Satorra eta azeria


2007ko otsailaren 21ean
Ehizan artea badu etxeko katuak, Marikarmenek. Uraren eran menditik jaitsia da etxera larre motxean zaildutako ehiztari iaioa. Kumeak tripa beteta gozo lo utzi eta belazean behera hor doa. Gehienetan txoriren batekin bueltatzen da, baina bestelakoak ere azaltzen ditu. Mainaz eta jukutriaz azpilanean, sator-lanean arituta hor ekartzen du, tarteka, garaikurren bat. Garaikurra bai, ehizatu eta ez berak eta ez kumeek jateko imintzio zirkinik ere egin gabe ate aurrean, gure hankapean uzten baitu. Azkenekoak hiru sator sailean!

Katutarra ez baina zakur jende artekoa da azeria, letaginak zorrotz eta atzaparrak bizi denek. Satorrek gure Marikarmenekin adinakoa azeriekin, beldurra. Azeri usaina den alorretik, dituztenak eta ez dituztenak, denak emanda alde egiten omen dute.

Landareek ere badute satorra eta azeriaren artekoaren berri. Landare batzuk azeria nahiago satorra baino, honek sustraiz gora eraitsi dezake eta hark bakean lagako du. Fritillaria imperialisek adibidez. Lurpean erreboilak, lurrazalean hosto motots bat eta honen gainetik, gara sendo baten muturrean ezkila itxurako lore multzo deigarria ditu. Landare osoak, erreboilak batik bat, azeri usain nabarmena duela aspalditik ezaguna da. Lorategi eta baratzen ertzetan landatzen da satorrak uxatzeko.

Oraingoan Herbeheretako Wageningengo unibertsitateko Johannes Petrus Franciscus Gerardus Helsper irakaslearen gidaritzapean egindako ikerketa baten arabera, Fritillariak azeri usaina sustantzia soil batekin sortzen du, terpeno sulfuroso bat. Konturatzerako satorrak uxatzen dituen gai miragarriren bat eskainiko digute, lore eder hauek pixkanaka gure baratzetatik desagertuko dira eta haren lana produktu sintetiko batekin egingo da. Dagoenerako enpresari bihurriren bat terpenoaren formularen atzetik dabil, azeri. Horrelakoxea izan zen aspirinaren negoziotzarraren hasiera, sahatsaren azalean azido azetilsalizilikoa zela jabetu eta horra, egun buruko mindunik ez dut sahatsen xerka ikusten.

Neuk Fritillaria eta Marikarmen ondo zaintzea hobe dut...


Azkenak
2024-12-27 | Julene Flamarique
EuskarAbentura 2025: izena emateko epea zabalik martxoaren 5era arte

EuskarAbentura 2025 espedizioak aukera emango die 127 gazteri zazpi lurraldeak oinez zeharkatzeko kulturan, historian eta paisaietan murgilduta. EuskarAbenturako parte-hartzaileen hautaketa ez da proiektuen kalitatean bakarrik oinarritzen, baita generoa,... [+]


2024-12-27 | Leire Ibar
AEBek eta aliatuek 260.000 milioi dolar eman dizkiote Ukrainari laguntza militarrerako

AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]


2024-12-27 | Julene Flamarique
Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko

Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]


2024-12-27 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera

Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.


2024-12-27 | Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.


2024-12-27 | ARGIA
Gutxienez 5.212 eraso matxista salatu dituzte aurten EAEn, iaz baino %8 gehiago

2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).


2024-12-27 | Euskal Irratiak
Benito Lertxundi
“Zuzeneko emanaldietan beharrezko den xarma galtzen ari nintzela sentitzen nuen”

Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]


2024-12-27 | Gedar
Eguberrietan 110 osasun-zentrotan ezarri ditu murrizketak Osakidetzak

Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.


Ibai Ripodas: “Balorazio oso positiboa egiten dugu, orain gazteek sortu beharko dituzte presoei elkartasuna helarazteko bide berriak”

Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.


2024-12-27 | ARGIA
“Euskaraz ez dakien pertsona bat” izendatu dute Eitb.eus-eko zuzendari, LABek salatu duenez

"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]


Eguneraketa berriak daude