Ihesi: Erdi Aroko Errenterian barrena
Errenteriaren bihotzean, Gamon Zumardian hasiko dugu ibilbidea. Oiartzun ibaia atzeko aldean dugula, Erdi Aroko barrutira abiatuko gara. Alde Zaharrean sartu eta Herriko Enparantza ikusiko dugu parez pare, baina bertara joan aurretik ezkerrera joko dugu, Beheko kalera hain zuzen ere. Itsasoari lotutako iraganaren arrasto ugari gordetzen ditu kale honek, horren lekuko hainbat eraikinetan ikus daitezkeen armarriak. Esate baterako, 3 zenbakia duen etxearen armarrian aingura bat azaltzen da eta 9 zenbakiko sarreran galeoi eder baten irudia. Kalearen bukaeran, berriz, 20 zenbakia duen eraikin dotorearekin egingo dugu topo.
Festazaleen bilgune izateaz gain, ordea, Herriko Enparantza eliztarren bilgune ere bada, udaletxearen parean Andra Mari Jasokundekoaren eliza baitago. XVI. mendearen hasieran hasi ziren eraikitzen eta 1573. urtean amaitu zuten. Datu bitxirik ere bada, eliza egiteko lanak herriko galeoiak salduta lortu zuten diruarekin ordaindu zituzten. Euskal estilo gotikoa du elizak, eta barruan hainbat artelan ikus daitezke. Besteak beste, erdiko erretaula neoklasikoa, aldare nagusiko sagrarioa eta Andra Mariaren irudiak dituen triptiko flandiarra.
Elizatik aterata eskuin aldetik jarraituko dugu ibilbidea, Elizako kaletik hain zuzen ere. Oso kale estua da eta behetik gora egiten du. Kale honetan Erdi Aroko arrastoak agerikoak dira. 21 eta 23 zenbakiak, esaterako, garai bateko hiri-etxe tradizionalak dira. Elizako kalearen amaieran Orereta kalera helduko gara. Bertako eraikinik garrantzitsuena Arranbide jauregia da. Erdi Aroko barrutia babesten zuen harresiaren ondoan eraiki zuten, eta oraindik ere zutik darrai.
Eskuinaldera jo eta Goiko kalera iritsiko gara. Torrekua eta Morrontxo dorretxeak daude bertan. Erdi Aroan Nafarroako atetik sartzen zen hirigunera, eta bi dorretxe hauek ate hori zaintzen zuten. Geroztik urte asko pasa dira, eta bi dorretxe hauen ezaugarri asko galdu egin dira. Baina badute oraindik zer ikusi. Torrekua etxeko fatxadan, esaterako, bi arku zorrotz ikus daitezke, hiriguneko bakarrak. Morrontxo dorretxeko leiho bikiak eta arkuak ere oso ondo gorde dira gaur egun arte. Dorretxeak ondo ikusi eta gero aldapan behera abiatuko gara. Berriro ere elizara doan bidea hartuko dugu, baina elizara iritsi aurretik Goiko kaleko 6. zenbakian gelditzea ezinbestekoa da. Bertan jaio eta bizi izan zen Koldo Mitxelena filologo eta euskaltzale handia.
Lehen aipaturiko beste aukera Foruen enparantzatik barrena Biteri kalera joatea da. Foruen enparantza orain dela hilabete gutxi berritu dute, eta zuhaitzen babesean atsedena hartzeko leku aproposa da. Izan ere, enparantza honetatik aurrera amaitu dira Alde Zaharreko lasaitasuna eta bakea. Biteri kalea herriko merkataritza gune nagusia da, eta bertan XXI. mendeko abiadura eta zarata dira nagusi. Horregatik, aukerarik onena Biteri Txiki izeneko kaletik Gamon Zumardira itzultzea izan daiteke. Hartara, gure ibilbidearen abiapuntura iritsiko gara berriro, Alde Zaharreko lasaitasun eta bakearen atarira.
Herriko jaiak: Madalenak, uztailaren 21etik (Madalen bezperatik) 25era (Santiago egunera arte), biak barne.
San Markos eguna: apirilaren 25a. Amabitxiek semebitxiei opila oparitzen diete. San Markos gotorlekuan, berriz, erromeria izaten da.
Sagardo eguna: Apirileko azken asteburuan. Gipuzkoako hainbat sagardogile elkartzen dira festa jendetsu honetan.
Euskal Herriko Eskulangintza Azoka: Maiatzaren lehen asteburuan. Egurrezko lanak, otargintza, burdina, metalak, beira…
Musikaste: Maiatzeko hirugarren astean. Asteburuan mota guztietako kontzertuak antolatzen dira: orkestrak, bandak, laukoteak -hari laukoteak, haize laukoteak, laukote mistoak…-, abesbatzak eta abar.
Erromeria Eguna: Uztaila erdialdean. Ekitaldiak goizeko 11:00etan hasi eta egunsentira arte luzatzen dira herriko kaleetan barrena. Helburua garai bateko erromeria irudikatzea da.
Erdi Aroko Azoka: Iraila erdialdean. Azoka honek Erdi Aroko giroa islatzea du helburu. Garai hartako garraio, artisau lanak eta jantziak erabiltzen dira.
Santo Tomas: Abenduak 21ean. Sona handia du Errenteriako Santo Tomas jaiak. Jende ugari elkartzen da azokan, eta bertan artisau produktuak, barazkiak eta animaliak daude ikusgai, besteak beste.
Gabon Kanta Lehiaketa: Abendu bukaeran. Haurrek goizez parte hartzen dute eta helduek arratsaldez. Gipuzkoako gabon kanta lehiaketa garrantzitsuenetarikoa da.
San Markos gotorlekua Bigarren Karlistaldian eraiki zuten Karlosen gudalosteak babesteko. Txoritokieta eta Guadalupeko gotorlekuekin batera eskualdeko lubaki eremua osatu zuen garai hartan. Gaur egun, gotorlekuaren lubakia, arma patioa, zubi altxagarria eta goiko terraza berritu dituzte eta oso leku atsegina da. Urtean zehar bisitari ugari ditu gotorlekuak, tartean enpresa gizon-emakumeak ere bai. Izan ere, bilerak eta hitzaldiak egiteko hiru areto atondu dituzte bertan. Areto nagusiak, esaterako, 400 metro koadro dauzka, eta 500 lagunentzako lekua. Bilerak, aurkezpenak edota ikuskizunak antolatzeko leku aproposa da. Jatetxea ere badu gotorlekuak, Aldura izenekoa. Eguneko eta asteburuko menuak dasta daitezke bertan.
Egunero zabaltzen dute gotorlekua, baina bisitatzeko egunik aproposena apirilaren 25a da, San Markos eguna. Errenteriako eta eskualdeko biztanleentzat egun horrek xarma berezia du. Eskualdeko etxeetan San Markos opilak egiten dituzte eta amabitxiek semebitxiei oparitzen dizkiete. Halaber, gotorlekuan erromeria ospatzen da.
1.075 pertsona artatu ditu Barakaldoko ospitaleko genero-identitateko unitateak, 2016ean unitate hori martxan jarri zenetik. Erdiak baino gehiagok adin-nagusitasuna bete aurretik jaso zuen lehen arreta. Eta, kopuru osoaren herenak hamasei urte baino gutxiago zituen.
OCU kontsumitzaileen Elkarteak hiru arrazoi zehaztu ditu, horien artean kanpoko janaria eta edaria Kobetamendiko esparruan sartzeko debekua, eta eskudirutan edo banku-txartelaren bitartez ordaintzeko ezintasuna. Facuak aurreko urtean egindako salaketan zehazturiko arazoak... [+]
Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]
Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]
Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]
Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.
Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.
Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]
Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]
Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.
Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]
Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.
20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]