Makina bat kontu


Pentsamenduak kudeatutako ordenagailua

Matthew Nagle 25 urteko gaztea lepotik behera elbarria da labain eginda muina puskatu zuenetik. Gazte honek interfaze baten bidez bere ordenagailua kudea dezake. Interfazea 4X4 mm-ko xafla bat da, bere garunean txertatu dute eta esan bezala, bere pentsamenduetako batzuk gauza ditzake, neuronek igorritako seinale elektrikoak detektatu eta ekintza bihurtzen baititu.

Ikerketa Brown Unibertsitateko John Donoghue-k zuzendu du eta uztailaren erdialde inguruan argitaratu zuten Nature aldizkarian. Ezagunak dira orain arte epileptikoekin edo tximinoekin egindako azterketak, baina tetraplejikoekin egin den ikerketaren berri ematen den lehen aldia da.

Saiakeraren emaitzak ikusi dituztenak harrituta geratu dira Nagle gazteak lortu duen kontrolaz eta beraz, itxaropen bideak zabaldu dira elbarri askorentzat.

Dena den, oraindik bide asko geratzen da egiteko, garunean horrelako xafla bat ezartzeak arrisku ugari dituelako eta oraindik orain, xafla hori garunetik kanpo jartzeak eraginkortasuna asko gutxitzen duelako.

Nagleren kasua arrakastatsua izan bada ere, hori ezin da pertsona guztientzat esan, 55 urteko Brain Gate elbarrituak ez baitzuen Nagleren kontrol maila lortu. Gainera, ikerlarien arabera, seinaleen sentikortasuna ez da berdina izaten egun guztietan eta hilabeteak igaro ahala, sentikortasunak behera egiten du.


Formaldehidoa etxean

Formol bezala ezagutzen duguna etxerik gehienetan dugu eta oro har konposatu organiko hegazkorren (COV) multzokoa da. Erabilera arrunteko produktu askok du formola; hala nola, etxeko garbigailuak, erretxinak, itsasgarriek, produktu kosmetikoek eta ehun mota batzuek. 2004. urtean Minbiziaren Ikerketarako Nazioarteko Zentroak (CIRC) formola kantzerigeno sailkatu zuen. Hain zuzen ere, faringeko eta arnas zuloetako hainbat minbiziren atzean dagoela uste da.

Arrisku gehien duten pertsonak langileak dira eta Europan milioi bat langilek baino gehiagok formolaz kutsatzeko arrisku baldintzetan lan egiten du. Etxeetako formolaren eraginari buruz oso ikerketa gutxi egin da orain arte eta uste denez, etxe berrietan hasieran formol maila handi samarra bada ere, denborarekin gutxitzen joaten da, baina aurkakoa ere gerta daiteke hainbat materialen hezetasunaren eraginez degradatuz gero.

Osasunaren Munduko Erakundeak (OME) aztertutako etxeen %10etan, metro kubikoko 50 mikrogramo formol baino gehiago neurtu ditu. OMEk definitua du gizakiaren osasunerako prebentzio muga estandar bat: metro kubikoko 100 mikrogramo ordu erdiz gehienez, baina formolaren eragina ordu erdikoa baino denbora gehiagokoa baldin bada, muga aldatu egin beharko da.
Datu zehatzak ateratzean orrialde hauetan adieraziko dugu.


Azkenak
Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Teknologia
Oinak lurrean

Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]


Materialismo histerikoa
Zuentzat

Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Jendetasun zolatik, Kittof gogoan

Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]


2024-12-18 | Jesús Rodríguez
Borroka aro berria Herrialde Katalanetan

2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]


Izar Mendiguren. Saltsa berrietan beti
“Ni euskaraz bizitzeak ez du esan nahi beste hizkuntzei eta kulturei ateak ixtea”

Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]


Eguneraketa berriak daude