeharkatuko ditu euskara nafar guztiona dela aldarrikatzeko

Goizez Nafarroako zubirik esanguratsuenak jendez beteko ditu Sorionekuak dinamikak. Arratsalderako mobilizazio herritarra deitu dute Iruñeko Kostarapea parketik Alde Zaharreko Takonera parkeraino.


Udalek espresuki euskaraz jardutea baliogabetu du Gorenak

EAEko udal legearen euskararen arloko zenbait artikuluren aurkako epaia eman zuen Justizia Auzitegi Nagusiak 2023an, eta orain Gorenak berretsi du. Eusko Jaurlaritzak ez du garaiz aurkeztu epaiaren aurka egin zezakeen helegitea.


2025-04-11 | ARGIA
Lekeitioko musika bandaren zuzendariak jazarpen salaketak jaso ditu

Lekeitioko Udalak jakinarazi du bandako zuzendariak tratu txarrak eman izana jaso dutela, hainbat testigantzaren bidez. Udalak azaldu du, Eusko Jaurlaritzaren aholkuak jarraituta, hainbat pauso eman dituztela, besteak beste, zuzendariarekin hitz egin, eta testigantzak jaso... [+]


Turismo bidaiak antolatu ditu Israelgo Armadak Siriari lapurtutako lurretan

Zibilentzat antolatutako txangoak igande honetatik aurrera egin ahal izango dira, printzipioz astebetez, eta egunero bi ateraldi antolatu dira. Sarrerak berehala agortu dira.


Erdi Aroko emakume kopistak

Orain arte uste izan dugu Erdi Aroan eta inprenta zabaldu baino lehen liburuak kopiatzeaz arduratu zirenak gizonezkoak zirela, zehazki, monasterioetako monjeak. 

Baina Bergengo (Norvegia) unibertsitateko  ikerlari talde batek ondorioztatu du emakumeak ere kopista... [+]


Italiar sukaldaritza ez da existitzen

Florentzia, 1886. Carlo Collodi Le avventure de Pinocchio eleberri ezagunaren egileak zera idatzi zuen pizzari buruz: “Labean txigortutako ogi orea, gainean eskura dagoen edozer gauzaz egindako saltsa duena”. Pizza hark “zikinkeria konplexu tankera” zuela... [+]


Salaketa jarriko du Ertzaintzaren tiro baten ondorioz barrabila galdu zuen gizonak

Ospitaletik irten eta berehala prentsaurrekoa eman du Iker Aranak, Errekaldeko gaztetxearen aurrean. Gaztetxearen desalojoan ertzainek "neurrigabeko indarkeria" erabili zutela salatu du, eta salaketa hurrengo egunetan aurkeztuko du.


Aposapo + Mäte + Daño Dolor
Hutsuneak

Aposapo + Mäte + Daño Dolor
Noiz: apirilaren 5ean.
Non: Markina-Xemeingo Akerbeltz Gaztetxean.

---------------------------------------------------------

Erosketetarako orgatxoa barazkiz beteta egin dut gaztetxerako bidea, eta haiek mozten eman dugu iluntzea... [+]


2025-04-11 | Estitxu Eizagirre
Bertso eta pilota zaleentzat saio berezia Zumarragan larunbatean

Gipuzkoako Euskal Pilota Federazioak 100 urte betetzen ditu aurten. Ospatzeko antolatu dituen ekitaldien artean dago apirilaren 12an Zumarragan egingo den bertso saio berezia. Pilotari bat arituko da gai-jartzen, eta pilotarekin harremana duten Gipuzkoako lau bertsolari kantuan... [+]


2025-04-11 | El Salto-Hordago
“Gatazka eta abusua ez dira gauza bera”, feminismoko eztabaidei heltzeko

Laura Macayaren liburua ekarri du euskarara Katakrakek. Amaia Astobizak itzuli du, feminismoaren baitako eztabaidak ireki eta beste begirada batzuetatik ekiteko helburuarekin.


Palestinaren alde mobilizatu diren 300 ikasleri bisa kendu diete AEBek

Palestinaren aldeko manifestazioetan parte hartzen duten atzerriko ikasleak kanporatzea baimentzen duen dekretua izenpetu zuen urtarrilaren 30ean AEBetako presidente berriak. Orduz geroztik ikasleen bisen baliogabetzeak errepikatzen dabiltza.


2025-04-11 | Irutxuloko Hitza
Helena Tabernak irabazi du Giza Eskubideen Zinemaldiko Saria

Helena Taberna zinegileak jasoko du aurten Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldiaren Saria. Sariaren entrega ostiralean, apirilak 11, 20:00etan Viktoria Eugenia Antzokian ospatuko den bukaera emanaldian izango da.


Oloro-Donamariako suprefetura okupatu du ELBk, behi tuberkulosiaren kontrako protokolo “gogorregia” salatzeko

Eritasunaren kontrako protokoloa salatzeko eta prefeturarekin hitzordu bat lortzeko asmoz, bideratu dute okupazioa ehun bat laborarik. Tuberkulosia kasu batzuk agerturik Zuberoan, eritasunaren kontrako neurri sanitarioak segitu beharrean dira inguru horietako 280 etxalde... [+]


Eguneraketa berriak daude