Ihesi: Mari eta Mikelatsen etxera bisita


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Gorbeialdeko inguru naturala Arratia eta Nerbioi eskualdeek osatzen dute. Ezaugarri ezberdinak dituzten inguruak izan arren, biak ala biak Gorbeiako eta Urkiolako parke naturalen eremuetan kokatzen dira. Bertan dago Bizkaiko gailurrik altuena ere: Gorbeia (1.481m).

Parke naturalaren barruan, naturaz gozatzeko ibilaldi ugari egin daitezke. Arrabako kargalekura, Atxulaurren Begira, Barazargo basoetara edota Saldropoko hezegunera, besteak beste. Baina parketik at ere badago zer ikusia eta hainbat eratako ibilaldiak egiteko aukera dago. Errotak, elizak, zubiak, karobiak, izoztegiak, dorretxeak, baserriak... ikusiko ditugu bidean. Atsedena hartzeko lekurik ere ez da falta, inguruetan picnic gune anitz aurkituko baititugu. Azpiegitura aldetik ondo hornituak denak ere.


Gorbeiako gurutzeak

Gorbeialdea ezaguna da mendizaleen artean. Ikur bihurtu da dagoeneko Gorbeiako gurutzea, 18 metroko burdinazko gurutze erraldoia. Gorbeia gainean ipini duten hirugarren gurutzea dugu berau eta Leon XIII.a Aita Santuaren gomendioaren ondorioz jarri zuten. Izan ere, mende berriaren etorrera ospatzeko, mendi tontor garaienetan gurutzeak ipini zituzten garai hartan. Eta Gorbeia, Bizkaiko mendirik garaiena izateaz gain, Arabakoa ere bada, bien arteko mugan kokatzen baita. Garai batean, Gernikako Batzar Nagusietarako deia Gorbeiako tontorretik luzatzen zuten.


Aginaldeko hagina

Mendi tontorrak, zelaiak eta basoak. Zuhaitzak ere badira Gorbeialdeko ezaugarri. Zuhaitz horietatik %65 hosto erorkorrek osatzen dute. Zenbait zuhaitzen tamainak eta edertasunak paregabe egiten ditu. Aginaldeko hagina da horren adibide. Leku pribilegiatuan kokatua dago gainera. Garai batean, baleztak egiteko erabiltzen zuten haginaren egurra eta fruituen pozoiarekin igurzten zituzten geziak. Zorionez, inguruan jende gutxi bizi da eta abeltzaintzak basogintzak baino indar handiagoa izan du. Abeltzainak bakarrik ez, olagizonak, ikazkinak eta artzainak ere izan dira Gorbeialdeko biztanleak. Gaur egun ere Gorbeialdeko paisaiaren parte dira artzainak eta zelaiak bordaz edo txabolaz josita daude. Udan eta udazkenean bordetan bizi eta bertan jarduten duten abeltzainak daude oraindik, gazta euren arbasoen moduan egiten dutenak. Hala ere, ez da garai batean bezala; orain askoz gutxiago dira.

Industria jarduerarik ez da izan parke naturalaren eremuetan, baina Saldropoko hezegunean, adibidez, zohikatza ustiatzen zuten. Garai bateko zohikaztegia berreskuratzeko ahaleginetan dabiltza gaur egun, batez ere helburu didaktikoarekin.


Fauna ugaria

Landareez gain, fauna ere garrantzitsua da Gorbeialdean. Gorbeiako parke naturalean, esaterako, hainbat animalia mota biltzen dira, horietako batzuk Euskal Herrian desagertzeko zorian daudenak: Urtxakurrak, Pirinioko ur-satorrak, buztanikara horiak, ur-zozoak edota oreinak. Azken hauek dira ugarienak eta udazkenean euren artean borrokan ikus ditzakegu. Bertoko hainbat arrazaren erakustoki ere bada Gorbeialdea: hala nola, artzain txakurrak (Gorbeiakoak), betizuak, terreinak, ahuntz azpi gorriak, erbi txakurrak eta euskal olioak.


Mitologiaren iturri

Azken finean, naturak hainbat altxor utzi du inguru hauetan. Dimako Baltzolan, esaterako. Ezagunak dira bertako Jentilzubia eta kobazuloa, eta baita lur azpiko errekak, estalaktitak eta estalagmitak ere. Artzainek, arkeologoek, espeleologoek eta eskalatzaileek bat egin ohi dute bertan. Are gehiago, batzuen arabera, Mikelats, Anbotoko Damaren semea, bertan bizi omen zen. Izan ere, euskal mitologiaren kabi dira Urkiola eta Gorbeia inguruak. Jentilek, sorginek eta laminek eragin handia izan zuten inguruko jendearengan.

Orozkoko Itxinako biotopoan ere badira kobazuloak eta Superlegor da horietan ezagunena. Mariren bizilekuetako bat ei zen. Euskal Herriko leku gutxitan egongo da hemen adina ezkutaleku. Kareharria da nagusi Itxinan eta urak karst egitura ikusgarriak sortu ditu bertan. Atxulaurren begia dugu horren lekuko. Bestelakoa da Saldropoko hezeguneko paisaia edota Arrabako landetakoa, baina horiek bezain aberatsa dugu hau, bai landaredi aldetik eta baita fauna aldetik ere.

Naturak emandakoa asko bada ere, ez da Gorbeialdeko ondare bakarra. Hala, Erdi Arotik gaur egunera arteko eraikin interesgarri ugari batzen dira bertan eta hainbat estilo uztartzen dituen arkitektura multzo inportantea osatzen dute. Bizkaiko garrantzitsuenetakoa, ezbairi gabe. Aipatzekoak dira baserrien museo bihurtu dituzten Zeanuri eta Orozko, eta Areatzako eta Otxandioko hiri historikoak. Eusko Jaurlaritzak monumentu multzo izendatu ditu biak.

Museoak
- Euskal Nazionalismoaren Museoa (Artea): Hainbat agiri eta material bildu dituzte bertan.
- EKO Museoa (Artea): Nekazal inguruekin eta naturarekin lotutako museoa. Eraikina bera XVI. mendeko baserrien isla dugu. Barruan, etxeko zereginetarako erabili izan diren altzari zein tresnak aurkituko ditugu. Lorategia ere lanabesen museo da.
- Gorbeia Parke Naturaleko Interpretazio Zentroa (Areatza): Areatzako plazan dago Gorbeia Parke Naturaleko Interpretazio Zentroa. Parkearekin lotutako taula interaktiboak eta bestelako materiala dago.
- Orozkoko Museoa: Orozko haraneko garai bateko bizimoduaren berri ematen duen museoa. Informazio turistikoa ere eskaintzen du.
- Euskal Buztingintza Tradizionalaren Museoa (Legutio): Antzinako euskal buztingintzako piezen erakusketa eta XVIII. mendeko labea, monumentu historiko izendatua.
- Toki Alai Interpretazio Zentroa (Abadiño): Urkiolako Parke Naturalari eta parkea zaintzeko egiten diren lanei buruzko zentroa.
- Olabarriko errota (Zeanuri): Errota berritua. Antzinako errotarien jarduera eta hauek erabiltzen zituzten lanabesak erakustea du xede.
- Zamakolako errota (Dima): Baltzolako haitzuloetatik oso hurbil. Zamakolako errotan errotarien lanbide zaharra ezagutzeko aukera du bisitariak.

Dima Rockmaster 06

Bigarrenez antolatuko dute Diman Nazioarteko Eskalada Lehiaketa. Munduko espezialistarik onenetakoak elkartuko dira bertan urriaren 12tik 14ra bitartean. Ez da kasualitatea Diman era horretako eskalada lehiaketa antolatzea. Izan ere, Baltzola ezaguna da eskalatzaileen artean eta asko dira asteburuetan bertara ostera egiten dutenak. Baltzolako kobazuloan, hain zuzen ere, neurtuko dira nazioarteko eskalatzaileak. Bestetik, Dimako frontoian boulder lehiaketa antolatu dute. Umeentzako eskalada ikastaroa eta material azoka ere egingo dituzte.


Azkenak
2024-11-28 | Julene Flamarique
Bi presa kendu dituztenetik, izokina Bidasoatik Baztanera heltzen hasi da

Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.


Emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko zahar-etxean, eta egoiliar bat atxilotu

Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.


2024-11-28 | Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean

Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]


“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”

Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]


2024-11-28 | Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak

Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]


Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan

Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.


Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu

Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]


2024-11-28 | Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko

Hil Argi elkarteak antolatuta, Bizipoza egitasmoaren laguntzarekin, Gehiago Gara jaia egingo dute abenduaren 15ean Antzuolan. Haurrak galdu dituzten familiak, lagunak, eskolako kideak eta, oro har, hil diren umeak "bizipozetik" gogoratu nahi dituzten herritar guztiak... [+]


Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk

Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]


2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan

Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


Eguneraketa berriak daude