Ihesi: GR-11, Pirinioen zilborreraino
Zuriza Ansó bailaran dago, Euskal Herriko mugan. Leku ezaguna da Pirinio zaleentzat eta han hasi dugu gure ibilbidea Ainara eta biok, kontentu eta aldi berean urduri, aurrean zer izango ote dugun. Lehenengo kolpea motxilen pisua izan da: 9-11 kilo pisatzen dute apenas, baina balantzaka ibili gara hasieran, ohitu arteko kontua.
Gauean lainoa zerro-zerro sartu da eta goizean esnaera bustia izan dugu. Orain ulertu dugu zergatik den hain berdea Aguas Tuertas, belar freskoaren hazi-toki eta ganaduaren paradisu. Eguzkiak lainoa jaso orduko bertako zezenak aztoratzen hasi dira. Guk Ibon d'Estanesera egin dugu badaezpada, Pirinioetako ibon natural handienera. Bidean marmotak ikusi ditugu lehen aldiz, baina txistu eginez abisua eman eta ezkutalekuetan sartu dira ugaztun txikiak. Marmotak Alpeetatik ekarri zituen Frantziako Gobernuak, hegaztien janari izateko, eta gaur egun izugarri ugaldu dira.
Ibon d'Estanesen jende asko ibili ohi da, Somportera doan bidetik erraza baita bertara igotzea. Hortik, Pirinioetako Parke Nazionalean barrena, Canfranc-era jotzen du GR-ak eta bertako kanpin batean egin dugu lo. Ez da oso kanpin erosoa egia esan, bigarren mailakoa beharrean bosgarren mailakoa izan behar luke.
Bazkalostean abiatu gara poliki-poliki, erreka garden baten ondotik, Formigal aldera. Sorpresa galanta izan dugu behera iritsitakoan: eskiatzeko pista gehiago egiten ari dira eta obrak daude edonon; sekulako txikizioa mendi magaletan! Formigaldik Sallenterako bidea penagarria izan da; ahal izanez gero, behatza atera eta bide hori autoz egitea gomendatzen dizuegu, hautsa eta trafikoa besterik ez baitugu izan lagun.
Hurrengo etapak Panticosaraino eramaten du, baina guk bide erdian geldialditxoa egitea pentsatu dugu, Respomuso aterpetxean. Ondo zaindutako aterpea da eta arau zorrotzak dituzte, ezin baita bertara autoz iritsi. Goiza makal hasi da, lanbro artean eta euripean ekin diogu bideari. Halere, Sarrako urtegia pasatakoan txoko politak azaldu zaizkigu, Aguas Limpias errekak ondutako ur jauzi eta putzu sakonak ikusi daitezke. Respomusora iristeko ez dugu askorik behar izan eta harrituta begiratu diogu aterpe azpian dagoen urtegi handiari, erdi hutsik dago! Arratsalderako, eguraldiak txukundu egin du eta aterpe atarian jarri gara sugandila moduan. Parean Marmoletak azaldu dira laino artean, 3.000 metroko mugan dauden tontor gorriak, eta hotzikara batek esnatu gaitu, haien artetik pasako baikara hurrengo egunean.
Piedrafitako lepotik Infiernos-eko lepora pasa gara di-da batean, Tebarrai ibona azpian utzita. Horren ondoren, Ibons Azuls-etara jaitsi eta Bachimañako urtegia segituan topatu dugu. Nabari da Panticosa gertu dela, gero eta jende gehiago gurutzatu baitugu bidean: euskaldunak, katalanak eta baita motxila erraldoiak bizkarrean, okertuta doazen aleman batzuk ere.
Bachimañatik Panticosarako bidea ez da erraza, desnibel handiko malda da eta harria gastaturik dago jadanik. Halere, putzu politak aurkitu ditugu; lastima ura hotzegia dagoena! Arroka, pinu beltz eta obratako garabi artean agertu da Panticosa. Bainuetxea eraberritzeko lanek luze jo dute nonbait eta oraindik eraikin multzo osoa bukatu gabe dago. Casa de Piedra aterpetxeko terrazan eseri gara lasai, bertan afaldu eta egingo dugu lo.
Brazatoko lepotik (2.550m) Ibons d'Batans-era pasatzeko granito bloke artean ibili gara, harriz harri saltoka. Batans-etako ura da, dudarik gabe, orain arte ikusi dugun urik garbiena; harria, hondarra eta anfibio txikiak ikusi ditugu ibonaren hondoan. Ara izeneko bailarara arazorik gabe jaitsi gara hortik; parean Vignemale dugu, glaziar zuriekin dotore jantzia. Buxargüelora joateko Ara erreka ondoko bidea jarraitu besterik ez da egin behar. Lehenik zelaian eta ganadu artean ibili gara, gero baso hostogalkorra azaldu zaigu, Ordiso izeneko zubi inguruan. Kilometro asko dira, baina malda behera leunean erraz egitekoak. Buxargüelo baino lehentxeago bailara zabaldu egiten da eta erreka bazterrean zelai gozoak ikusi ditugu, zuhaitz artean. Harritu gaitu leku hura zein garbi eta ondo zaindua dagoen ikusteak, Buxargüelotik bi kilometrora besterik ez dagoen arren.
Buxargüeloko harrizko zubia eta aterpea pasa eta inguruko kanpin batean amaitu dugu ibilbidea. Nekatuta gaude, baina gustura, Ordesako paretak ukitu ditugu eta Pirinioen zilborreraino iritsi gara.
Pirinioetan ura gauza ederra da, baina baita preziatua ere, urte sasoi batzuetan batez ere. Ibilbide luze bat egin behar izanez gero, pastilla potabilizatzaileak eramatea komeni da, urarekin inolako arazorik ez izateko. Hala ere, zenbait iturri aurkitu ditugu ibilbidean zehar, mendizaleentzat prestatuak:
- Guarrinzatik Aguas Tuertas-erako pista ondoan, ezkerrera.
- Ibon d'Estanes-etik Candanchura bidean, Causiat lepora iritsi baino lehenago.
- Canfranc-en Canal Roya hartzerakoan «Fuente del Cerezo» izenekoa aurkituko dugu.
- Buxargüelo baino bi kilometro lehenago, pistatik jarraitu eta zubia pasata.
Iturburuak aurkitzea ere ez da zaila: Petrafichako lepoa pasata, Aguas Tuertasen, Ibon d'Éstanesen, Ibons Azuls-etan...
Betsaide enpresan gertatu da, 08:00ak aldera. Urtea hasi denetik gutxienez bederatzi behargin hil dira.
Euskal Herrian Euskarazen arabera, Tolosako tren geltokiko segurtasun agente batek eraso egin zion militante bati, agenteari euskaraz hitz egiteko eskatu ziolako. Tolosako alkateak "kezka" adierazi du eta azalpenak eskatuko dituela jakinarazi.
Seme-alabek eskolan dituzten ratioekin kezkatuta, Arartekoari kexa helarazi zion guraso talde batek, eta orain zuzenean Parlamentuari egin diote eskaera, “legez berma dadin gure seme-alaben hezkuntzaren kalitatean oinarrizkoa den neurria, unean uneko aurrekontuez edo... [+]
Trump/Vance eta Zelenskyren arteko sesio gogoangarriak, Europan behintzat, erabat isilarazi badu ere, bada beste mundu-parte batean bederen dezenteko harrabotsa harrotu duen burutazioa. Afganistango Bagrameko aire-basea berreskuratu nahiko luke Trumpek, bere lehen... [+]
Etxe Zurian edukitako liskarraren ostean, eskainitako laguntza "konponbide batera bideratuta" dagoela ziurtatu nahi du Trumpek. Zelenskiren arabera, Kievek bizirauteko aukera gutxi izango lituzke AEBen laguntza militarrik gabe.
Groenlandiar jatorriko 411 haur daude tutoretzapean Danimarkan, Gizarte Gaietako, Etxebizitzako eta Adineko Pertsonen Ministerioaren txosten baten arabera. Aitatasun eta amatasun froga psikologikoetan puntuazio baxuak lortzeko arriskua dute guraso groenlandiarrek, frogak ez... [+]
Satorralaia plataformak Donostiako Metroaren Mirakontxa-Easo zatiko lanek “%164ko gainkostua” izan dutela salatu zuen joan den astean, eta, horren harira, EH Bilduk gainkostu hori argitzeko eskatu du, Eusko Legebiltzarrean erregistratutako galdera sorta baten bidez.
Down sindromea eragiten duen 21. kromosomaren kopia gehigarria ezabatzea lortu dute ikertzaile japoniar batzuek laborategiko giza zeluletan. Erabilera klinikotik urrun dagoen arren, sindrome hori tratatzeko aukera berri bat ireki du esperimentu honek. PNAS Nexus aldizkarian eman... [+]
Ikasleen lan politikoa jazartzeko asmoz, Iruñeko Iturraman eta Biurdanan nahiz Bilboko Unamunon izan dira polizia-indarrak, IAk salatu duenez.
Otsailaren 28an Hendaian eman dio hasiera kanpainari Herri Urratsek. Euskararen transmisioa bermatzen duen Seaska babestea da helburua.
Gizonak ustez Ortuellako Jendea futbol taldean zuen posizioa baliatu zuen umeari argazkiak egiteko. Ertzaintzak ikerketa abiatu du eta aurretik antzerako salaketak zituela jaso dute.
Agintari gutxik aitortzen dute publikoki, disimulurik eta konplexurik gabe, multinazional kutsatzaileen alde daudela. Nahiago izaten dute enpresa horien aurpegi berdea babestu, “planetaren alde” lan egiten ari direla harro azpimarratu, eta kutsadura eta marroiz... [+]
Abdullah Öcalan buruzagiak PKKri otsailaren 27an eskatu zion armak uzteko. Taldeak egin duen adierazpenean babes osoa agertu dio buruzagiari eta Öcalanek eskatutakoa betetzeko konpromisoa adierazi du.