Komeriak eta plantak


2007ko otsailaren 21ean

Robinia generoko landareei akazia edo sasi-arkazia deitzen diegu eta Acacia generokoei mimosa. Eta, Mimosa generokoei nola deitu? Galdera hauxe bururatu zait gaur goizean, behingoz, Mimosa pudica bat etxera ekarri dudanean. Benetako mimosa! Elhuyar hiztegiaren arabera minbera du euskarazko izena. Amerika tropikaletik dator eta zenbait, atrebentziaren zingiran ilkialdian, brasildarra dela esatera ausartzen da.

Sentikorra da minbera. Ukitu ordurako eguzkitara zabalik dauden hostoak bildu eta hosto-txortena makurtuz piura patala hartu eta hostopean erdi-ezkutuan dituen arantza zorrotzak agerrarazten ditu. Eraso eta bazkatu nahi duen edozeini ximel itxura erakutsi eta ihartutakoaren plantak egiten ditu. Gaua itxura horretan igarotzen du, begi goseren batzuk inguratuta ere... Berezko mugimendurik ez izatea da landareen gehiengo zabalaren ezaugarri; bada ekilorea eta beste batzuekin batera mugimendu nabarmenak burutzen dituztenen bana-banako koadrilako kide da minbera.

Minbera 1638an ekarri zuten Europara eta harrezkero ezagutzen duen guztia aho zabal harritzen du. Bere itxurakeriaren jokoa dela eta gazteleraz izen polit askoak eman dizkiote: vergonzosa, dormilona, sensitiva... eta zenbait idazleren bazka ederra izan da: Alfonso Reyes, Juan L. Ortiz, Antonio Gamoneda...

Minbera jendearen Mimosa genero izena latineko mimusetik omen dator. Mimus honek hitzik gabeko komediantearena, mimoarena, egitea adierazten omen du. Izena eta biziraupena, nahikoa komeria...

Aurkitzen baduzu eskuratu, komediak eta komeriak gora-behera dotorea da eta loreak gustatuko zaizkizu. Toki bero eta hezea behar du eta kerik ezin du jasan. Pipatzailea bazara, atzendu, ke horietan bere buruaz errauts egiten baitu.


Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


Eguneraketa berriak daude