Gerrako patata tortilla

Espainia errepublikarra, 1938. Otsaila amaieran Teruel erori da nazionalen eskuetan. Eta berehala Francoren ejerzitoko lau taldek, Pirinioetatik hasi eta Levanteraino, errepublikarren posizioak erasotzen dituzte lurrez eta airez. Errepublika zatituta dago, isolatuta, armaz hornitzea gero eta zailagoa da, eta elikagai falta ere gero eta nabarmenagoa. Gosea nagusitzen ari da, hirietan bereziki. Parkeetako usoak eta kaleetako katuak desagertzen ari dira, oiloak patioetan hazten dituzte eta barazkiak balkoietan.

Lehengaien faltan, irudimena landu behar da sukaldean; Radio Amanecer-ek errezeta bereziak eskaintzen dizkie etxekoandreei, Leonor Pareja La Cocinera Ideal-en eskutik. Esaterako, arrautzik eta patatarik gabeko patata tortilla nola egin azaltzen du Leonorrek: Lehenik, laranjak zuritu, «baratze valentziarrak eskaintzen dizkigun laranja ederrak», eta azala eta mamiaren arteko zati zuria ordu pare batez gatzatutako uretan beratu. Ondoren, patata balitz bezala frijitu. Arrautz irabiatua ordezkatzeko, ura eta irina nahastu eta kolorante pixka bat gehitu ondoren, dena nahastu eta alde batetik eta bestetik frijitu. «Familiak eskertuko dizu» esanez amaitu zuen errezeta Sukaldari Idealak.

Bigarrenerako arkume txuletak nahi izanez gero, Leonorrek prest zuen formula: «Hor jarraitzen duzu, lagun? Hor zaude, lubakitik nire ahotsa entzuten duzun soldadu maite? Besarkada bat guztientzat. Orain hel diezaiegun txuletei. Nola demontre egin ditzaket txuletak haragirik gabe? galdetuko duzue. Bada, oso erraza da: algarrobo-lekarekin pure lodia prestatu, ogitan albardatu eta frijitu egin behar da. Benetako txuletaren forma ere eman diezaiokezu eta makiltxo bat sartuta hezurra eta guzti izango duzu».

Baina Leonor Parejaren errezeta izarretako bat Merluza a la Evacuada da. Horrela presta daiteke legatza, legatzik gabe: «Valentziako Albuferako arroz paregabea egosi behar da, lehortu eta pasta trinkoa osatu arte. Orduan legatz xerraren itxura eman, albardatu eta legatza balitz bezala frijituko dugu».

Sukaldaria entzuleei optimismoa kutsatzen saiatzen zen, baina baikor izateko arrazoi gutxi zuten haiek. Oinarrizko elikagaiak errazionatuta zeuden, errazionamendu txartelak faltsifikatzen ziren, batzuek euren hildakoak ez zituzten deklaratzen haien kupoiak erabiltzen jarraitzeko, estraperloa nagusitu zen prezioak izugarri garestituz...

Bitartean, alde nazionalean kafetegietako sasi-estrategek zioten Francok ez zituela oraindik etsaiaren gune populatuenak konkistatu, hain zuzen, ez zuelako nahi. Euren ustez, indarra soberan zuen Ferrolgo gizon txikiak, baina alde errepublikarrean pilatuta zeuden masa gosetiak karga handia lirateke.

Hala ere, 38ko negua pasa eta udaberrirako, Caudilloak gune populatu garrantzitsuenetakoa begiz jota zeukan: Leonor Parejari arroz eta laranja ederrak ematen zizkion Valentzia.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Arrastoak

Maia erleak 30 urte bete ditu. Erle hiperaktiboaren marrazki bizidunetako bertsioa 1976an sortu zuten Seiji Endo eta Hiroshi Saitok Nippon Animation estudioetan. Baina Maia askoz zaharragoa da. Marrazkiak Waldemar Bonsels alemaniarrak 1912an idatzitako Die Biene Maja nobelan oinarritu ziren, eta liburua ere mito klasiko baten egokitzapen librea da: Maiak Zeus ase ezinarekin topo egin eta euren harremanetik Hermes jaio zen -Merkurio, mitologia erromatarrean-.

Maiaren espiritu libreak belaunaldi oso batean eragina izan du. Horren lekuko dira azken urteotako gertakizun hauek: 1996an sei intsumiso atxilotu zituzten Bilbon, Maia erlez mozorrotuta eta festa giroan Gobernu Militarrean sartu zirenean; milurteko ospakizunetan, Vienan, Verdiren Nabucco operaren bertsio berria estreinatu zuten, baina ekitaldia liskarrean amaitu zen babilonioek Maia erlez jantzita irtetea erabaki zutelako. Ahaztezina da, gainera, Karel Svoboda Txekiako pop izarrak konposatutako sintonia; Berlingo azkeneko Love Parade ezagunean, abestiaren tecno bertsioa izan zen arrakastatsuenetakoa.

Batzuek ez zuten erlearen mezua ulertu eta 1999an Ricardo Saénz de Ynestrillasen inguruko Abeja Maya talde ultraeskuindarreko 9 kide atxilotu zituzten Katalunian, eraso arrazistengatik.


Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude