Iraganaren lapurreta

Tel el-Amarna (Egipto) 1932. Ludwig Borchardt alemaniarrak Nefertitiren busto ederra aurkitu eta Berlinera eraman zuen. Orduan, Egiptoko Antzinako Gauzen Zerbitzuak ez zuen oztoporik ipini. Baina egun, Kairoko gobernuak artelan baliotsua itzultzea eskatu du, maileguan bederen. Pieza eskuetan izan nahi du datorren azaroan, hain zuzen, Alemaniako Arkeologia Institutuaren mendeurrena beteko denean. Ikusteko dago bi parteak ados jarriko ote diren.

Azken aldian, epaiketak zabaldu dira arte merkatuaren hainbat izen garrantzitsuren aurka, Cordobako mezkitaren habeak enkantean salduko zirela iragarri da, Greziako poliziak antzinako piezen trafiko sarearen aurkako operazioa burutu du... Bereziki XVIII eta XIX. mendeetan edozein abenturazalek ez zuen oztopo handirik pieza historiko bat topatu eta haren jabe bihurtzeko, aginte lokalari azalpen handirik eman gabe. Modu horretan, artelan garrantzitsuek Grezia eta Egipto bezalako jatorrizko herrialdeak utzi eta Mendebaldeko museoen parte izatera pasa ziren. Beranduago hasiko ziren jatorrizko herrialde horiek espoliazioa salatu eta piezak erreklamatzen. Hona hemen obra historikoen lapurreta adibide nagusienetakoak :

- Machu Picchuko hiri inka aurkitu zuen 1911n Hiram Bingham AEBetako Yaleko Unibertsitateko graduatu gazteak. 173 pertsonen momia eta objektuak eraman zituen bere fakultatera, Peruko agintariei urte eta erdiko epean itzuliko zituela aginduz. Ia 100 urte pasa dira eta Peruko Gobernuak oraindik 2.000 pieza inguruko altxorra eskatzen dio Yaleko Unibertsitateari.

- Denderako zodiakoa Egiptoko izen bereko antzinako hiribilduan topatutako 3,60 metroko harritzarra da, zeru osoa irudikatzen duen Kristo aurreko obra bakarra. Tropa napoleonikoek topatu zuten 1798an eta bitan zatitu ondoren Frantziara eraman zuten. Luis XVIII.ak erosi zuen 1822an 150.000 liberaren truke eta Louvre Museoan dago egun.

- Miloko Venus ezaguna ere Louvren dago. Meloseko uhartean topatu zuen bertako nekazari batek, baina frantziarrek berehala begiz jo zuten. Turkiarren agintepean zeuden melostarrak gatazka gogorra izan zuten frantziarrekin. Frantziarrak irten ziren garaile eta estatua bera galtzaile, besoak galdu baitzituen.

- Rosetta harria egipziarra izanik ere, 1799an aurkitu eta ingeles eta frantziarren arteko gatazka eragin zuen. 1802an iritsi zen Londresera.

- Atenasko Partenoiko frisoak egoera kaskarrean topatu omen zituen Thomas Bruce Elgineko konteak 1799an. Horregatik Ingalaterrara eramatea erabaki zuen. Lord Elginek bere lorategian ipini ondoren, 1816an British Museumek erosi zituen 35.000 liberagatik.

Kasu hauetan guztietan aginte lokalek piezak erreklamatu dituzte, kasu gehienetan epaitegietara joz. Salbuespena Mussolinik 1937an Italiara eramandako Aksumeko (Etiopia) obeliskoa da. 2005ean itzuli zuten italiarrek. Salbuespen hutsa baino, aurrekari izan dadila.


Arrastoak

Albert einstein (1879-1955) zientzialari handiak zera idatzi zuen eskutitz pribatu batean: «Izarretan bilatu behar da Lurrean ukatzen zaiguna». Guztira Jerusalemeko Unibertsitate Hebreoak Einsteinek lagunei idatzitako 3.500 orrialde gorde ditu orain arte eta berriki argitara eman. Izarretara begira pasa zuen denboraz gain, Lurrean ere bereak egin zituela erakusten dute gutunok. Testuotan orain arte ezezaguna zen Albert Einstein aita, senarra eta amorantea ageri da. Besteak beste, tabakoa uzteko ezintasuna kontatzen du Alemanian jaiotako jenioak eta ezin du onartu semea eskizofrenikoa denik. Gainera, gutunotan garbi ageri da bai bigarren emaztea, bai alaba, bere maitasun abenturetan konplize zituela.


Azkenak
2025-01-31 | Euskal Irratiak
Ramuntxo Labat-Aramendi
“Duintasunez arituko gira; Ahetzeko herriko etxearen egoera egonkortu nahi dugu”

Lehen itzulitik bigarrenera, auzapezgotzara jauzi egin zuen Ramuntxo Labat-Aramendi abertzalearen zerrendak. Erdiespena "xinaurri lanari esker" egin zela uste du Labat-Aramendik. Ahetzen zerrendak bozen %44,39 lortu zuen urtarrilaren 12an eginiko behin betiko bozketan... [+]


Iruñean Laba elkartearen eta Windsor tabernaren lokalak bateratuko dituzte

Modu horretan, euskara eta euskal kultura hiriaren bihotzera eraman duen proiektuari egonkortasuna eta sendotasuna emanen diote.


2025-01-31 | Uriola.eus
Sukalde eta garbiketako grebaren lehen egunak %70etik gorako jarraipena izan zuen atzo, sindikatuen arabera

Ehundaka langile elkartu ostegunean Bilbon egin den giza katean “Lan baldintzak hobetu, hemen eta orain erabakita” lelopean.


Langile bat hil da Arbizun, lanean ari zela kamioi batetik karga gainera erorita

52 urteko altsasuar bat hil da ostegunean Arbizun lan istripua izan ostean, Nafarroako Foruzaingoak jakinarazi duenez. Urtea hasi zenetik Euskal Herrian lan istripu batean hildako laugarren langilea da. Ezbeharra herriko erdigunean dagoen etxebizitza bat zaharberritzeko lanetan... [+]


Greba Nafarroako hezkuntza publikoan
Ikasturteko hirugarren greba deialdia ere arrakastatsua izan dela diote sindikatuek

Ikasturtea hasi denetik hirugarren greba eguna izan da ostegunekoa Nafarroako Hezkuntza Publikoan eta goizeko mobilizazioen ondoren, LAB, Steilas, ELA eta CCOO –protestaren deitzaileak– pozik agertu dira. Euri jasak eta hotzak lagundu ditu etengabe irakasleak... [+]


Jerusalem ekialdean UNRWA debekatu izanak are gehiago zailduko du Gazarako laguntza

Urtarrilaren 30 honetan abian jarri du Israelek Jerusalem ekialderako UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoaren debekua. Urtarrilaren 15ean adosturiko su-etenari segi, bahituen eta presoen hirugarren trukea dute ostegun honetan.


2025-01-30 | Julene Flamarique
Erantzukizunak eskatuko dituzte Zaldibarko tragediaren bosgarren urteurrenean

Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]


Zigor gehiago espero dituzte Zarauzko EAJko zinegotzi ohiaren etxearen auzian

EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiak ez duela "zirrikiturik utzi" dio SOS Talaimendi plataformak, eta "oraindik merezi duten legezko zehapena jaso ez duten zenbait erabaki arbitrario eta ia delituzko" geratzen direla adierazi du. Besteak beste, Zarauzko Udalak... [+]


2025-01-30 | Leire Ibar
Osasun publikoaren alde otsailaren 1ean Bilbon, Gasteizen eta Donostian kaleak betetzera deitu dute

Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak (OPA) manifestazioak deitu ditu otsailaren 1erako. Mobilizatzeko deia egin dute osasunaren pribatizazioari aurre egiteko, lehen arreta indartzeko, osasun arloko langileen baldintzak hobetzeko, prekaritateari aurre egiteko eta kudeaketa... [+]


2025-01-30 | Julene Flamarique
“Irabazi egin dugu”: Burlatako etxegabetzea gelditu du Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak

Genero-indarkeriaren biktima den emakume bat eta haren bost seme-alabak, horietatik hiru hemezortzi urte beherakoak, etxetik bota nahi izan dituzte ostegunean. Erabakia aurrera eramateko baldintzarik ez zegoela argudiatuta ez dute kaleratzea burutu, baina beste data bat... [+]


Isunak kendu dizkiete ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortutako donostiarrei

Eusko Jaurlaritzak isunak kendu dizkie ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortuak izan ziren Donostiako herritarrei. Manex Ralla eta Amaia Abendaño dira herritar horiek, isunak kendu dizkietela baieztatu diote hedabide honi.


2025-01-30 | Leire Ibar
EITBko Euskara Batzordeak salatu du euskararen eskakizuna baztertu dela zuzendaritza postuetan

EITBko Euskara Batzordeak gaitzespena adierazi du azken hilabeteetan egindako zuzendaritza postuetarako hautaketa prozesuak direla eta. Salatu dutenez, euskarazko C1 maila ez duten hiru pertsona hautatu dituzte postu garrantzitsuetarako: EITB Mediaren zuzendaritzarako, Social... [+]


Adifek dio AHTko obretan salatutako lan-esklabotza egoerak “gezurra” direla

AHT Geldituk Nafarroako Abiadura Handiko Trenaren obretan lan esklabotza egoerak daudela salatzen duen lekukotza eskandalagarria jaso ondoren, obra horiek sustatzen dituen Adif sozietateak publikoki erantzun behar izan du: "Gezurra dira".


2025-01-30 | Aiaraldea
Amurrioko Udalak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza 2025eko udal aurrekontuetan sartzeari

Ostegun honetako Udal Osoko Bilkuran eztabaidatu eta bozkatuko dira Amurrioko Udaleko 2025erako aurrekontuak eta, beste behin ere, Udal Gobernuak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen hitzarmen eta dirulaguntza berrezartzeari.


2025-01-30 | Ahotsa.info
KarKarCar, mugikortasun kooperatiboko proposamen berria Iruñerrian

Kar Kar Car auto elektrikoen erabiltzaileen kooperatiba ibilgailuen flota handitzen eta bere zerbitzua Iruñerriara zabaltzen ari da.


Eguneraketa berriak daude