Hitzak, hitzak, hitzak
Negoziazio garaian omen gaudenez, mezu subliminal ez hain ezkutukoa dakar kanpainak? Horretara eraman nau ni lehen begi kolpeak eta, hori bada kanpaina abian jarri dutenen asmoa, ez da oso astoa izan behar eta ezta hain bisigu begi tristea ere asmatzeko zeintzuk ageri diren elkarrizketarik nahi ez duten asto gisa, zeintzuk ari diren portatzen dialogoari beto erabatekoa jarri dioten bisigu tristeen moduan. Negoziazioaz gainera, pepponeak ere etorri zaizkit gogora. Italian halaxe deitzen diete elkarrizketarik nahi ez duten kaskagogorrei eta pepponismoa, berriz, elkarrizketa ukatzen dutenen jarrera sektarioari. Guareschiren Don Camilo nobela-zikloko Peppone alkate komunista ultra ortodoxoaren ondran eta alabantzan sortutako espresioa da. Orain berrogei bat urte komunistak eta kristauak hizketan hasi zireneko kontuak dira, komunista ortodoxoenak eta kristau integristenak elkarrizketon kontra agertu ziren garaikoak.
Sagua habia egiten ari da katuaren belarrian! Hala salatzen zuten peppone haiek, hala salatzen dute gure arteko asto eta bisigu begi triste pepponeek ere: bizitzaren logika bakarra katua saguaren atzetik ibiltzea dela sinestarazi nahi digute. Edonola ere den: gaitz erdi irudituko litzaidake baldin mutur batean bakarrik baleude elkarrizketarik nahi ez duten astoak, bisigu begi tristeak eta peponneak oro.
Elkarrizketaren izenean, ez ahal da dena hitzontzikeria izango.
Hamlet ez da ekintza gizon bat, eta bere inguruak zerbait egitera behartzen badu, hitzetan bilatzen du zer egin eta nola jokatu. Erretorikan. Eta Poloniok galdetzen dionean zer irakurtzen ari den, Hamletek erantzuten dio, begirada liburutik altxatu gabe: words, words, words (hitzak, hitzak, hitzak).
Hamlet ez da jada Erdi Aroko gerlariaren estereotipoa, Errenazimenduko printzearena baizik, eta hitzak baliatzen ditu ezpataren ordez eta ezpata gisa. Hitzak dira bere arma eta esan dezakegu Hamlet dugula politika modernoa definitu eta abian jarri duen lehen pertsonaia literarioa: hitzak, hitzak, hitzak. Politikari moderno bat da Hamlet, gaurko politika egiteko modu nagusiaren aitzindaria. Inor hil edo ezer suntsitu aurretik, edo egintza gogor bati ekin baino lehen, egintzok zurituko dituzten hitzak bilatzen ditu kosta ahala kosta. Lehendabizi, izugarrikeria estaliko duen zelofana aurkitu behar du. Gero, izugarrikeriari ekin. Hitz egokien jabe egiten denean, zernahi burutzeko gauza da.
Erretorika da bere ezpata, eta heriotzako orduan ere, Hamletek hitzari hitz segituko du, horrekin heriotzari izkin egingo diolakoan. Baina hitzek ezin baitute Herioren egia estali, the rest is silence (gainerakoa isiltasuna da) esango digu Hamletek azken hatsarekin batera.
Hitzak, hitzak, hitzak. Hitzontzikeria eta erretorika batetik, isiltasuna bestetik. Tartean ez dago beste ezer? Bai. Baina zerbait egon dadin, hitzek balioren bat izan dezaten, erabiliaren erabilian hitzei eransten zaizkien herdoilari eta gezur usainari erreparatu behar.
Ez da erraza.
Gutxitan ikusi genuen hain garbi gezurra gezurraren gainean eraikitako aginte demokratiko (?) bat. Gutxiagogatik hondoratu zuten Nixon. Zer gertatu da ordutik hona? Ameriketako Estatu Batuetako prentsak eta herri iritziak zergatik jokatu dute hain malgu Bushekin?
Dorre bikien erasoak edo terrorismoaren arriskuak ez du dena esplikatzen. Hizkuntzaren aldaketa ere gertatu da eta, batez ere, fenomeno berri baten aurrean gaude: terrorismoaren kontra denak balio badu, baita gezurrak ere. Zergatik ez? Lehen ere baliatzen zen gezurra, egia da, baina tortura edo ustelkeria bezala: ezkutuan. Orain agerian eta mikrofonoen aurrean.
Kontu jakina da: terrorismoaren kontra, denak balio du.
Fikziozkoak omen dira pertsonaiok, baina modu errealean eragiten didate, ez bakarrik nire pentsamendu-jokabideetan, ez bakarrik nire lanetan: urliaren hatsa senti dezaket poeta horren poemagintzan, berendiaren itzala ikusi ipuin hartan.
Lotura ia ikusezinez ehundutako sarea baita literatura, horra irizpide bat literatura juzkatzeko: saretik kanpo badago, sarerik ehuntzen ez badu, ez da literatura.
Siesta garaiko amesgaizto bat. Lasaitzen hasita nago.
Aharrausi batzuk egin, eta ondoan botata neukan periodikoa hartu dut prentsaren otarrera eramateko. Orduan ohartu naiz zein izan den amesgaiztoa eragin didan amesgaiztoa: periodikoaren portadan, Zaragozako Akademia Militarretik kendu duten eskulturaren argazkia. Hogeita hamar urte pasatu omen dira eskulturako mandoduna -ez dut zalduna deituko- hil zenetik, baina ez da hil. Bizirik segitzen du hainbat kale-izen, eliza eta erakundetan. Bizirik, hainbaten kaskezurrean eta praktika politikoan. Bizirik eta mehatxuka aldian behin izaten ditudan amesgaiztoetan.
Atzo eta gaur, eta bertsio guztietan, ustiaketa da mendebaldarrok praktikatzen ari garena. Globalizazio hitzak, José Luis Sampedrok ondo esan zuen, gorantz doan globo baten irudia ematen du, baina globo horretan zibilizatua deitzen den mundu aurreratu esklabista bakarrik kabitzen da. Han behean, globalizazioaren globotik kanpo, globalizatuak, konkistatuak, ustiatuak, Frantz Fanonen lurreko kondenatuak kaiuko eta pateretan.
"Jarrera proaktiboagoa" eskatu dio Eusko Jaurlaritzaren Justizia Sail berriari Sarek, abuztuaren 20an egindako prentsaurrekoan. Espetxeetako normalizazioa "oraindik urruti" dagoela salatu dute, ikusita 148 presoetatik "ehun preso baino gehiago" egon... [+]
"Irudia zuritzeko" estrategiak erabiltzen dituzte energia arloko enpresa nagusiek. Ekintza positiboak azpimarratu eta inpaktu negatiboa "estaltzen" dutela ondorioztatu du ikerketan parte hartu duen EHUko doktoregai Goizeder Blancok.
Udaltzaingoaren azken egunotako "gehiegikerien" aurrean, Bilboko Konpartsen Federazioak elkartasuna adierazi die manteroen kolektiboko lagunei, Areatzan egindako elkarretaratzean.
Maiatzaren 30ean Nafarroako Gobernuak zenbait biktimaren aitortza egin zuen eta senitartekoek Sekretu Ofizialen Legea bertan behera uzteko eskatu zuten. Horien artean, Mikel Zabalza eta Mikel Arregiren familiak. ‘Naparraren’ anaiak ere egina du eskaera hori. Eneko... [+]
Hamasek salatu du talde islamistak aurretik onartutako akordio proposamenetan Israelgo lehen ministro Netanyahuk baldintza berriak jarri dituela. Iran su-etenaren alde agertu da, baina Israel “zigortzeko eskubidea” aipatu dute, uztailaren 31n Hamaseko buruzagi Ismail... [+]
Ertzaina emakume bezala erregistratu zen Trans Legearen bitartez, baina inori ez zion aldaketaren berri eman. Fiskaltzak uste du indarkeria matxista leporatzetik libratzeko asmoarekin aldatu zuela sexuz.
Kongoko Errepublika Demokratikoa ari da gehien jasaten tximino baztanga edo mpox-en epidemia. Urtea hasi zenetik 16.700 kasu atzeman dituzte, eta ia 600 pertsona zendu dira herrialdean; gehien-gehienak, haurrak.
Tuteran 30 urteko gizon bati 23 urteko bikotekideari erasotzea leporatu diote, eta Ondarroan 31 urteko gizon bati lankide bati ukituak egitea, herriko osasun etxean. Bilboko jaietan bi sexu eraso salatu dituzte, eta Donostian 20 urteko gizon bat atxilotu dute, hiriaren... [+]
Hainbat kolektibok salatu du Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean arreta jasotzen duten transei lehen harrera psikiatrikoko profesionalek egiten dietela, horrek transak patologizatzen dituela eta harrera endokrinoak egin beharko lukeela. Harrera endokrinoak... [+]
Etxebizitzen %20 baino gehiago jadanik bigarren etxebizitzak dira Ipar Euskal Herrian. Larrialdi klimatikoaz sentsibilizatzeko lau hilabetez, Nantesetik abiatu Alternatiba txirrindula itzulia, kostaldean zen aste buruan.