Aukera berriak, arrisku berriak


2021eko uztailaren 19an
Euskararen Erakunde Publikoaren sortzeak egoera berri bat eragin du Iparraldean eta nahitaez euskalgintzako herri mugimenduaren estrategia egokitzea ekarri. Horrela gertatzen ari da Euskal Konfederazioko «Herriko etxeen ildoa» deituriko lan ardatzarekin.

Iparraldeko 60 elkarte eta herri mugimendu biltzen dituen Euskal Konfederazioa lan hori duela 4 urte gauzatzen hasi zen UEMAren laguntza baliosarekin baina gogoetak, entseguak eta prestaketa 8 urte lehengo hasi ziren. Ildoaren helburu konkretua herriko auzapez eta kontseiluei euskararen aldeko hitzarmena izenpearaztea da. Herriko Etxeko ibilmoldean euskararen erabilpenaren diagnosia egin, erabilpen plana onartu eta urtero ebaluaketak egiteko engaiamendua adierazten du hitzarmenak.

Lan ildo horrek funtsezko bi helburu zituen: euskaren ofizialtasuna de facto sortzea Ipar Euskal Herrian eta euskaldunei zerbitzu bat euskaraz bermatzea, administrazioaren hutsuneak betez beste alor batzuetan egin bezala -irakaskuntza edo hedabidek kasu-. Jakina da hizkuntzaren legezko ezagupena, oraindik ukatzen duela frantses Estatuak. Aldarrikapen borroka jarraiturik ere, indar guztiak horretan xahutu ordez, beste bide batzuk jorratu behar zirela deliberatu zuen Euskal Konfederazioak, hala nola herritarrengandik hurbilena den instituzioan hainbat akta ofizial euskaraz egiten lagunduz.

Arrakasta ederra, esperientzia aberatsa eta aitzinamendu garrantzitsuak bildu ditu Euskal Konfederazioak. Gaur egun 42 udalerrik izenpetu dute hitzarmena eta prozesuaren fase desberdinetan aurkitzen dira. Baina mugak ere agertu dira. Hainbeste Herriko Etxeren diagnosiak, planak eta ebaluaketak egiteko baliabide eskasak ditu Konfederazioak. Ondorioz prozesua luzatzen da eta lortutako engaiamenduak ahultzen. Hitzarmena onartu dutenen artean herri batzuek normalizazio politika emankorra martxan emaiten duten bitartean, beste batzuk itxurakerietan gelditzen dira. Kasu batzuetan hautetsien axolagabekeria ez ote duten babesten gogoetatzen hasi dira Konfederazioko kideak. Azkenik zenbait auzapez Konfederazioarekin segitu behar duten ala Euskararen Erakunde publikora jo behar dutenez galdetzen hasi dira.

Erakunde publikoak bere aldetik bizi sozialean erabilpenaren sustatzea berari dagokiola aldarrikatzen du. Konfederazioko lanaren balioa ezagutu du eta bi urtez diruz lagundu baina argi utziz eskualde desberdinetan kontratatzen dituen hizkuntza teknikarien lana Herriko Etxeak hizkuntza erabiltzen laguntzea izanen dela.

Konfederazioarentzat eztabaida konplexua eta erabakia zaila da. Irekitako lan ildoa nekez jarrai dezake baliabide gehiagorik gabe eta bereziki diru laguntza publikorik gabe. Erakunde publiko bat Herriko Etxeetan hizkuntza normalizazioa laguntzeko prest agertzen delarik ez ote zaio lekukoa pasatu behar? Baina bestalde ez da inolako garantiarik Erakundeak Herriko Etxeak akuilatu, normalizazio lana behar den irmotasunarekin segitu, eta lana emankorra izanen dela erraiteko. Urteetako esperientziek utzitako mesfidantzak eta hizkuntza gutxituekiko frantses instituzioen berezko mugak hor daude.

Nola jarraitu eragiten? Zer funtzio betetzen ahal du panorama berri batean? Zer nolako akordioa lotu Erakunde publikoarekin? Nolako estrategia euskararen normalizazioa Herriko Etxeetan ere aitzina egin dezan? Horra hor gaur egunean aukera eta arrisku berrien artean Euskal Konfederazioak mahai gainean dituen hainbat galde.


Azkenak
Naziek deportaturikoen oroimena, diru-zorro batean

1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.


Elena Barrena, irakasle eta historialarien erreferentea

Gipuzkoako sorrera prozesuari buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro... [+]


Gernikako gaztetxe zaharra hartu dute berriro, itxi eta hamar urtera

Gernikako "gazte langileen interes eta beharrei" erantzungo dien proiektu bat martxan jarriko duela adierazi du Egurre Gazte Asanbladak. Eraikina duela hamar urte itxi zuten, eta salatu dute Gernikako Udalak hiru legegintzaldi daramatzala esanez liburutegi bat jarriko... [+]


Mario Vargas Llosa idazlea eta Literaturaren Nobel sariduna zendu da

89 urterekin hil da, Liman, eta idazle perutarraren seme-alabek eman dute haren heriotzaren berri. Gaztelaniazko literaturaren egilerik ospetsuenetakoa izan zen, eta 1960ko eta 1970eko hamarkadetan Latinoamerikan literaturak izan zuen loraldian paper garrantzitsua jokatu zuen... [+]


2025-04-14 | ARGIA
Gabriel Arestiren “izaera komunista” azpimarratu dute, bere heriotzaren 50. urteurrena kari

Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.


Daniel Noboa eskuindarra gailendu da Ekuadorko hauteskundeetan, eta oposizioak iruzurra salatu du

Bozen lehen itzulian pare-parean geratu ostean, inkesta gehienek aurreikusten zutena baino tarte handiagoa atera dio egungo presidenteak Luisa González hautagai correistari. Oposizioak "iruzurra" salatu eta botoak berriz zenbatzea eskatu du.


Analisia
Balantzaka gerrarantz

Gure amak beti esaten du: “Ez dut sekula ulertu zergatik gertatu zen Lehen Mundu Gerra”. Ez dio batere zentzurik harrapatzen. Ez du ulertzen zergatik inplikatu ziren Europako potentzia zaharrak halako basakeria batean eta ez zaio buruan sartzen nola konbentzitu... [+]


‘Oztopoen gainetik askatasunera’: Ernaik manifestaziora deitu du apirilaren 17an

Adierazpen askatasuna aldarrikatzeko eta "eskuin erreakzionarioaren ofentsibari aurre egiteko" batuko dira. Egun horretarako Euskal Preso Politikoen alde antolatua zuten hitzaldia eta ekitaldia salatu du UPNk, eta hura zelatatzeko agindu du Espainiako Audientzia... [+]


Lau maki, 1947 eta 1948 urteetan Donostian erailak

Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.


2025-04-14 | Uriola.eus
Gerra finantzatzeari uko egiteko zerga desobedientziaren ekimena abian da

Ekimenak bakea eta justizia soziala sustatzeko proiektuak finantzatzea du helburu. Sustatzaile diren gizarte mugimenduek mezu argi bat bidali diete gobernuei eta armagintza industriari: "Ez dugu gerraren konplize izan nahi".


Jardin bat zuretzat, Hipatia

Hainbat lorpen kolektiboan soilik egin daitezkeela esaten denean, lerro artean joan ohi da behin kolektiboan pentsatu, gogoetatu eta eztabaidatu ondotik heldu ohi direla, heltzekotan. Baina zerbait lortzeko, ezinbestekoa da pentsatzen jartzea. Ez baitira gauzak besterik gabe... [+]


Analisia
Mikrofonoak antzokietan

"Eskatu txanda eta egingo dugu bat zurekin", esan dio estudioetatik ari den esatari prestu eta animatuak Bilboko kaleetan dabilen berriemaile gazteari. Aurkezlea entzuleei zuzendu zaie segituan. "Bien bitartean, Iruñera goaz...". Han zabaldu dute linea... [+]


Euskal armagintza industria eztabaidagai (I)
Industria militarrari buruz Jaurlaritzak eta Zedarriak enpresari foroak planteatutako eztabaida irekitzen

Urtearen hasieran, Zedarriak taldeak "defentsaren" industriari buruzko "eztabaida irekitzearen" alde egin zuen publikoki (baita nuklearrari buruz ere), eta Eusko Jaurlaritzak berehala egin du bat horrekin. Lehenik, Mikel Torres lehendakariorde eta Ekonomia... [+]


Gu ere lugorri

Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]


Eguneraketa berriak daude