Urdin izar


2021eko uztailaren 16an

Behin batean, orain gogoratzen ez dudanen batek galdetu zidan ea zer iruditzen zitzaidan kontagintzaren langintzan gauzarik zailena. Erantzun nion ezen niretzat zailena pertsonaia eta elkarrizketa sinesgarriak taxutzea zela. Badakit metaforak ez direla politikaz ari garenean oso fidagarriak izaten -ongi asmatu didate nire ttakunkideek herrena-, baina barkatuko didate metaforarako nire zaletasun hau, elkarrizketa delarik egun hauetako gaia. Izan ere, beste gauza askotan ez, baina gerra-bake kontu hauetan Napoleoni egiten diot kasu. Dakienari galdetu behar omen zaio, eta korsikarrak ongi erakutsi zuen politikaren luzapena omen den arte horri buruzko jakintzan zezakeena. Zer zioen, bada, Napoleonek? Gerran, maitasunean bezala, gatazkarekin bukatu nahi bada, aurkaria gertutik ikustea nahitaezkoa dela. Eta nago, gaur-gaurkoz, ezker-eskuin begiratuta, ez ote zaion Interneten bidez bukaera eman nahi gure arteko gatazkari.

* * *

Ikaragarria da zer ipuin gosea dagoen gure iraganari buruz. Daukagunarekin nahikoa ez bagenu bezala da. Idazten ari naizen une honetan irakurri berri dut zuhurtziaz jokatu behar dugula Iruña-Veleian aurkitu omen dituzten idazkiekin edo idazki-zatiekin. Ez dezagun ausarkeriaz jokatu, esaten zaigu. Zuhurtziaz bada ere, ametsa edo aieruz aritzea behintzat zilegi bekit, ni ere ipuinzaletu naiz eta. Esan dezadan beldurrik gabe gure arbasoetatik guregana zetorren lokarrian bazegoela beste zerbait mendez mende heldu zaiguna hizkuntza ez ezik: "Jan", "edan" eta "Jainko" omen dira, besteak beste, agertu diren hitz batzuk. Lehen bietan ez gara askorik atzeratu hainbeste mendetan, gustura hartuko dute berria euskal sukaldariek. Hirugarrena, berriz, atzenduxe zaigula ez da belaunaldi bat ere. Cela carpetovetonikoak esaten baitzuen hizkuntza atzeratua zela euskara, Jainkoa izendatzeko hitz zaharrik ez zuelako, zer esango ote zukeen orain ikusirik Euskal Herrian III. mendean, dagoeneko, "jainko" hitza zizelkaturik agertu zaigula?

Beste bi hitz ere agertu dira, elkarren ondoan nonbait, "Urdin izar", Xuxenek ia hogei mende geroago gorritzen ez didan izen-adjektibo multzoa omen dena. Ez dakidana da zergatik "izar" horrek izan behar duen izen, horrela bortxatu egiten baitu euskararen oraingo ordena. "Urdin" eta "izar" biak izan baitaitezke adjektibo agertzen ez den "zeru" batena. Zerua urdin dago eta izar dago, esate baterako. Sinesgarritasunaren legerik ez du hausten nire ipuinak.

Arreta bizien piztu didana eta irudimena alha jarri "Geure ata" multzoa izan da. Egunkarietan agertu diren interpretazioek diotenez "Geure Aita" otoitz kristauaren lehen hitzak izan daitezke, izan ere aurkitu diren idazki eta marrazkien artean ba omen da bat gurutziltzatuaren irudia dakarrena. Guri erakutsi ziguten otoitza, ordea, Aita Gurea zen. Gero, ikasi behar izan genuen Gure Aita. Interpretatzen hasita zergatik ez "geurea da" edo "geure ahata"? Zergatik izan behar dugu horren transzendente beti? Ez al da sinesgarriago horrela? Nik behintzat dozena erdi ipuinetarako gaia aurkitu dut bertan.

Zentzuzkoa iruditzen zait, hala ere, Eusko Jaurlaritzatik etorri zaigun aholkua. Zuhurtziaz hartu beharreko kontuak dira, baiki. Adituek azter bezate. Ez zaigu, ordea, aierua debeku.

* * *

Iragana utzia baitugu adituentzat, zilegi bekigu aierurik gabe aritzea orainaz. Elkarrizketa sinesgarria behar dugu, eta elkarrizketa sinesgarria izateko aurreneko legea, Napoleoni sinestera, elkar bertatik bertara ikustea da, eta, bigarrena, ez diskurtsoka aritzea. Diskurtsoak ongi daude lehendik bat datozenentzat. Urdin izar dago.


Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude