Agenda 22


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.


Irudimen lana

Gero eta urtaro zailagoa dela datorkit burura San Migelak hurbiltzen ari diren honetan. Bertsolariontzat behintzat bai. Derrigor egin behar izaten dugu beste urte sasoietan baino lan gehixeago, eta hori, begi-bistakoa denez, arautu gabeko gizarte korronteen aurka doa. Nork egiten du ba lan udan, ez bada beharturik? Eta beharra gero eta urriagoa da antza denez. Etorkinak aldiz, gero eta gehiago. Gure itsas-bazterreko kafetegietako zerbitzari sailari begiratzea baino ez dago aldaketaz konturatzeko. Autoa hartu eta herriz herri nindoala askotan akordatzen nintzen errumaniar, argentinar, serbiar eta horrelakoez. Gurea ongi ordaindutako lana da behinik behin.


Arreta

Ezer ez da berdina udan. Guretzat ere ez. Bertso-afaririk ez da egiten udan. Egiten dena da afaria bertsolariekin. Ez zenukete sinetsiko zer alde dagoen batetik bestera! Arreta deitzen zaio komunikazio errazetik ia ezinezkora dagoen tarte horri. Udako afarietan, festa-egitarauko beste ekitaldi bat baino ez delarik bertsolariekin afaltzea, bertsozale petoak, samarrak, afaltzera soilik doazenak eta dantzara joandakoak elkartuko zaizkizu entzule-talde berean. Ez da erraza haiek gobernatzea. Gurea ez da gainera, gogo gutxiz eta gogotsu berdin samar egin daitekeen lan klasea. Horrelakoetan gure egoera beretsuan aurkitu izan direnen ereduaz baliatzea jotzen dut egokien. Apaizak, esaterako. Haiek ere audientzian fededun sutsuak, ohituraz joaten direnak, konplimenduz azaldutakoak eta berogailuaren beroaz epeltzera azalduak izango dituzte aurrean. Apaizek egiten dutena egin behar genuke guk ere beti mahai-jiran egonarren: zutik egin sermoia. Alde ederreko begirunea lortzen da!


Ahotsa eta altaboza

Bata gure gurea dugu; bestea gerora erantsi ziguten kanpotik. Lagungarri zaigu altaboza, lagungarri zaigunean. Uda partean zenbat megafonia trakets jasaten dugun kontatzen hasiko bagina... Batean monitoreak falta, bestean mikrofonoa zintzilik, hurrengoan ertzetakoak hitzik ulertu ezinik... Ez luke hain zaila behar: sakeleko telefonoen ahalaren neurrian aurreratu balitz gure soinuarena, amerikar kantarien pare geundeke. Ohartzen hasirik gaude, megafonia txarra baino hobea dela batere. Zaldibarren hiru lagunek egin genuen balkoitik balkoira ahotsa ahotsari, megafoniak huts egin zuelako. Udan eskuragaitzen jotzen dudan arreta geureganatu egin genuen horregatik bakarrik ere. Ez eztul eta ez pipazalen hots, oroitzapen polita dut saio harena. Aizarnan berriz, ariketa modura jarri ziguten mikrofonorik gabe kantatzearena, lehengo bertsolarien tankerarik handiena nork zuen erabakitzearren. Ongi irten zelakoen nago, jendeak xarma berezia sumatu baitzion lanari. Segur aski, beti izan den bezalatsu, oraindik ere ahotsa delako funtsa. Komunikaziorako, zuntza eta horiek gerora etorri ziren.


Donamari

Nafarroako herri txiki horretan bestak direlarik, beste inon gertatzen ez den zerbait da gertatzen. Herri bazkariaren ondotik, ilunabar aldera eta herritar asko nahiz gonbidatuak bete samarturik daudela, herriko komentuko klausurako mojak bisitatzera joaten da berrehun bat laguneko tropela. Barruan zain egoten dira dozena bat moja. Hesi bakarra gerri parerainoko egurrezko mostradore bat dela, bi munduk egiten dute topo. Kanpokoak jauzika eta dantzan, oihu batean, eta barrukoak eskerroneko irribarrea aurpegiari itsatsirik. Kontrastea itzela da. «Eh! Eh! Eh!» ganberro bestatiarra alde batera eta «Xoxoak galdu du mokoa» ahots zerutiarra bestera. Baina bi alderdiak elkarrekiko begirune osoz. Hango opariak eta musuak! Hango... harremana. Ustez asko ikusi izan duen bertsolaria ere hunkitu egiten da. Tolerancia hitza purian jarri zuenak bueltaxka bat eman behar luke Donamariara bestetan. Akaso zerbait ikasiko luke.


Udako gaia

Udako abestiaren modura, guk ere urtero izaten dugu «udako gaia». Historialariren batek azken hogei urtetako udatako gai «izarrak» zinez zein izan diren ikertu nahi balu, aski luke «BAPATEAN» bertso-bildumara jotzea. Buruz ari naiz, baina gogoan ditut ikurriñen gerra-uda, in-vitro-uda, Biescas-uda, virus informatiko-uda, viagra-uda, Indurain-uda... Aurtengoa berezia izan da horri dagokionez. Ez dugu gai izarrik izan. Bake prozesuarena udaberritik zetorren eta aldaketa handirik ez da izan. Kotoizko laino artean bezalatsu aritu gara, zabal, blandibluf, lehen-esanaren ustea kaskotik kendu ezinik. Lau errima-hitzetan laburbiltzeko moduan: antza, zalantza, martxa, esperantza. Ez du gehiagorako eman udak. Fidelen gaixoaldia izan da akaso susperraldia ekarri duena. Ez da ordea azaldu udako gai izartzat har dezagun adinako temaz. Hori bai: Espainiako Futbol Federakuntzak ikaragarri lagundu die gai-jartzaileei azken urteetan. Derbia abuztuko azken igandean jartzeak ustekabeko oparia sartzen du ia agorturiko zakuan. Bilboko jaiekin batera gainera!


Hiperaktibitatea

Egungo gaitza, itxura denez. Lehen umeak bihurriak, txitxiburduntziak, matrakak edo zirenak zirelakoak ziren. Orain hiperaktiboak dira. Halatsu sentitu naiz neu ere abuztuaren bukaera aldera Unibertsitateko ikastaro batean parte hartu dudalarik. Nire burua deskubritu dut, erosoago hitzaldiak ematen entzuten baino. Herriz herriko zurrunbiloan ohitua, mahaiaren inguruan kantura edo hizketaldira jarria, geldirik eta entzule egoten zeinen zail gertatu zaidan ohartu naiz. Izaeraz, hobea nintzen ni besteren berbaldiei erne egoten neu aritzen baino. Hobea, zirripi-zarrapa batean harat-hona ibiltzen baino egonean egoten. Pertsona zertara ohitzen den hartara jartzen da ordea. Amorratzen nago irailaren bukaerarekin lehenera itzultzeko.


«Pixka bat»

«Azaldu nahi nuen pixka bat uda zer den guretzat». Idatzian ez, baina euskara ahozkoan gero eta sarriago entzuten dut «pixka bat» hori lekuz kanpo. Min ematen dit belarrian. «Franco zeinen diktadore zeken eta maltzurra izan zen azaldu nahi izan dugu pixka bat antzerki-lan honetan». Sentitzen dut, baina hori azaltzen da edo ez da azaltzen. Ez dago «pixka bat» azaltzerik.


Azkenak
Trebiñu Araban sartzeko “aurrerapausorik” ez dela eman salatu dute enklabeko zinegotziek

Bizilagunek "egia eta politika" merezi dutela adierazi dute, oraindik konponbiderik bilatu ez zaizkien arazo ugari edukitzen jarraitzen baitute. Ikasketei eta osasun arretari loturiko arazoak nabarmendu dituzte.


2025-03-04 | ARGIA
Langile bat hil da Elorrion, makina batek harrapatuta

Betsaide enpresan gertatu da, 08:00ak aldera. Urtea hasi denetik gutxienez bederatzi behargin hil dira.


2025-03-04 | ARGIA
Euskaraz egiteko eskatzeagatik Tolosan EHEko kide bati eraso egin diotela salatu dute

Euskal Herrian Euskarazen arabera, Tolosako tren geltokiko segurtasun agente batek eraso egin zion militante bati, agenteari euskaraz hitz egiteko eskatu ziolako. Tolosako alkateak "kezka" adierazi du eta azalpenak eskatuko dituela jakinarazi.


Ikasgeletako ratioak etapa guztietan mugatzeko legea eskatu diote Nafarroako Parlamentuari

Seme-alabek eskolan dituzten ratioekin kezkatuta, Arartekoari kexa helarazi zion guraso talde batek, eta orain zuzenean Parlamentuari egin diote eskaera, “legez berma dadin gure seme-alaben hezkuntzaren kalitatean oinarrizkoa den neurria, unean uneko aurrekontuez edo... [+]


2025-03-04 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Bagram, guraria eta arrandia nahikoa ez direnean

Trump/Vance eta Zelenskyren arteko sesio gogoangarriak, Europan behintzat, erabat isilarazi badu ere, bada beste mundu-parte batean bederen dezenteko harrabotsa harrotu duen burutazioa. Afganistango Bagrameko aire-basea berreskuratu nahiko luke Trumpek, bere lehen... [+]


Ukrainarentzako laguntza militarra geldiarazi du Trumpek, Zelenskik bakea “xede” duela erakutsi arte

Etxe Zurian edukitako liskarraren ostean, eskainitako laguntza "konponbide batera bideratuta" dagoela ziurtatu nahi du Trumpek. Zelenskiren arabera, Kievek bizirauteko aukera gutxi izango lituzke AEBen laguntza militarrik gabe.


Danimarkak ez dizkie gurasotasun froga psikologiko gehiago egingo groenlandiar jatorriko gurasoei

Groenlandiar jatorriko 411 haur daude tutoretzapean Danimarkan, Gizarte Gaietako, Etxebizitzako eta Adineko Pertsonen Ministerioaren txosten baten arabera. Aitatasun eta amatasun froga psikologikoetan puntuazio baxuak lortzeko arriskua dute guraso groenlandiarrek, frogak ez... [+]


2025-03-04 | Irutxuloko Hitza
Donostiako metroaren lanetako gainkostua argitzeko eskatuko du EH Bilduk

Satorralaia plataformak Donostiako Metroaren Mirakontxa-Easo zatiko lanek “%164ko gainkostua” izan dutela salatu zuen joan den astean, eta, horren harira, EH Bilduk gainkostu hori argitzeko eskatu du, Eusko Legebiltzarrean erregistratutako galdera sorta baten bidez.


Down sindromea eragiten duen kromosoma gehigarria ezabatzea lortu dute laborategiko zeluletan

Down sindromea eragiten duen 21. kromosomaren kopia gehigarria ezabatzea lortu dute ikertzaile japoniar batzuek laborategiko giza zeluletan. Erabilera klinikotik urrun dagoen arren, sindrome hori tratatzeko aukera berri bat ireki du esperimentu honek. PNAS Nexus aldizkarian eman... [+]


2025-03-04 | Gedar
Bilbon eta Iruñean, hiru ikastetxetara sartu da Polizia

Ikasleen lan politikoa jazartzeko asmoz, Iruñeko Iturraman eta Biurdanan nahiz Bilboko Unamunon izan dira polizia-indarrak, IAk salatu duenez.


5.000 ‘erlezain’ lortzeko kanpaina nazionala abiatu du Herri Urratsek

Otsailaren 28an Hendaian eman dio hasiera kanpainari Herri Urratsek. Euskararen transmisioa bermatzen duen Seaska babestea da helburua.


8 urteko ume bati biluzik argazkiak egiteagatik ikertzen ari dira gizon bat Ortuellan

Gizonak ustez Ortuellako Jendea futbol taldean zuen posizioa baliatu zuen umeari argazkiak egiteko. Ertzaintzak ikerketa abiatu du eta aurretik antzerako salaketak zituela jaso dute.


2025-03-03 | Leire Artola Arin
ANALISIA
Karbonoa ez da neutroa

Agintari gutxik aitortzen dute publikoki, disimulurik eta konplexurik gabe, multinazional kutsatzaileen alde daudela. Nahiago izaten dute enpresa horien aurpegi berdea babestu, “planetaren alde” lan egiten ari direla harro azpimarratu, eta kutsadura eta marroiz... [+]


Eguneraketa berriak daude