Irudimen lana
Gero eta urtaro zailagoa dela datorkit burura San Migelak hurbiltzen ari diren honetan. Bertsolariontzat behintzat bai. Derrigor egin behar izaten dugu beste urte sasoietan baino lan gehixeago, eta hori, begi-bistakoa denez, arautu gabeko gizarte korronteen aurka doa. Nork egiten du ba lan udan, ez bada beharturik? Eta beharra gero eta urriagoa da antza denez. Etorkinak aldiz, gero eta gehiago. Gure itsas-bazterreko kafetegietako zerbitzari sailari begiratzea baino ez dago aldaketaz konturatzeko. Autoa hartu eta herriz herri nindoala askotan akordatzen nintzen errumaniar, argentinar, serbiar eta horrelakoez. Gurea ongi ordaindutako lana da behinik behin.
Arreta
Ezer ez da berdina udan. Guretzat ere ez. Bertso-afaririk ez da egiten udan. Egiten dena da afaria bertsolariekin. Ez zenukete sinetsiko zer alde dagoen batetik bestera! Arreta deitzen zaio komunikazio errazetik ia ezinezkora dagoen tarte horri. Udako afarietan, festa-egitarauko beste ekitaldi bat baino ez delarik bertsolariekin afaltzea, bertsozale petoak, samarrak, afaltzera soilik doazenak eta dantzara joandakoak elkartuko zaizkizu entzule-talde berean. Ez da erraza haiek gobernatzea. Gurea ez da gainera, gogo gutxiz eta gogotsu berdin samar egin daitekeen lan klasea. Horrelakoetan gure egoera beretsuan aurkitu izan direnen ereduaz baliatzea jotzen dut egokien. Apaizak, esaterako. Haiek ere audientzian fededun sutsuak, ohituraz joaten direnak, konplimenduz azaldutakoak eta berogailuaren beroaz epeltzera azalduak izango dituzte aurrean. Apaizek egiten dutena egin behar genuke guk ere beti mahai-jiran egonarren: zutik egin sermoia. Alde ederreko begirunea lortzen da!
Ahotsa eta altaboza
Bata gure gurea dugu; bestea gerora erantsi ziguten kanpotik. Lagungarri zaigu altaboza, lagungarri zaigunean. Uda partean zenbat megafonia trakets jasaten dugun kontatzen hasiko bagina... Batean monitoreak falta, bestean mikrofonoa zintzilik, hurrengoan ertzetakoak hitzik ulertu ezinik... Ez luke hain zaila behar: sakeleko telefonoen ahalaren neurrian aurreratu balitz gure soinuarena, amerikar kantarien pare geundeke. Ohartzen hasirik gaude, megafonia txarra baino hobea dela batere. Zaldibarren hiru lagunek egin genuen balkoitik balkoira ahotsa ahotsari, megafoniak huts egin zuelako. Udan eskuragaitzen jotzen dudan arreta geureganatu egin genuen horregatik bakarrik ere. Ez eztul eta ez pipazalen hots, oroitzapen polita dut saio harena. Aizarnan berriz, ariketa modura jarri ziguten mikrofonorik gabe kantatzearena, lehengo bertsolarien tankerarik handiena nork zuen erabakitzearren. Ongi irten zelakoen nago, jendeak xarma berezia sumatu baitzion lanari. Segur aski, beti izan den bezalatsu, oraindik ere ahotsa delako funtsa. Komunikaziorako, zuntza eta horiek gerora etorri ziren.
Donamari
Nafarroako herri txiki horretan bestak direlarik, beste inon gertatzen ez den zerbait da gertatzen. Herri bazkariaren ondotik, ilunabar aldera eta herritar asko nahiz gonbidatuak bete samarturik daudela, herriko komentuko klausurako mojak bisitatzera joaten da berrehun bat laguneko tropela. Barruan zain egoten dira dozena bat moja. Hesi bakarra gerri parerainoko egurrezko mostradore bat dela, bi munduk egiten dute topo. Kanpokoak jauzika eta dantzan, oihu batean, eta barrukoak eskerroneko irribarrea aurpegiari itsatsirik. Kontrastea itzela da. «Eh! Eh! Eh!» ganberro bestatiarra alde batera eta «Xoxoak galdu du mokoa» ahots zerutiarra bestera. Baina bi alderdiak elkarrekiko begirune osoz. Hango opariak eta musuak! Hango... harremana. Ustez asko ikusi izan duen bertsolaria ere hunkitu egiten da. Tolerancia hitza purian jarri zuenak bueltaxka bat eman behar luke Donamariara bestetan. Akaso zerbait ikasiko luke.
Udako gaia
Udako abestiaren modura, guk ere urtero izaten dugu «udako gaia». Historialariren batek azken hogei urtetako udatako gai «izarrak» zinez zein izan diren ikertu nahi balu, aski luke «BAPATEAN» bertso-bildumara jotzea. Buruz ari naiz, baina gogoan ditut ikurriñen gerra-uda, in-vitro-uda, Biescas-uda, virus informatiko-uda, viagra-uda, Indurain-uda... Aurtengoa berezia izan da horri dagokionez. Ez dugu gai izarrik izan. Bake prozesuarena udaberritik zetorren eta aldaketa handirik ez da izan. Kotoizko laino artean bezalatsu aritu gara, zabal, blandibluf, lehen-esanaren ustea kaskotik kendu ezinik. Lau errima-hitzetan laburbiltzeko moduan: antza, zalantza, martxa, esperantza. Ez du gehiagorako eman udak. Fidelen gaixoaldia izan da akaso susperraldia ekarri duena. Ez da ordea azaldu udako gai izartzat har dezagun adinako temaz. Hori bai: Espainiako Futbol Federakuntzak ikaragarri lagundu die gai-jartzaileei azken urteetan. Derbia abuztuko azken igandean jartzeak ustekabeko oparia sartzen du ia agorturiko zakuan. Bilboko jaiekin batera gainera!
Hiperaktibitatea
Egungo gaitza, itxura denez. Lehen umeak bihurriak, txitxiburduntziak, matrakak edo zirenak zirelakoak ziren. Orain hiperaktiboak dira. Halatsu sentitu naiz neu ere abuztuaren bukaera aldera Unibertsitateko ikastaro batean parte hartu dudalarik. Nire burua deskubritu dut, erosoago hitzaldiak ematen entzuten baino. Herriz herriko zurrunbiloan ohitua, mahaiaren inguruan kantura edo hizketaldira jarria, geldirik eta entzule egoten zeinen zail gertatu zaidan ohartu naiz. Izaeraz, hobea nintzen ni besteren berbaldiei erne egoten neu aritzen baino. Hobea, zirripi-zarrapa batean harat-hona ibiltzen baino egonean egoten. Pertsona zertara ohitzen den hartara jartzen da ordea. Amorratzen nago irailaren bukaerarekin lehenera itzultzeko.
«Pixka bat»
«Azaldu nahi nuen pixka bat uda zer den guretzat». Idatzian ez, baina euskara ahozkoan gero eta sarriago entzuten dut «pixka bat» hori lekuz kanpo. Min ematen dit belarrian. «Franco zeinen diktadore zeken eta maltzurra izan zen azaldu nahi izan dugu pixka bat antzerki-lan honetan». Sentitzen dut, baina hori azaltzen da edo ez da azaltzen. Ez dago «pixka bat» azaltzerik.
