New Yorkeko dorre bikien kontrako erasoaren bosgarren urteurrena Israel eta AEBk ospatu dute Libano txirtxilatuz. Aldaketa asko pilatu dira urteotan. Iran bere programa nuklearrarekin desafioka ari da, eta hurrengo erasoa bere kontra gerta daiteke. Nazio Batuen Erakundeak ahulezia erakutsi du. Asiako potentzia berriak abiada osoan datoz. Txirotasuna, emigrazio gero eta handiagoa, ingurumena hondatzeak ekarritako emergentzi egoerak... Albisteen eta intoxikazioen oihanean, nola asmatu zertan gauden 2006an? «Un nouvel état du monde» (Munduaren laburpen berria) ipini dio izenburu Ignacio Ramonet-ek Le Monde Diplomatiquen plazaratu duen sintesiari.

Frantsesek Le Diplo deitzen duten hilabetekaria lehen mailako erreferentzia da munduko ezkerrarentzat (frantsesezkoaz gain, edizio asko ditu, espainolezkoa tartean); Ignacio Ramonet aginte faktiko bat da, ezkerrean bezala altermundialisten artean. Munduko egoeraren ikuspegi orokorra laburbiltzeko ahaleginean, Ramonet Libanoko uda honetako gerra ez deklaratutik abiatu da.

Ramonetek ohartarazi du, hasteko, Libanon gertatu dena ez dagoela zuzenean lotuta globalizazioaren fenomenoarekin, XIX. mendetik datozen gatazken korapiloekin baizik. «Ideologia liberalak petto egin du sinetsi duenean komertzioa handitze hutsak berekin bakea dakarrela»; Ekialde Hurbileko gatazka konponezina omen da horren lekuko.

Baina Ekialde Hurbileko saltsak gure telebistetan daukan nagusitasunak ez dizkigu ahaztarazi behar munduko beste bi eskualde gatazkatsu. Ekialdeko Asiaren garrantzia gero eta handiagoa da; India eta Txina jadanik potentzia handiak dira, eta gainera eskualde hau tentsio ugariz beteta dago: India-Pakistan, Txina-Taiwan, Ipar Korea-Japonia... Bestalde, munduaren koadroa osatzeko Saharaz beheko Afrikan pilatzen ari den presioa ez da analisitik kanpo utzi behar.

Ohar nagusiekin segituz, berriro gerra nuklearra omen da (hondamendi ekologikoarekin batera) munduak gaur daukan arrisku nagusietakoa. «Indiatik hasi eta Suezko kanalerainoko eskualdean dago bilduta sekula ezagutu den armategirik hilgarriena», dio Ramonetek. India, Pakistan eta Israelek daukate bonba atomikoa (horien kontrolerako itunik sinatu gabe, gainera) eta eskualde horretako gerretan sartuta daude Errusia, Britainia Handia eta Estatu Batuak. Hor sortutako krisiak kudeatzeko ez dago Nazio Batuen Erakundea besterik, eta honek indar txikiegia dauka.

Gaurko estrategiak ulertzeko, jakin behar da munduak etorkizuna hiru zelaitan jokatzen duela. Militarra da bata, eta horretan AEBak dira jaun eta jabe. Bigarrena ekonomiko eta komertziala da; honetan mundializazioaren logika da nagusi eta agintzen dutenak ez dira erakunde publikoak, konpainia pribatuak eta finantz interesak baizik. Hirugarren zelaia, ekologiari eta gizarteari dagokiena da; eremu honek arazo handi eta oso ezberdinak biltzen ditu bere baitan. Honetan sartu ditu Ramonetek ingurumenak, mundu mailako arau berrien beharrari lotutakoak eta herritarrek bizi dituzten buruhauste eta nekeak. «Hemen nagusi dira behartsuak, desordena, babesik eza eta kaosa», idatzi du.

Munduko geopolitika zelai horietan jokatzen bada, Ignacio Ramonetek hamar argibidetan sintetizatu du planeta honetako gaurko gai nagusien karta. Lehenik, Ekialde Hurbila da munduko gatazken labe nagusia, 1914tik Gerra Hotzaren akabera arte Europa izan zen moduan. Ekialde Hurbilean sartu behar dira Pakistandik Egiptoraino Islamarekin lotuta dauden gatazkak: Kaxmir, Afganistan, Txetxenia, Kaukasoa, Kurdistan, Irak, Libano, Palestina, Somalia, Darfur...

Bigarren, Israeli aitortuta baduela estatu gisa irauteko eskubidea, gero eta nabarmenagoa omen da militarismoak ez dakarrela konponbidea. Gerra hauetako gehienak «asimetrikoak» baitira, nagusitasun militar handi batek ez dakar garaipena berez. Libanon ikusi da, eta Iraken ari da ikusten.

Hirugarrenik, «fronte mediatikoa inoiz baino erabakiorragoa da, baina informazioaren testuingurua aldatu egin da», dio Ramonetek. Gerrak hein handi batean iritzi publikoetan jokatzen dira, eta komunikabide berriek (eraso nuklearrari aurre egiteko diseinatutako Internetek, batez ere) leku garrantzizkoa daukate; Libanon frogatu ahal izan dute israeldarrek, hainbeste bonbaketarekin erresistentziaren komunikabideak mututzerik lortu ez dutenean.

Laugarrena: Washingtonek ezarri nahi duen demokrazia ez da bakerako berme. Palestinan eta Libanon frogatu dute, hauteskunde garbiak egin ostean gogor egurtu dituztenean. Ordainetan, islamismo erradikala bihurtu da AEBei aurre egiteko tresnarik onena. «Hein batean islamismo erradikalak hartu du XIX.ean anarkismoak eta XX.ean komunismoak eduki zuten lekua».

Bosgarren, estatuarenak ez diren erakundeak ari dira etengabe ugaritzen eta indartzen. Mota guztietakoak dira, ekologistak, humanitarioak... baina horien artean mugimendu armatuek paper erabakiorra jokatzen dute.

Seigarren, 2001eko irailaren 11z geroztik aro berri batean sartu gara. Asko eta luze idatzi izan du Le Monde Diplomatiqueko zuzendariak horretaz. AEBen inperio nahiak erresistentzia guztiak «terrorismo» etiketaz hornitu eta herritarron eskubideak urritu ditu, baina ororen buru mundua gaur egun are arriskutsuagoa da. Mega-atentatu gehiagoren zain bizi gara. Beraz, AEBen «izuaren kontrako gerra» ditxosozkoak porrot egin du.

Zazpi: AEBen indar militarra garestiegia da, eta gainera merkatal defizit izugarria nozitzen duen ekonomia batek eutsi behar dio. Munduko aurrezkiak bereganatzen dituen ponpa handia dira AEBak. Azkenean, munduko ekonomia atzerakada batera eraman dezakete. «Hori da -dio Ramonetek- gaurko arazo (ikusezin) handienetako bat».

Zortzi: amerikarren defizitak eskulan merkeko herrialdeei egiten die mesede, eta Hegoaldeko ekonomien konkurrentzia -dagoeneko handia dena- are handiagoa izango da. Ugaritzen ari dira Hegoaldeko multinazionalak. «Egin apustu mundializazioaren ziklo baten amaieran gaudela. Gaur dagoen moduan, potentzia zaharrei mehatxu egiten die. Ez da baztertu behar protekzionismoa berriro azaltzea».

Bederatzi: nazioarteko emigrazioek 175 milioi lagun eraman dituzte beren etxeetatik atzerrira. Merkatu ekonomiak produkzio tresna guztiak askatu ditu, salbu eta eskulana, hau Estatuaren mende geratzen da eta. «Baina emigrazioaren bonba -idatzi du Ramonetek- ez da oraindik lehertu. Drama handi horrek estu hartuko ditu gure gizarte garatuak».

Hamargarrena eta azkena: hazkundearen mugak. Alde batetik, petrolioaren aroa bukatzen ari da. Eta bestetik, kontsumitzen dugun petrolioak sekulako hondamendiak ekarriko dituen aldaketa klimatikoa eragiten du.

Le Diplok iragarri du mundializazioan norabide aldaketa datorrela. Oraingoz itxura handirik ez du, bada.